Khi bệnh nhân kể triệu chứng, người bán lấy ra những viên thuốc "xanh đỏ", chia sẵn thành từng liều bọc trong gói nilon, không rõ loại. 30 phút sau uống liều đầu tiên, chị bị đau bụng, buồn nôn, tức ngực, khó thở, ngứa mặt, vùng bụng, đỏ da toàn thân. Các triệu chứng nặng dần, người nhà đưa bệnh nhân đến một bệnh viện tại tỉnh Tuyên Quang cấp cứu, hồi đầu tháng 9. Các bác sĩ chẩn đoán người phụ nữ bị sốc phản vệ, một tai biến dị ứng nghiêm trọng có thể gây tử vong. Sau khi được can thiệp tích cực, chị may mắn qua cơn nguy kịch.
Việc người bệnh gặp biến chứng nghiêm trọng sau khi uống những viên thuốc xanh đỏ tự mua không hiếm gặp. Một trường hợp khác là nam 59 tuổi, trú tại quận Nam Từ Liêm, có dấu hiệu ho, sổ mũi, nhức đầu, mệt mỏi. Nghĩ là cảm cúm thông thường do chuyển mùa, bệnh nhân ra hiệu thuốc gần nhà, mô tả triệu chứng và được nhân viên tư vấn "combo" gồm thuốc trị cúm, kháng sinh, chống viêm và thuốc bổ, được đựng trong túi nilong, không có vỉ. Dược sĩ hướng dẫn uống mỗi ngày 2-3 gói, trong 7 ngày.
Anh mua về uống, đến ngày thứ 5 triệu chứng có thuyên giảm song đột nhiên đau bụng, nôn mửa, tím tái, gia đình vội đưa vào Bệnh viện Đại học Y thăm khám. Tại đây, anh được bác sĩ chẩn đoán viêm dạ dày cấp, khả năng do thuốc chống viêm chứa corticosteroid có trong "combo" cảm sốt. Bệnh nhân tiền sử viêm loét dạ dày, tá tràng nên loại thuốc trên càng làm trầm trọng thêm tình trạng.
Bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, Hội Y học Oxy cao áp Việt Nam, nhận định trong bối cảnh hệ thống y tế quá tải và tình trạng kháng kháng sinh ngày càng trầm trọng, việc người dân tự ý mua thuốc kê đơn mà không qua chẩn đoán của bác sĩ đã trở thành một "hiện tượng xã hội mang tính phổ biến". Thực tế, các hiệu thuốc đã trở thành "cổng đầu tiên" khi người dân đau ốm, do đi khám bệnh viện tốn kém và mất thời gian, trong khi mua thuốc trực tiếp lại nhanh chóng và rẻ hơn. Thói quen này tạo điều kiện cho các loại thuốc không rõ nguồn gốc, thậm chí thuốc giả xâm nhập thị trường.
Đáng báo động hơn, việc dược sĩ tự ý chẩn đoán và kê đơn thuốc cho bệnh nhân mà không có chuyên môn y khoa tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các viên thuốc "xanh đỏ" không chỉ gây phản ứng phụ mà còn che lấp triệu chứng, làm chậm trễ việc điều trị đúng cách. Ví dụ, một cơn đau bụng do viêm ruột thừa có thể bị nhầm lẫn thành rối loạn tiêu hóa, người bệnh chỉ dùng thuốc giảm đau mà không biết rằng đang lãng phí thời gian vàng để phẫu thuật.
Bên cạnh đó, các chuyên gia y tế cho biết việc lạm dụng corticosteroid có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng như loét dạ dày, loãng xương, đục thủy tinh thể, tăng huyết áp, đái tháo đường và suy tuyến thượng thận.
Tương tự, bác sĩ Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội, cho biết việc tự ý dùng thuốc rất nguy hiểm vì người bệnh không thể nắm hết được tác dụng phụ khi dùng. Bác sĩ từng dẫn chứng trường hợp bệnh nhân bị đau họng, đi mua thuốc viêm họng và nhận được gói thuốc xanh đỏ, giá 50.000 đồng. Trong gói thuốc có hai loại kháng sinh cùng nhóm Cephalosporin, còn mấy loại vàng, đỏ "không thể đoán là thuốc gì vì không có tên và hàm lượng". Thuốc cũng không hướng dẫn sử dụng, không có hóa đơn.
"Trong kê đơn, bác sĩ không được phép kê hai loại kháng sinh cùng một nhóm trong một đơn thuốc. Trường hợp phải phối hợp kháng sinh, cần chọn hai nhóm có tác dụng hỗ trợ, tương tác cho nhau", bác sĩ nói.
Lạm dụng kháng sinh đã đưa Việt Nam là một trong những quốc gia có tỷ lệ kháng kháng sinh cao nhất thế giới. 1/3 số thuốc kháng sinh sử dụng ở nước ta được cho là "không phù hợp", dẫn đến kháng thuốc, theo nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Y khoa Woolcock phối hợp cùng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương thực hiện, công bố năm 2022.
Khi vi khuẩn trở nên kháng thuốc, các loại kháng sinh sẽ mất tác dụng, đe dọa trực tiếp đến tính mạng bệnh nhân. Vì vậy, các bác sĩ khuyến cáo người dân cần tỉnh táo, không mua các túi thuốc không có nguồn gốc, không có hướng dẫn sử dụng. Nếu không hiểu rõ, hãy trao đổi kỹ với bác sĩ để nắm được liều lượng và các tác dụng phụ có thể xảy ra.
Thúy Quỳnh