Ngày 18/12, ông Huỳnh Larry Hưng (73 tuổi, còn gọi là Huỳnh Hưng Lợi) có mặt tại căn nhà số 10A đường Cửu Long, phường Tân Sơn Hòa, theo kế hoạch cưỡng chế của Cơ quan Thi hành án, với hy vọng được nhận lại căn nhà đã mua từ hơn hai thập kỷ trước.
Theo bản án đã có hiệu lực, ông là chủ sở hữu hợp pháp căn nhà, phía bị đơn (người đứng tên giúp) phải bàn giao lại sau 16 năm theo kiện.
Tuy nhiên, ông không giấu được sửng sốt và thất vọng, khi việc cưỡng chế bị tạm dừng vào phút chót. Lý do là VKSND Tối cao có công văn gửi Thi hành án TP HCM, đề nghị tạm dừng cưỡng chế "để xem xét đơn đề nghị giám đốc thẩm" (lần thứ 3) từ phía bị đơn.
Hồ sơ vụ án thể hiện, ông Hưng Lợi, ông Trần Ngọc Quế và ông Huỳnh Quang Trung là bạn bè thân thiết. Năm 1993, ông Hưng mua căn nhà, đất hơn 466 m2 tại số 10A Cửu Long (quận Tân Bình). Do thời điểm đó người nước ngoài chưa được đứng tên sở hữu nhà ở tại Việt Nam, ông nhờ vợ chồng ông Quế đứng tên chủ quyền.
Sau đó, ông Hưng cho Công ty Amanda thuê nhà và thiết bị với giá 3.000 USD mỗi tháng. Năm 1995, khi gia đình ông Quế định cư tại Mỹ, ông Hưng tiếp tục nhờ ông Huỳnh Quang Trung đứng tên, thực hiện thủ tục chuyển quyền sở hữu từ vợ chồng ông Quế sang vợ chồng ông Trung.
Ngày 14/5/2006, ông Trung lập giấy xác nhận việc đứng tên giùm bạn. Đến ngày 15/11/2007, ông và vợ Lê Thị Vựng lập bản tường trình, cam kết tại Văn phòng Luật sư Đồng Đăng Thực, xác nhận toàn bộ nhà đất 10A Cửu Long là tài sản của ông Hưng, việc đứng tên chỉ mang tính hình thức và sẽ sang tên lại khi bạn có yêu cầu. Trong thời gian quản lý nhà giúp ông Hưng, ông Trung còn giữ 137.300 USD tiền thuê do Công ty Amanda chi trả.
Cú 'bẻ lái' của vợ bạn thân
Năm 2008, ông Trung qua đời. Ông Hưng sau đó yêu cầu bà Vựng giao lại nhà đất nhưng không được chấp nhận nên khởi kiện ra TAND quận Tân Bình vào tháng 5/2009. Ít tuần sau, bà Vựng ký hợp đồng tặng cho một phần căn nhà cho 3 người con, khiến ông Hưng bổ sung yêu cầu khởi kiện, đề nghị hủy hợp đồng tặng cho và rút yêu cầu đòi lại 137.300 USD tiền thuê nhà.
Trình bày trước tòa, bà Vựng và người đại diện theo ủy quyền cho rằng căn nhà 10A Cửu Long có nguồn gốc do vợ chồng bà mua hợp pháp từ vợ chồng ông Trần Ngọc Quế theo các thỏa thuận và hợp đồng mua bán được công chứng. Thời điểm giao dịch, căn nhà đang được Công ty Amanda Food Private Ltd thuê theo hợp đồng ký với ông Quế; theo thỏa thuận giữa ông Quế và ông Huỳnh Quang Trung, ông Trung bắt đầu hưởng tiền thuê nhà từ ngày 18/10/1994. Đến năm 2003, gia đình bà Vựng chấm dứt hợp đồng thuê với Công ty Amanda.
Sau khi ông Trung qua đời năm 2008, các đồng thừa kế từ chối nhận di sản, để bà Vựng là người duy nhất thừa hưởng căn nhà. Năm 2009, bà lập hợp đồng tặng cho nhà cho ba người con tại Phòng công chứng Tân Bình. Từ đó, phía bị đơn khẳng định căn nhà thuộc quyền sở hữu hợp pháp của gia đình bà.
Bà Vựng cho biết không biết và chưa từng ký vào bất kỳ bản tường trình, cam kết nào về việc đứng tên mua giùm nhà đất cho nguyên đơn; bà cùng các con không chấp nhận toàn bộ yêu cầu khởi kiện.
Các con bà Vựng, với tư cách người có quyền và nghĩa vụ liên quan, thống nhất với trình bày của bị đơn.
Nhân chứng nói về nguồn gốc căn biệt thự tranh chấp
Ông Trần Ngọc Quế cho biết, ông có quan hệ thân thiết với ông Huỳnh Larry Hưng và ông Huỳnh Quang Trung. Năm 1992, ông Hưng mua căn nhà 10A Cửu Long của ông Lê Chánh Hồ nhưng do là Việt kiều nên nhờ ông Quế đứng tên. Đầu năm 1993, UBND quận Tân Bình cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu cho ông Quế.
Sau đó, ông Hưng mua thêm hai lô đất liền kề phía sau, tổng diện tích 249 m2 và cùng ông Quế cho Công ty Amanda thuê nhà, mặt bằng với giá 3.000 USD mỗi tháng từ 25/10/1993.
Năm 1994, khi gia đình ông Quế sang Mỹ định cư, các bên thống nhất để ông Huỳnh Quang Trung đứng tên nhà đất và ký hợp đồng thuê với Công ty Amanda. Việc sang tên không phát sinh thanh toán.
Ông Quế cho hay, ngày 14/5/2006, ông Trung lập giấy xác nhận đứng tên giùm; sau đó vợ chồng ông này tiếp tục lập bản tường trình, cam kết, có văn phòng luật sư làm chứng.
Luật sư Đào Duy Cương, đại diện Văn phòng Luật sư Đồng Đăng Thực, xác nhận ngày 15/11/2007, văn phòng đã chứng kiến việc ông Trung và vợ tự nguyện lập "Bản tường trình và cam kết", xác định toàn bộ nhà đất tại 10A Cửu Long, kể cả phần diện tích đang làm thủ tục hợp thức hóa, là tài sản của ông Hưng. Vợ chồng ông Trung chỉ đứng tên giúp, và toàn bộ tiền mua do ông Hưng chi trả.
Ngày 23/11/2010, TAND quận Tân Bình (nay là TAND khu vực 4) xử sơ thẩm lần đầu, chấp nhận yêu cầu của ông Hưng, tuyên hủy hợp đồng tặng cho một phần nhà đất giữa bà Lê Thị Vựng và các con; buộc giao trả toàn bộ nhà đất tranh chấp, đồng thời duy trì biện pháp khẩn cấp tạm thời cấm chuyển dịch tài sản.
HĐXX nhận định, hồ sơ vụ án và lời khai nhân chứng đủ căn cứ xác định toàn bộ nhà đất 10A Cửu Long, diện tích 466 m2, thuộc sở hữu của ông Hưng. Kết quả giám định của Phân viện Khoa học hình sự tại TP HCM (Bộ Công an) xác định chữ ký, chữ viết của bà Vựng trên bản tường trình, cam kết trùng khớp với chữ ký trên hợp đồng tặng cho nhà.
Ngày 28/9/2011, TAND TP HCM xử phúc thẩm, sửa một phần án sơ thẩm do cấp sơ thẩm tuyên vượt quá yêu cầu khởi kiện khi công nhận quyền sở hữu cho cả ông Hưng và vợ; các nội dung còn lại được giữ nguyên.
6 bản án tuyên 'biệt thự của ông Hưng'
Do có đơn kiến nghị giám đốc thẩm của bị đơn và kháng nghị của Viện trưởng VKSND Tối cao, năm 2012, Tòa Dân sự TAND Tối cao hủy hai bản án sơ thẩm, phúc thẩm của TAND quận Tân Bình và TAND TP HCM, giao hồ sơ xét xử lại.
Hội đồng Thẩm phán cho rằng, tòa án hai cấp trước đó chưa làm rõ tình trạng cư trú, quốc tịch của ông Hưng Lợi; diện tích nhà đất có số liệu đo vẽ khác nhau; đồng thời chưa xem xét công sức quản lý, bảo quản tài sản.
Năm 2014, TAND quận Tân Bình xử sơ thẩm lần hai, tiếp tục chấp nhận yêu cầu của nguyên đơn, buộc các con bà Lê Thị Vựng di dời, giao trả nhà. Do bị đơn không yêu cầu xem xét công sức quản lý tài sản, tòa tách nội dung này để giải quyết khi có yêu cầu.
Bà Vựng và các con kháng cáo. Năm 2015, TAND TP HCM xử phúc thẩm lần hai, bác kháng cáo, giữ nguyên án sơ thẩm. Sau đó, bà Vựng và các con tiếp tục đề nghị giám đốc thẩm.
Năm 2017, Ủy ban Thẩm phán TAND Cấp cao tại TP HCM chấp nhận một phần kháng nghị của Chánh án, hủy bản án sơ thẩm và phúc thẩm lần hai, giao hồ sơ cho TAND quận Tân Bình xét xử lại từ đầu.
Cơ quan này nhận định việc căn cứ Bản tường trình và cam kết của vợ chồng ông Huỳnh Quang Trung - bà Vựng để xác định nhà đất là tài sản của nguyên đơn là có cơ sở; song tòa án chưa làm rõ phần diện tích 17 m2 nằm trong khuôn viên thuộc quy hoạch làm đường và chưa xem xét công sức quản lý tài sản của bị đơn, dù yêu cầu này được nêu tại phiên phúc thẩm.
Tháng 6 và 12/2024, TAND quận Tân Bình và TAND TP HCM lần lượt xét xử lại lần ba, tiếp tục công nhận ông Hưng Lợi là chủ sở hữu hợp pháp nhà đất tại số 10A Cửu Long.
Sau khi bản án phúc thẩm lần ba có hiệu lực, ông Hưng Lợi yêu cầu thi hành án nhưng việc này bị tạm hoãn do VKSND Cấp cao tại TP HCM nhận được đơn đề nghị kháng nghị của bị đơn.
Tháng 5/2025, sau nhiều tháng nghiên cứu hồ sơ, VKSND Cấp cao tại TP HCM (nay là VKSND Tối cao tại TP HCM) kết luận các phán quyết của tòa án hai cấp là "có căn cứ, đúng pháp luật", không có cơ sở kháng nghị giám đốc thẩm.
Cùng thời điểm này, Cục Thi hành án dân sự TP HCM rút hồ sơ từ Chi cục Thi hành án quận Tân Bình để tổ chức thi hành.
Dừng cưỡng chế phút chót vì 'đề nghị giám đốc thẩm lần 3'
Do bị đơn không tự nguyện bàn giao nhà cho nguyên đơn, tháng trước, Cục Thi hành án dân sự TP HCM giao chấp hành viên Trần Đức Vũ ra quyết định cưỡng chế. Theo kế hoạch, sáng 18/12, lực lượng chức năng tổ chức cưỡng chế, buộc những người đang sinh sống tại căn nhà di dời để bàn giao cho ông Huỳnh Hưng Lợi.
Tuy nhiên, ngay trước thời điểm thực hiện, cơ quan thi hành án nhận được công văn của VKSND Tối cao đề nghị tạm dừng cưỡng chế trong một tháng để nghiên cứu hồ sơ, do có đơn đề nghị kháng nghị giám đốc thẩm của con gái bà Lê Thị Vựng.
Trả lời VnExpress, ông Hưng cho biết không đồng tình với việc tạm dừng cưỡng chế, mong sớm được thi hành dứt điểm để nhận lại nhà. Vụ kiện kéo dài nhiều năm khiến ông và gia đình mệt mỏi, tốn kém thời gian, công sức và tiền bạc. "Tôi về Việt Nam ở nhờ để theo đuổi vụ kiện kéo dài 16 năm. Nay tôi đã già, không biết còn sống được bao nhiêu năm để chờ nhận lại căn nhà của mình", ông nói.
Nghiên cứu pháp luật trong suốt những năm qua, ông Hưng cho rằng động thái tạm dừng cưỡng chế lần này là không phù hợp quy định. Bởi, theo Điều 48 Luật Thi hành án dân sự, quyết định hoãn thi hành phải được ban hành trước ít nhất 24 giờ; trong khi văn bản đề nghị tạm dừng cưỡng chế chỉ được gửi vài giờ trước thời điểm đã ấn định, và không thuộc trường hợp đặc biệt.
Sau 16 năm theo đuổi vụ kiện, trải qua 6 bản án sơ thẩm, phúc thẩm và 2 quyết định giám đốc thẩm, đến nay ông Hưng Lợi vẫn chưa thể nhận lại căn nhà mua từ hơn 20 năm trước.
Hải Duyên