Nguyên nhân gây cứng khớp

Cứng khớp là triệu chứng phổ biến, có thể xảy ra ở một hoặc nhiều khớp, từ các khớp nhỏ như ngón tay, ngón chân đến các khớp lớn như khớp háng, gối và cột sống. Theo ThS.BS Trần Thị Hoài Thanh, Phó khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cứng khớp không chỉ gây khó chịu mà còn có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý.

Thoái hóa khớp

Đây là nguyên nhân phổ biến nhất gây cứng khớp, nhất là ở người trung niên và cao tuổi. Thoái hóa khớp xảy ra khi lớp sụn bảo vệ khớp bị bào mòn theo thời gian, khiến các đầu xương ma sát trực tiếp với nhau, người bệnh đau đớn và hạn chế cử động.

Quá trình này có thể bị đẩy nhanh do chấn thương, béo phì, lao động nặng hoặc di truyền. Khi sụn khớp mất đi, cơ thể phản ứng bằng cách hình thành gai xương, gây cứng khớp khiến cử động khó khăn hơn. Ngoài ra, dịch khớp cũng có thể giảm, làm mất độ trơn tru khi vận động. Nếu thoái hóa khớp không được kiểm soát tốt có thể làm biến dạng khớp, viêm khớp mạn tính, tàn phế.

Bệnh lý khớp viêm

Các bệnh lý khớp viêm là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến cứng khớp, do tình trạng viêm kéo dài gây tổn thương mô mềm xung quanh khớp và giảm khả năng vận động. Trong đó, viêm khớp dạng thấp là nguyên nhân phổ biến gây viêm mạn tính, sưng đau và phá hủy sụn khớp theo thời gian. Hậu quả là khớp dần bị biến dạng, mất linh hoạt và cứng, đặc biệt rõ rệt vào buổi sáng sau khi ngủ dậy. Bệnh có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp cùng lúc, nhất là các khớp nhỏ ở bàn tay, bàn chân.

Một bệnh lý khác cũng gây cứng khớp nghiêm trọng là viêm cột sống dính khớp, chủ yếu ảnh hưởng đến cột sống và khớp háng. Viêm kéo dài kích thích quá trình cốt hóa dây chằng, giảm khả năng vận động của cột sống, thậm chí có thể khiến các đốt sống dính lại với nhau, dẫn đến mất hoàn toàn linh hoạt.

Viêm khớp nhiễm khuẩn cũng có thể khiến các khớp cứng do vi khuẩn xâm nhập vào khớp, phá hủy sụn và mô khớp. Nếu không điều trị kịp thời, nhiễm khuẩn có thể gây tổn thương vĩnh viễn, hình thành mô sẹo và xơ hóa trong khớp, dẫn đến cứng khớp lâu dài.

Chấn thương khớp

Các chấn thương như rách sụn, giãn dây chằng hay gãy xương không chỉ gây đau tức thời mà còn kích thích phản ứng viêm, làm sưng khớp và hạn chế vận động. Trong quá trình phục hồi, cơ thể có xu hướng hình thành mô sẹo để sửa chữa tổn thương, làm mất đi sự linh hoạt của khớp, dẫn đến cứng khớp kéo dài. Những chấn thương nghiêm trọng có thể làm mất cân bằng lực tác động lên khớp, khiến khớp hoạt động không ổn định và tăng nguy cơ thoái hóa sớm.

Người từng bị chấn thương nặng, nhất là vận động viên hoặc người lao động nặng, có nguy cơ cao tái phát cứng khớp nhiều lần. Sau chấn thương, người bệnh cần phục hồi chức năng đúng cách, kết hợp tập vật lý trị liệu và chăm sóc khớp hợp lý.

Bệnh gout

Tình trạng viêm do gout lâu ngày có thể làm mô khớp bị xơ hóa, hình thành mô sẹo, dẫn đến cứng khớp. Khi bệnh tiến triển, các hạt tophi có thể hình thành quanh khớp, chèn ép và phá hủy cấu trúc khớp, xâm lấn vào xương hạn chế khả năng vận động. Những khớp bị ảnh hưởng nặng có thể mất dần chức năng, gây biến dạng khớp, người bệnh khó cử động hàng ngày.

Theo bác sĩ Thanh, chế độ ăn uống thiếu khoa học, ít vận động, thừa cân béo phì có thể làm tăng áp lực lên khớp và đẩy nhanh quá trình thoái hóa. Thiếu hụt các dưỡng chất cần thiết như canxi, vitamin D, omega-3 làm suy yếu xương khớp, giảm độ dẻo dai của sụn và tăng nguy cơ viêm khớp. Duy trì các tư thế không đúng trong thời gian dài, như ngồi sai tư thế khi làm việc, mang vác nặng không đúng cách cũng gây tổn thương khớp, giảm khả năng vận động.

Nếu tình trạng cứng khớp kéo dài (hơn 30 phút vào buổi sáng) hoặc đi kèm với các triệu chứng như sưng, nóng, đỏ, đau dữ dội, người bệnh nên đi khám. Người bị cứng khớp sau chấn thương, có tiền sử bệnh lý xương khớp hoặc khó vận động cũng cần được kiểm tra để xác định nguyên nhân, điều trị phù hợp, ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.

Việt An