Chiều 14/3, Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự án Luật Tình trạng khẩn cấp. Tại Điều 13, dự Luật nêu biện pháp áp dụng trong tình trạng khẩn cấp khi có thảm họa lớn về thiên tai, ô nhiễm môi trường, sự cố bức xạ và hạt nhân.
Các biện pháp sẽ được áp dụng trong tình trạng khẩn cấp bao gồm: phòng thủ dân sự cấp độ 1, 2, 3 (theo Luật Phòng thủ dân sự); cưỡng chế di dời người dân từ các khu vực nguy hiểm đến nơi an toàn; phân lũ, làm chậm lũ; ứng phó với sự cố bức xạ và hạt nhân; yêu cầu doanh nghiệp chuyển đổi sản xuất sang các mặt hàng thiết yếu phục vụ công tác ứng phó thảm họa.
Trong tình huống khẩn cấp, Chính phủ có quyền miễn các loại phí giao thông đối với phương tiện tham gia nhiệm vụ cứu hộ, vận chuyển thuốc men, dược phẩm và hàng hóa đến khu vực xảy ra thảm họa. Đồng thời, Chính phủ cũng sẽ tổ chức lực lượng để đảm bảo an ninh, trật tự an toàn xã hội tại địa bàn ban bố tình trạng khẩn cấp, cũng như thực hiện các biện pháp bình ổn giá đối với lương thực, thực phẩm, thuốc phòng bệnh, chữa bệnh và các mặt hàng thiết yếu khác.
Cơ quan có thẩm quyền được phép tạm đình chỉ chức vụ của người đứng đầu các cơ quan nhà nước nếu họ không thực hiện đúng trách nhiệm trong thời gian thi hành Lệnh công bố tình trạng khẩn cấp, đồng thời chỉ định người thay thế để đảm nhận nhiệm vụ này.
Trong trường hợp cần thiết, Thủ tướng có thể áp dụng các biện pháp chưa được quy định trong pháp luật hiện hành và phải báo cáo với cơ quan có thẩm quyền của Đảng và Quốc hội trong thời gian sớm nhất.
Thay mặt cơ quan chủ trì soạn thảo, Đại tướng Nguyễn Tân Cương, Tổng Tham mưu trưởng, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, cho biết trong giai đoạn chống dịch Covid-19, dù chưa ban bố tình trạng khẩn cấp, một số biện pháp đã được áp dụng để ứng phó. Quá trình chống dịch đã mang lại nhiều bài học kinh nghiệm, đồng thời cũng bộc lộ những hạn chế, bất cập trong việc tổ chức thực hiện pháp luật về tình trạng khẩn cấp.
Cụ thể, trong những tình huống tương tự nhau, việc áp dụng các biện pháp chưa thống nhất giữa các địa phương. Mặc dù cấp có thẩm quyền chưa ban bố tình trạng khẩn cấp, một số địa phương đã ban hành các văn bản hành chính hạn chế quyền con người, quyền công dân. Bên cạnh đó, quy trình, thủ tục mua sắm trang thiết bị, vật chất và công tác bảo đảm hoạt động trong tình huống khẩn cấp còn lúng túng, chưa hiệu quả.
Trong bối cảnh lần đầu tiên đối mặt với một đại dịch lớn, nhiều tình huống khó khăn, vướng mắc và bất cập đã phát sinh, đòi hỏi phải được giải quyết kịp thời. Trong đó có nhu cầu trao quyền chủ động hơn, mạnh mẽ hơn cho Chính phủ và Thủ tướng để quyết định các biện pháp cần thiết, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu của công tác phòng, chống, ngăn chặn và kiểm soát dịch bệnh.
Dự thảo Luật cũng kế thừa và phát triển các quy định hiện hành về tình trạng khẩn cấp đã được thực tiễn kiểm nghiệm, đồng thời bổ sung những quy định còn thiếu để giải quyết các vấn đề đặt ra trong giai đoạn hiện nay.
Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh và Đối ngoại Lê Tấn Tới cho biết Ủy ban tán thành với quy định ủy quyền cho Thủ tướng. Theo đó, trong trường hợp cần thiết, Thủ tướng có thể áp dụng các biện pháp mà pháp luật hiện hành chưa quy định. Tuy nhiên, để đảm bảo phù hợp với Hiến pháp, cơ quan thẩm tra đề nghị bổ sung nội dung các biện pháp này phải tuân thủ nguyên tắc hoạt động trong tình trạng khẩn cấp, đồng thời làm rõ thời điểm hiệu lực, đối tượng và các biện pháp đặc thù để đảm bảo tính khả thi.
Sơn Hà