"Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ gây gánh nặng bệnh tật và tử vong cao, với tỷ lệ khoảng 15-25% dân số gặp tình trạng này, nhưng đến 70-80% người bệnh chưa được chẩn đoán", TS.BS Nguyễn Hải Công, Trưởng Khoa Nội Hô hấp, Trưởng Đơn vị Quản lý Rối loạn Giấc ngủ, Bệnh viện Quân y 175, cho biết.
Ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ (OSA) là rối loạn hô hấp phổ biến, đặc trưng bởi việc đóng hoàn toàn hoặc một phần đường hô hấp trên, tái diễn khi ngủ. Ngủ ngáy là dấu hiệu đặc trưng của tình trạng này, bên cạnh các biểu hiện như xuất hiện những chu kỳ giảm thở, ngưng thở trong quá trình ngủ. Người bệnh thường mệt mỏi khi thức giấc, giảm tập trung, buồn ngủ, đau đầu vào ban ngày... Bệnh nhân sẽ được tầm soát, đo hô hấp ký hoặc đa ký giấc ngủ để chẩn đoán mức độ, từ đó có những điều trị phù hợp.
Theo bác sĩ Công, việc ngưng thở, giảm thở vào ban đêm không được phát hiện, can thiệp kịp thời sẽ khiến độ bão hòa oxy trong máu giảm thấp, tăng các quá trình viêm và đông máu, hình thành huyết khối gây nhồi máu cơ tim, đột quỵ não, đặc biệt là ở những người thừa cân, mắc các bệnh lý chuyển hóa.
"Chúng ta đang tập trung giải quyết phần ngọn, xử trí khi những bệnh lý cấp cứu xảy ra, đôi khi quên mất phần gốc là phải điều chỉnh các rối loạn gây ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ", bác sĩ nói.
Theo GS.TSKH Dương Quý Sỹ, Chủ tịch Hội Y học Giấc ngủ Việt Nam, các thống kê cho thấy hơn 4 triệu người Việt trên 30 tuổi bị ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ. Đây là rối loạn giấc ngủ thường gặp, bên cạnh nguy cơ gây bệnh tim mạch, đột quỵ, còn tăng nguy cơ gây các bệnh thần kinh - tâm thần, sa sút trí tuệ, động kinh không kiểm soát, làm nặng thêm bệnh đồng mắc như Parkinson, Alzheimer, bệnh hô hấp, bệnh thận...
Ngoài ngủ ngáy - ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ, một số rối loạn giấc ngủ thường gặp khác là mất ngủ, ngủ ít, ngủ nhiều, ngủ rũ, rối loạn nhịp sinh học, rối loạn nhận cảm về giấc ngủ, hội chứng chân không yên... Những tình trạng này cần được điều trị kịp thời, bởi giấc ngủ là một quá trình sinh lý hữu ích có tác động mạnh mẽ đến điều hòa hoạt động hệ thần kinh, tim mạch - hô hấp, nội tiết - chuyển hóa, miễn dịch... Rối loạn giấc ngủ sẽ làm ảnh hưởng chức năng và gây bệnh ở các hệ cơ quan, dẫn đến nhiều hệ lụy sức khỏe.
Điều trị rối loạn giấc ngủ không chỉ cần chuyên khoa tâm - thần kinh mà đòi hỏi sự phối hợp đa ngành, đa chuyên khoa, tùy thuộc vào căn nguyên gây nên. Chẳng hạn, ngưng thở tắc nghẽn khi ngủ do những cản trở cơ học về đường hô hấp trên, bất thường về cấu trúc hàm mặt, cấu trúc thanh quản sẽ được bác sĩ khoa tai mũi họng, răng hàm mặt can thiệp để loại bỏ cản trở đó, trả lại sự thông thoáng cho đường thở.
Nếu nguyên nhân liên quan rối loạn trương lực cơ của đường hô hấp, không có chỉ định phẫu thuật, người bệnh có thể được thở máy áp lực dương. Bên cạnh đó, bệnh nhân sẽ được điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt giúp thay đổi thể trạng, giảm cân, kiểm soát các rối loạn chuyển hóa, vệ sinh giấc ngủ, tư thế ngủ...
Thiếu tướng Trần Quốc Việt, Giám đốc Bệnh viện Quân y 175, cho biết thời gian qua, bệnh viện cử các êkíp sang đào tạo về điều trị, quản lý rối loạn giấc ngủ tại ĐH Y Nha Tokyo, Nhật Bản, cũng như nhiều nơi trong nước, bên cạnh đầu tư trang thiết bị, cơ sở vật chất, đáp ứng nhu cầu người đến khám các bệnh lý này ngày càng tăng. Việc phát hiện sớm, điều trị hiệu quả không chỉ nâng cao chất lượng sống người bệnh mà còn giảm nguy cơ biến chứng, giảm chi phí y tế, gánh nặng xã hội.
Lê Phương