Số đông hẳn nghĩ FIFA Club World Cup là sự kiện thể thao chuẩn phong cách Mỹ. Cũng hợp lý nếu nhìn danh sách các thành phố đăng cai, thấy Chủ tịch FIFA Gianni Infantino tay bắt mặt mừng với Tổng thống Donald Trump ở Phòng Bầu dục, hay nghe quốc ca của xứ cờ hoa vang lên trước mỗi trận đấu. Tất cả đều rất Mỹ.
Nhưng không, đừng để hình thức bên ngoài đánh lừa. Đây thực ra là một giải đấu đậm chất Brazil, điều mà hầu hết phần còn lại của thế giới chưa nhận ra.
Bằng chứng đầu tiên là nhân khẩu học. Ở lượt trận đấu tiên vòng bảng, tổng cộng 508 cầu thủ đã ra sân, trong đó 70 người mang quốc tịch Brazil, chiếm tỷ lệ 14%. Xếp thứ hai là Argentina với 57 cầu thủ, tiếp theo là Tây Ban Nha với con số 26.
Về số CLB dự giải, bốn đội đến từ Brazil. Ngoại trừ chủ nhà Mỹ có nhiều hơn hai đội, không quốc gia nào mang tới giải nhiều CLB như Brazil. Không chỉ vậy, tầm ảnh hưởng của xứ Samba còn lớn hơn thế. Người Brazil không chỉ xuất hiện tại Man City, Real Madrid hay Los Angeles FC, mà còn ở ES Tunis, Urawa Reds, Pachuca, Al-Hilal, Ulsan HD hay Mamelodi Sundowns. Một số quốc gia sản xuất rồi bán dầu, ngũ cốc hoặc vi mạch bán dẫn ra toàn thế giới. Với Brazil, họ chọn "xuất khẩu" cầu thủ bóng đá.
Về chất lượng, cả bốn CLB Brazil đều tiến vào vòng 1/8 đầy thuyết phục. Họ thắng 6, hòa 5 và thua duy nhất một trận, ghi được 17 bàn và tám lần bị thủng lưới. Kết thúc vòng bảng, Palmeiras cùng Flamengo dẫn đầu, Botafogo thì xếp thứ hai ở bảng của mình do ít hơn số bàn thắng.
Thành tích đó càng ấn tượng với kết quả thu được từ những đối thủ tên tuổi tại châu Âu. Flamengo hạ Chelsea, trong khi Fluminense khiến Dortmund toát "mồ hôi hột", còn Botafogo thậm chí đánh bại PSG – ĐKVĐ Champions League và được coi là đội bóng hay nhất thế giới lúc này.
Tuy vậy, người hâm mộ Brazil cũng có lý do để không quá phấn khích. Botafogo thắng trong ngày PSG cho một số trụ cột nghỉ ngơi. Fluminense và Palmeiras lần lượt hòa không bàn thắng trước Dortmund và Porto, những đội bóng không quá mạnh lúc này. Các CĐV Flamengo vô cùng hạnh phúc khi đội bóng con cưng khuất phục Chelsea, nhưng với những ai theo dõi Ngoại hạng Anh, đây không hẳn là chiến thắng gây sốc.
Dù vậy, bối cảnh đó chẳng hề làm giảm đi sức hút và chất lượng chơi bóng từ các đội bóng Brazil tại FIFA Club World Cup. Họ đã và đang tận dụng tốt lợi thế về thiên thời, địa lợi. Với các CLB Brazil, đây là thời điểm giữa mùa bóng, trong đó giải quốc gia bắt đầu từ cuối tháng 3 đến tháng 12. Nói cách khác, họ đang đạt trạng thái tốt cả về phong độ, thể trạng và tinh thần. Điều này trái ngược hoàn toàn với những người đồng nghiệp châu Âu, khi hầu hết đã kiệt quệ sau mùa giải căng thẳng và kéo dài. Chưa kể thói quen cùng tâm lý "đáng lẽ đang nghỉ hè" của nhiều cầu thủ.
Vốn đã nhiều năng lượng hơn, các CLB Brazil còn hưởng lợi từ thời tiết. Chơi bóng giữa trưa, dưới ánh nắng gay gắt với nhiệt độ cao trên 32 độ C là điều mà những "vũ công Samba" quá quen thuộc. Còn với những đồng nghiệp đang đầu quân cho các đội bóng thuộc lục địa già, thích nghi với khí hậu thực sự là thách thức không hề nhỏ.
Một yếu tố quan trọng khác ảnh hưởng tới các đội bóng là động lực. Về cảm quan, không khó để thấy những CLB châu Âu chưa thực sự bung hết sức. Dù Infantino không thừa nhận và đang từng bước thay đổi, FIFA Club World Cup hiện tại rõ ràng không danh giá bằng Champions League, hoặc thậm chí là những giải đấu quốc nội ở châu Âu.
Với các CLB Brazil, giống như những đội bóng khác ngoài châu Âu, sự kiện tại Mỹ là ưu tiên hàng đầu. Và đôi lúc chỉ cần tăng thêm vài phần trăm động lực trong môi trường thể thao đỉnh cao, sự khác biệt được tạo ra có thể rất lớn. Theo lời HLV trưởng Flamengo, cựu danh thủ Filipe Luis, mỗi trận đấu của họ giống như một trận chung kết.
Ngoài ra, tiền thưởng cũng là động lực lớn cho các đội bóng Brazil. Chỉ việc giành suất dự FIFA Club World Cup đã giúp họ sớm bỏ túi 16,21 triệu USD. Tại vòng bảng, số tiền mỗi CLB thu về khi thắng hoặc hòa lần lượt là 2 triệu và 1 triệu USD. Nếu lọt vào vòng 1/8, đội bóng đo sẽ nhận thêm 7,5 triệu USD. Như vậy, Flamengo đã kiếm được 28,71 triệu USD, còn Palmeiras, Botafogo và Fluminense cũng chắc chắn hưởng khoản tiền 27,71 triệu USD. Đây thực sự là những con số khổng lồ với các đội bóng Brazil. Và họ vẫn còn cơ hội gia tăng tiền thưởng nếu đi xa hơn tại giải. Với Flamengo, số tiền họ giành được cho tới lúc này đã gần bằng một phần bảy doanh thu trong cả năm 2024 của đội bóng.
'Dì Leila' của Palmeiras – người phụ nữ quyền lực ở Club World Cup
Đến lúc này, FIFA Club World Cup đang là giải đấu thành công với các CLB Brazil. Đây có thể tạm coi là trái ngọt sau hành trình phát triển đầy quyết liệt suốt 10 năm qua, nhất là sự cải tiến về mọi mặt phía sau hậu trường. Nhiều đội bóng lớn tại quốc gia này, đặc biệt có Flamengo và Palmeiras, đã nỗ lực rất nhiều để trở nên chuyên nghiệp hơn, ổn định hơn. Cơ sở vật chất, điều kiện tập luyện của họ cũng chất lượng không kém gì những đội bóng lớn nhất châu Âu. Bên cạnh đó, khía cạnh truyền thông cũng được chú trọng nhằm thúc đẩy và lôi kéo sự ủng hộ của lượng CĐV lớn ngay tại Brazil.
Quyết tâm thay đổi của những người làm bóng đá xứ Samba được khuyến khích bởi các nhà lãnh đạo đất nước. Năm 2021, chính phủ Brazil thông qua một đạo luật nhằm tạo ra mô hình sở hữu CLB bóng đá kiểu mới, cho phép các đội bóng được hoạt động và tồn tại giống một doanh nghiệp thực thụ. Họ hy vọng các CLB sẽ xây dựng cấu trúc chặt chẽ, bền vững và kiếm được lợi nhuận tốt hơn. Hệ quả tất yếu, điều luật mới thu hút thêm đầu tư nước ngoài. Ví dụ John Textor, đồng sở hữu Crystal Palace, mua lại Botafogo, Red Bull đầu tư nguồn lực vào Bragantino, còn City Football Group bổ sung Bahia vào danh sách thành viên.
Hình ảnh bóng đá cấp CLB tại Brazil lúc này khác hẳn 15 năm trước, khi chiếm phần lớn đội hình của mỗi CLB là các cầu thủ ở giai đoạn cuối sự nghiệp, bởi những cầu thủ trẻ được định sẵn tương lai trong môi trường châu Âu. Chiều ngược lại, các cựu binh "xế chiều" chọn trở về nhà sau thời gian chinh chiến tại lục địa già.
Hiện tại, những sao mai sáng nhất vẫn rời đi, nhưng đồng thời các CLB Brazil đủ khả năng tài chính để tìm kiếm gương mặt thay thế đang ở thời kỳ đỉnh cao. Điển hình là thương vụ Flamengo trả Marseille 17,2 triệu USD nhằm đổi lấy sự phục vụ của Gerson, 25 tuổi, vào tháng 12/2022.
"Nếu nhìn vào đội hình Palmeiras, bạn sẽ thấy họ có hai, thậm chí ba cầu thủ, ở đẳng cấp rất cao cho mỗi vị trí", cựu danh thủ Javier Mascherano, HLV Inter Miami, nhận xét. "Bạn cũng thấy điều tương tự ở Flamengo, Fluminense hay Botafogo. Họ đã đầu tư rất nhiều tiền".
Không chỉ thông thoáng hơn trong chi tiêu, những nhà quản lý tại Brazil cũng cởi mở hơn với ý tưởng "nhập khẩu". Làn sóng HLV nước ngoài tràn vào Brazil vừa là làn gió mới mang đến nhiều mới mẻ, vừa là thách thức với HLV nội vốn còn nặng nề nhiều quan điểm cũ. Và thực tế không nói dối. Bốn trong sáu chức vô địch giải quốc gia Brazil gần đây dành cho các đội bóng được dẫn dắt bởi những nhà cầm quân Bồ Đào Nha. Điều này góp phần làm dư luận Brazil bớt gay gắt và định kiến hơn với các HLV nước ngoài, tạo tiền đề cho Carlo Ancelotti lên nắm quyền đội tuyển quốc gia.
Ở đấu trường châu lục, các CLB Brazil dần thống trị Copa Libertadores, giải đấu tương đồng Champions League nhưng ở Nam Mỹ. Sáu nhà vô địch gần nhất của giải đều đến từ Brazil. Ấn tượng hơn, bốn trận chung kết trong số đó là cuộc đấu nội bộ của các vũ công Samba.
Những điểm tích cực gần đây không có nghĩa bóng đá Brazil đã vươn tới đẳng cấp mà các CLB châu Âu thiết lập. Nhưng thực tế cho thấy, các đội bóng của họ không tụt lại quá xa như nhiều người lầm tưởng.
Vy Anh