Hai tuần trước thời hạn 5/4 buộc TikTok phải bán mình hoặc rời khỏi Mỹ, các cuộc đàm phán đến hồi nước rút. Theo Reuters, Nhà Trắng đóng vai trò trung gian đặc biệt trong thương vụ này, hoạt động như một ngân hàng đầu tư để kết nối các bên.
Phó tổng thống JD Vance và Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz được Tổng thống Mỹ Donald Trump giao dẫn dắt đàm phán. "Gần như chắc chắn có một thỏa thuận cấp cao thỏa mãn được các mối quan ngại về an ninh quốc gia của chúng ta, cho phép có một công ty TikTok của riêng Mỹ", ông Vance nói mới đây.
Reuters cho hay kế hoạch hiện đề xuất các nhà đầu tư Mỹ trong ByteDance tăng mua lại cổ phần để giảm tỷ lệ sở hữu của Trung Quốc xuống dưới ngưỡng 20% theo quy định của Mỹ. Đồng thời, tách biệt TikTok Mỹ thành một thực thể độc lập.
Susquehanna International Group của Jeff Yass và General Atlantic của Bill Ford – cả hai đều có đại diện trong hội đồng quản trị ByteDance - đang dẫn đầu các cuộc đàm phán với Nhà Trắng về kế hoạch này. Công ty đầu tư tư nhân KKR cũng tham gia, cùng với một số cái tên khác như Coatue, theo Financial Times.
Hồ sơ pháp lý của TikTok năm ngoái cho biết các nhà đầu tư toàn cầu nắm giữ khoảng 58% cổ phần ByteDance. Nhà sáng lập Zhang Yiming - hiện sống tại Singapore - sở hữu 21% và phần còn lại thuộc về nhân viên từ nhiều quốc gia, bao gồm khoảng 7.000 người Mỹ.
ByteDance vẫn giữ một phần cổ phần trong TikTok Mỹ nhưng việc thu thập dữ liệu và cập nhật phần mềm sẽ do Oracle giám sát. Politico nói việc này có thể tiến hành thông qua mở rộng "Dự án Texas" – sáng kiến trước đây của TikTok nhằm lưu trữ dữ liệu người dùng Mỹ trên các máy chủ của Oracle tại Texas - thành "Dự án Texas 2.0".
Điều này xuất phát từ khó khăn lớn nhất hiện nay trong đàm phán là ByteDance tuyên bố không thể từ bỏ quyền sở hữu TikTok do các ràng buộc về công nghệ và thương mại, trong khi luật pháp Mỹ yêu cầu ứng dụng phải cắt đứt mọi liên hệ với Trung Quốc.
Theo The Information, các lãnh đạo và nhà đầu tư của ByteDance vẫn coi một thỏa hiệp dựa trên "Dự án Texas" – thay vì bán đứt TikTok – là phương án khả thi nhất, với Oracle là đối tác duy nhất có đủ năng lực để thực hiện. Tuy nhiên, để triển khai đầy đủ, dự án này cần sự tham gia tích cực của chính phủ Mỹ và sự phê duyệt từ Ủy ban Đầu tư Nước ngoài tại Mỹ (CFIUS).
Các cuộc họp gần đây giữa Oracle và các nhà lập pháp trên Đồi Capitol cho thấy sự nghiêm túc của kế hoạch. Tuy nhiên, một số chính trị gia cho rằng ngay cả khi Oracle giám sát, nguy cơ bảo mật vẫn tồn tại nếu ByteDance tiếp tục giữ vai trò trong việc vận hành thuật toán – "linh hồn" của ứng dụng.
"Nếu thỏa thuận với Oracle tiến hành mà thuật toán vẫn do ByteDance kiểm soát, thì về bản chất, Mỹ chỉ đơn thuần đặt niềm tin vào Oracle trong việc giám sát dữ liệu mà không có gì đảm bảo rằng Trung Quốc không thể can thiệp", một nghị sĩ quốc hội nói với Politico.
"Dự án Texas 2.0" nguy cơ không đáp ứng đầy đủ các yêu cầu pháp lý nhưng quyết định cuối cùng vẫn nằm trong tay Tổng thống Trump. "Tổng thống có toàn quyền quyết định một thỏa thuận có đủ điều kiện hay không, mặc dù các yêu cầu pháp lý đã được quy định rõ ràng", Michael Sobolik, cựu Cố vấn an ninh của Thượng nghị sĩ Ted Cruz và hiện là chuyên gia tại Viện Hudson nhận định.
Tuy nhiên, Quốc hội Mỹ vẫn có thể làm phức tạp thêm quyết định của ông Trump bằng cách tổ chức các phiên điều trần và giám sát chặt chẽ. "Quốc hội thậm chí có thể thông qua luật mới để loại bỏ một số quyền hạn của tổng thống trong việc phê duyệt thỏa thuận", ông Sobolik chỉ ra. Dù vậy, ông cũng nhận định rằng phe Cộng hòa khó có khả năng đối đầu trực tiếp với ông Trump về vấn đề này.
Tiktok được một nửa dân số Mỹ sử dụng. Ứng dụng mạng xã hội và thương mại điện tử này rơi vào tình thế bấp bênh kể từ khi Quốc hội Mỹ năm ngoái thông qua đạo luật dưới thời Tổng thống Joe Biden, yêu cầu ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok trước ngày 19/1/2025, hoặc đối mặt với lệnh cấm.
Đạo luật nhận được sự ủng hộ lưỡng đảng mạnh mẽ, xuất phát từ lo ngại Trung Quốc có thể sử dụng TikTok để thu thập dữ liệu người dùng Mỹ. Tuy nhiên, các tổ chức bảo vệ quyền tự do ngôn luận cho rằng lệnh cấm vi phạm Tu chính án thứ nhất vì hạn chế quyền tiếp cận truyền thông nước ngoài của người Mỹ trái phép.
TikTok cũng cho rằng giới chức Mỹ đã hiểu sai về mối liên hệ giữa công ty với Trung Quốc, khẳng định thuật toán đề xuất nội dung và dữ liệu người dùng đều được lưu trữ tại Mỹ trên hệ thống điện toán đám mây của Oracle. Các quyết định kiểm duyệt nội dung ảnh hưởng đến người Mỹ cũng được thực hiện ngay tại Mỹ.
Ông Trump từng ủng hộ lệnh cấm trong nhiệm kỳ đầu, đã tuyên bố muốn "cứu TikTok" từ cuối 2024. Ngay sau khi nhậm chức vào tháng 1/2025, ông ký sắc lệnh hoãn thi hành luật đến ngày 5/4, mở ra cơ hội cho một thỏa thuận có thể duy trì hoạt động của nền tảng này tại Mỹ.
Đầu tháng 3, ông Trump nói Nhà Trắng đang liên hệ với bốn nhóm khác nhau về thỏa thuận liên quan đến TikTok. Những bên quan tâm gồm một nhóm nhà đầu tư do tỷ phú Frank McCourt dẫn đầu và một nhóm khác có sự tham gia của Jimmy Donaldson – YouTuber nổi tiếng với biệt danh Mr. Beast.
Hiện tất cả các bên từ TikTok, ByteDance, Oracle đến Nhà Trắng đều chưa đưa ra bình luận chính thức về tiến trình đàm phán. Trong khi đó, từ đầu năm nay, TikTok tích cực bơm tiền chạy quảng cáo toàn quốc, phủ sóng các kênh truyền hình, bảng hiệu ngoài trời và tại giải bóng bầu dục Super Bowl, với nội dung: "Các doanh nghiệp nhỏ ở Mỹ đang phát triển mạnh mẽ nhờ TikTok".
Tháng trước, thông điệp này tiếp tục được TikTok đăng toàn trang trên Politico - tờ báo được lưu hành tại Đồi Capitol, nhằm tác động đến các chính trị gia. Luật sư Joel Thayer ở Washington cho rằng các quảng cáo của TikTok dường như được thiết kế để tác động trực tiếp đến Tổng thống Trump thông qua các cử tri của ông.
"Ông ấy phản ứng với áp lực chính trị và áp lực chính trị đến từ những nhóm người ủng hộ ông. Điều tôi nghĩ họ (TikTok) đang cố gắng làm là đưa ra lập luận trước công chúng Mỹ để họ thay công ty thuyết phục tổng thống", ông nói.
Phiên An (theo Reuters, Politico)