Nhận định được các chuyên gia nêu tại buổi tọa đàm "Ứng phó với biến động thương mại toàn cầu - Vai trò đang lên của Việt Nam trong kết nối logistics và chuỗi cung ứng", thuộc sự kiện tlacSEA Connect, ngày 1/7.
Theo các chuyên gia, TP HCM mới (sau sáp nhập TP HCM với Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu), cùng dự án sân bay Long Thành và làn sóng đầu tư vào hạ tầng giao thông như đường bộ cao tốc, đường sắt cao tốc... đang tạo động lực cho Việt Nam trở thành trung tâm logistics khu vực.
Ông Trương Nguyên Linh, Phó tổng giám đốc Cảng Container quốc tế Việt Nam (VICT) cho rằng TP HCM mới sẽ tạo thành "vùng siêu cảng" nhờ hội tụ của 3 cảng biển lớn, gồm Cái Mép - Thị Vải, Cát Lái và dự án cảng trung chuyển quốc tế Cần Giờ.
"Tôi tin rằng Việt Nam còn nhiều cơ hội phát triển trong tương lai, đặc biệt là khu vực TP HCM mới, nơi có tiềm năng trở thành trung tâm trung chuyển cả nước, thậm chí của châu Á", ông Linh nói.
Cùng "vùng siêu cảng", sân bay quốc tế Long Thành khi được đưa vào vận hành được kỳ vọng tác động đáng kể đến năng lực hậu cần ngành hàng không. Ông Tony Anh, Phó tổng giám đốc ITL Corporation kiêm Tổng giám đốc ITL Aviation Logistics cho biết hiện Việt Nam chủ yếu đóng vai trò là điểm đi và đến (origin & destination), chứ chưa thật sự trở thành điểm trung chuyển khu vực (aviation hub). Nhưng theo ông, điều này có thể thay đổi nhờ sân bay Long Thành. Giai đoạn đầu dự án này có công suất hàng hóa 1,2 triệu tấn mỗi năm và có thể đạt 5 triệu tấn khi hoàn thiện, tương đương sân bay quốc tế Hong Kong (Trung Quốc).
"Đây là bước đệm quan trọng để Việt Nam từng bước trở thành trung tâm trung chuyển hàng không khu vực", ông Tony nói.
Đồng tình, ông Nelson Wu, Giám đốc điều hành Vietjetair Cargo đánh giá Việt Nam sở hữu vị trí có khả năng kết nối tốt với khu vực, Trung Quốc và Ấn Độ, để phát triển logistics hàng không và vai trò "hub" đang dần rõ nét.
"Chúng tôi lạc quan về triển vọng tăng trưởng của ngành hàng không Việt Nam, ở khía cạnh kết nối khu vực và mở rộng ra toàn cầu. Đây cũng là lý do chúng tôi tiếp tục đầu tư vào đội bay và hạ tầng để đón đầu xu hướng", ông nói. Vietjet đã đặt 3 máy bay chuyên chở hàng (freighter), dự kiến nhận cuối năm nay.
Không chỉ có cơ hội thành "hub" logistics, Việt Nam cũng ngày càng có vai trò lớn trong chuỗi cung ứng khu vực, khi 80% GDP liên quan đến ngoại thương. Riêng xuất khẩu, 120 tỷ USD là hàng điện tử, và 60-70% số này được vận chuyển bằng đường hàng không do giá trị cao và yêu cầu thời gian.
Cùng với đó, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử dự kiến đạt 16-30% mỗi năm và 14 khu công nghiệp mới được công bố trong quý I càng củng cố vai trò mắt xích trong chuỗi cung ứng dịch vụ hậu cần của Việt Nam.
"Việt Nam không chỉ đang nổi lên như một trung tâm logistics, mà còn trở thành đầu mối chiến lược cho tương lai chuỗi cung ứng Đông Nam Á", ông Michael Wilton, Tổng giám đốc điều hành MMI Asia, nhà tổ chức triển lãm "transport logistic Southeast Asia & air cargo Southeast Asia" (tlacSEA) vào tháng 10 tại Singapore nhận định.
Nhưng để trở thành trung tâm logistics khu vực, Việt Nam cần vượt qua một số thách thức. Theo ông Nelson, chi phí logistics tại Việt Nam hiện chiếm khoảng 16-17% GDP, cao so với mặt bằng chung của khu vực (13%).
TS. Yap Kwong Weng, Tổng giám đốc Vietnam SuperPort, Trưởng bộ phận chiến lược Tập đoàn YCH lưu ý rằng Malaysia và Ấn Độ cũng đang tăng tốc xây dựng các trung tâm logistics riêng, đặt ra bài toán cạnh tranh cho Việt Nam.
"Việc giảm chi phí logistics sẽ là lợi thế cho Việt Nam, giúp giữ chân các nhà đầu tư thay vì để họ chuyển sang khu vực khác trên thế giới", ông nói.
Trong bối cảnh này, các chuyên gia cho rằng ngành logistics cần tăng kết nối và phát triển vận tải đa phương thức. Đầu tư hạ tầng, công nghệ, phát triển nhân lực là chìa khóa thực hiện việc này.
Nêu kinh nghiệm tại VICT, ông Trương Nguyên Linh nói công ty đã chuyển đổi số và đang triển khai mô hình "cảng xanh". Để chuyển đổi số diễn ra hiệu quả, theo ông cần xây dựng được quy trình tiêu chuẩn và nâng cao năng lực công nghệ cho nhân viên, giúp họ làm quen với hệ thống mới. Ông đồng thời đề xuất phát triển đào tạo nghề bên cạnh đại học, nhằm tạo ra lực lượng lao động có thể sẵn sàng làm việc ngay trong doanh nghiệp logistics, đặc biệt ở các vị trí vận hành.
Viễn Thông