Nguy cơ liệt mặt do trúng gió

Theo BS.CKII Khúc Thị Nhẹn, khoa Thần kinh - Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết liệt dây mặt ngoại biên thường được dân gian gọi là trúng gió. Đây là bệnh lý khá phổ biến, ảnh hưởng trực tiếp đến các hoạt động như nhắm mắt, mỉm cười, nói chuyện, ăn uống, gây không ít khó khăn trong sinh hoạt, tâm lý.

Gió thổi mạnh khiến nhiệt độ giảm đột ngột, có thể gây co thắt mạch máu vùng xương chũm (sau tai), nơi có dây thần kinh số 7 đi qua khiến lượng máu cung cấp cho dây thần kinh giảm, từ đó làm tổn thương các bao bảo vệ dây thần kinh (myelin), dẫn đến viêm, phù nề. Nhiệt độ giảm đột ngột làm giảm hệ miễn dịch và kích hoạt virus zona (varicella-zoster - VZV) hoạt động.

Theo bác sĩ Nhẹn, gió lạnh đột ngột từ môi trường bên ngoài, trong phòng tắm hoặc từ điều hòa đều là những tác nhân cần lưu ý. Những ngày thời tiết lạnh, khi cơ thể không được che chắn kỹ, gió mạnh thổi trực tiếp vào mặt có thể làm các cơ bị tê cứng. Người di chuyển bằng xe máy, không đội mũ bảo hiểm kín hay đeo khẩu trang cũng dễ bị ảnh hưởng. Người thường xuyên làm việc ngoài trời lạnh cũng nên đề phòng tình trạng này. Nguy cơ viêm dây thần kinh số 7 tăng nếu thời gian tiếp xúc lâu với gió lạnh dài, vùng đầu và mặt không được bảo vệ.

Phòng tắm cũng là nơi tiềm ẩn nguy cơ cao. Bởi các lỗ chân lông mở ra sau khi tắm bằng nước ấm, dễ tổn thương hơn nếu tiếp xúc với gió lạnh. Gió lùa vào phòng tắm từ cửa sổ hoặc cửa chính có thể thổi trực tiếp lên vùng mặt, gây co mạch máu và giảm lưu thông máu đến dây thần kinh, theo bác sĩ Nhẹn.

Sử dụng điều hòa ở nhiệt độ thấp trong thời gian dài khiến không khí trong phòng trở nên lạnh, dễ ảnh hưởng trực tiếp đến vùng đầu và mặt, từ đó gây nhiễm lạnh đột ngột, xảy ra các vấn đề liên quan đến dây thần kinh.

Theo bác sĩ Nhẹn, dấu hiệu trúng gió có thể biểu hiện sớm bằng cơn đau ở vùng xương chũm, tiếp đến là mắt bên ảnh hưởng khó nhắm kín, giảm hay mất nếp nhăn trán, giảm cảm giác ở vùng ống tai ngoài và giảm vị giác. Sau 2-3 ngày, một số trường hợp xuất hiện mụn nước ở vùng ống tai ngoài. Bệnh tiến triển nặng trong vòng một tuần đầu.

Liệt mặt không nguy hiểm đến tính mạng nhưng có thể để lại những di chứng như liệt co cứng mặt ảnh hưởng đến thẩm mỹ (nhất là ở phụ nữ trẻ), loét giác mạc mắt gây giảm thị lực, hội chứng nước mắt "cá sấu" với biểu hiện chảy nước mắt mỗi khi ăn.

Để phòng ngừa liệt dây thần kinh số 7 do gió lạnh, bác sĩ Nhẹn khuyến cáo mọi người nên đội mũ, đeo khẩu trang, quàng khăn để che chắn vùng đầu và mặt. Không nên để trẻ ngồi phía trước xe, nên mở cửa từ từ tránh gió lùa hoặc gió lạnh đột ngột. Đóng kín cửa sổ và cửa chính của phòng tắm để tránh gió, không sấy tóc trực tiếp bằng quạt. Duy trì sức khỏe tốt bằng cách bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, hợp lý và tập thể dục thường xuyên. Người cao tuổi, người mắc các bệnh lý nền và người có hệ miễn dịch suy giảm nên đi tiêm phòng vaccine zona để phòng bệnh, giảm nguy cơ biến chứng.

Khi có dấu hiệu bất thường như mất cảm giác hoặc yếu cơ trên mặt, người bệnh cần nhanh chóng tới cơ sở y tế có chuyên khoa Thần kinh (trước 72 giờ) để được chẩn đoán sớm và điều trị phù hợp, tránh biến chứng lâu dài.

Linh Đặng