Sáng 11/12, với gần 90% đại biểu tán thành, Quốc hội thông qua Nghị quyết phát triển năng lượng quốc gia giai đoạn 2026-2030, Chính phủ được giao ban hành cơ chế đầu tư phát triển điện hạt nhân module nhỏ (SMR) theo từng thời kỳ, căn cứ nhu cầu và tình hình thương mại hóa công nghệ.
Doanh nghiệp nhà nước, tư nhân được khuyến khích nghiên cứu, đầu tư điện hạt nhân module nhỏ. Việc phát triển này được yêu cầu phải đảm bảo an ninh, an toàn hạt nhân.
Trước đó, nhiều đại biểu cho rằng phát triển điện hạt nhân module nhỏ là vấn đề mới và đề nghị bổ sung cơ chế ưu đãi đầu tư, tiêu chí lựa chọn doanh nghiệp.
Tại báo cáo giải trình, tiếp thu, Chính phủ cho biết công nghệ SMR hiện vẫn trong giai đoạn nghiên cứu, thử nghiệm trên thế giới và chưa được thương mại hóa rộng rãi. Vì vậy, chi phí đầu tư, vận hành và yêu cầu an toàn chưa có cơ sở kiểm chứng đầy đủ. Bên cạnh đó, hệ thống pháp luật liên quan tới điện hạt nhân module nhỏ cũng chưa hoàn thiện.
Do SMR là lĩnh vực mới, chưa có dự án thương mại để tham chiếu, Chính phủ chưa thể xây dựng ngay các cơ chế ưu đãi cụ thể. Khi công nghệ này được thương mại hóa, bảo đảm an toàn và phù hợp với điều kiện Việt Nam, Chính phủ sẽ báo cáo Quốc hội xem xét chính sách hỗ trợ trên cơ sở đề xuất của nhà đầu tư.
Cuối năm ngoái, Quốc hội quyết nghị tiếp tục đầu tư dự án điện hạt nhân Ninh Thuận, sau 8 năm dừng. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng có kế hoạch phát triển điện hạt nhân quy mô nhỏ trên phạm vi cả nước. Lò phản ứng kiểu module nhỏ là lò phản ứng hạt nhân tiên tiến có công suất đến 300 MW mỗi tổ máy, bằng một phần ba lò phản ứng điện hạt nhân truyền thống.
Các module có thể được chế tạo sẵn tại nhà máy rồi vận chuyển từng đơn vị tới vị trí lắp đặt, giúp giảm chi phí, thời gian xây dựng nhưng vẫn đảm bảo an toàn nhờ tính năng an toàn thụ động. Ước tính chi phí đầu tư mỗi kW theo lò SMR dao động 7.000-12.000 USD, tức 2,1-3,6 tỷ USD cho một nhà máy 300 MW trong 2-3 năm. Trong khi đó, chi phí xây dựng một nhà máy tiêu chuẩn khoảng 6-9 tỷ USD, cần trên dưới 5 năm, thậm chí có dự án hơn 10 năm.
Về phát triển điện gió ngoài khơi, theo nghị quyết của Quốc hội, doanh nghiệp được sử dụng nguồn kinh phí để khảo sát dự án và được hạch toán vào chi phí nếu không có nhà đầu tư trúng thầu. Thủ tướng sẽ quyết định chủ trương đầu tư, nhà đầu tư không qua đấu giá quyền sử dụng đất, đấu thầu chọn nhà đầu tư của dự án điện gió ngoài khơi tới 2030. Giai đoạn 2030-2035, thẩm quyền quyết chủ trương đầu tư thuộc về Chủ tịch UBND cấp tỉnh.
Các dự án phải đáp ứng các điều kiện như quốc phòng, an ninh, chủ quyền quốc gia, tài nguyên môi trường biển..., có trong quy hoạch phát triển điện lực và dự kiến vận hành giai đoạn 2025-2030.
Nghị quyết cũng mở rộng nhóm được tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp (DPPA) với các đơn vị bán lẻ điện tại khu công nghiệp, khu nông nghiệp công nghệ cao hay khu đô thị, thương mại tự do. Giá điện theo hợp đồng DPPA thông qua lưới điện kết nối riêng hay lưới quốc gia đều do đàm phán giữa bên mua - bán.
Theo nghị quyết, các dự án dầu khí, than quan trọng cấp bách của quốc gia, không phải thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư. Với những dự án đang triển khai, công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng được tiếp tục thực hiện song song trong trường hợp có điều chỉnh về quy hoạch, kế hoạch có liên quan.
Nghị quyết phát triển năng lượng quốc gia có hiệu lực từ 1/3/2026 đến hết năm 2030.
Anh Tú