Theo quyết định được UBND TP HCM phê duyệt mới đây, phạm vi nghiên cứu để phát triển TOD bao trùm toàn tuyến metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương), gồm 12 nhà ga cùng depot Tham Lương. Không gian TOD được xác lập trong vòng bán kính 1 km tính từ mỗi nhà ga. Những lô đất chỉ nằm một phần trong khu vực này sẽ được xem xét đưa vào hoặc loại ra tùy theo đặc thù từng vị trí, thay vì áp dụng cứng nhắc cho mọi trường hợp.
Ở giai đoạn đầu, 5 địa điểm được lựa chọn để triển khai TOD gồm depot Tham Lương, ga Phạm Văn Bạch, ga Tân Bình, ga Bảy Hiền và ga Bến Thành. Các ga còn lại sẽ tiếp tục được đánh giá và thực hiện sau khi thành phố tổng hợp kết quả từ nhóm thí điểm.
TOD là mô hình lấy định hướng phát triển giao thông công cộng để quy hoạch, xây dựng và phát triển đô thị. Mô hình trên đã triển khai ở nhiều nơi trên thế giới nhưng trong nước chưa có.
Thành phố giao Sở Quy hoạch - Kiến trúc thực hiện rà soát, lập hồ sơ, dự toán và lựa chọn đơn vị tư vấn để xây dựng các đồ án quy hoạch chi tiết. Sở Tài chính sẽ phân bổ vốn và xác định những khu vực có thể mời gọi đầu tư. Riêng Sở Nông nghiệp và Môi trường chịu trách nhiệm kiểm tra quỹ đất, hồ sơ pháp lý liên quan và đề xuất hướng xử lý các điểm còn vướng mắc.
Theo định hướng của Nghị quyết 38, các khu vực TOD sẽ ưu tiên phát triển hỗn hợp giữa cư trú, thương mại, văn phòng và dịch vụ trong phạm vi có thể tiếp cận bằng đi bộ từ nhà ga metro. Cách bố trí này kỳ vọng tạo nên hiệu quả khai thác đất tốt hơn, giúp giao thông công cộng trở nên hấp dẫn hơn, qua đó giảm lượng xe cá nhân lưu thông và tình trạng ô nhiễm đô thị. Việc quy hoạch phải đồng thời tính đến yếu tố cảnh quan và giá trị văn hóa hiện hữu của từng khu vực.
Trước đó, TP HCM cũ lên kế hoạch phát triển TOD tại 9 vị trí dọc ba dự án giao thông lớn đang triển khai, gồm: Metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), số 2 (Bến Thành - Tham Lương) và Vành đai 3. Riêng với tuyến Metro số 2 (Bến Thành - Tham Lương) sẽ thu hồi 3 khu đất gồm: khu đất Trung tâm Triển lãm và Thể dục thể thao quận Tân Bình, khu đất ô số I/82A Tây Thạnh tại quận Tân Phú và khu C30, nằm giữa quận 10 và Tân Bình để làm mô hình TOD.
Sau giai đoạn trên, năm 2026-2028, Thành phố dự kiến phát triển thêm khu vực TOD ở hai vị trí khác, gồm xã Tân Hiệp, huyện Hóc Môn và quanh ga Tân Kiên, Bình Chánh. Những vị trí này sẽ kết nối giao thông với Vành đai 3, đường sắt TP HCM - Cần Thơ...
Số liệu từ Sở Xây dựng cho thấy, TP HCM cũ ước tính đang có khoảng 64.000 ha đất có thể phát triển đô thị theo định hướng giao thông công cộng. Trong đó, khoảng 32.000 ha thuộc khu vực đất nông nghiệp, đất trống, 9.000 ha đất công nghiệp, sản xuất, hoặc chuyển đổi chức năng và 23.000 ha đất đô thị cần chuyển đổi, cải tạo để phát triển TOD.
Phương Uyên