Hệ thống tĩnh mạch ở chân có ba loại chính gồm tĩnh mạch sâu, tĩnh mạch nông và tĩnh mạch xuyên thấu (còn gọi tĩnh mạch nhánh). Khi các van trong hệ thống bị tổn thương hoặc hoạt động kém, máu sẽ chảy ngược trở lại theo chiều trọng lực gây nên hiện tượng trào ngược tĩnh mạch. Về lâu dài, tình trạng này dẫn tới tổn thương mô, viêm, loét chân khó lành.
Suy tĩnh mạch mạn tính (Chronic Venous Insufficiency - CVI) khiến máu ứ đọng trong tĩnh mạch chân làm tăng áp lực gây sưng chân, đau nhức, da đổi màu và loét tĩnh mạch. Như Tổng thống Mỹ Donald Trump, 79 tuổi, được chẩn đoán suy tĩnh mạch mạn tính với triệu chứng sưng nhẹ ở chân và có vết bầm trên tay. Sean P. Barbabella, bác sĩ riêng của ông Trump, nói rằng đây là tình trạng lành tính và phổ biến ở người trên 70 tuổi, đồng thời các triệu chứng được đánh giá là nhẹ. Tại Mỹ, ước tính khoảng 10 đến 35% người trưởng thành mắc bệnh này.
Triệu chứng
Suy tĩnh mạch mạn tính biểu hiện bằng nhiều triệu chứng khác nhau như cảm giác nặng chân, đau nhức, sưng mắt cá chân, chuột rút về đêm, da đổi màu nâu đỏ, hoặc xuất hiện các vết loét gần mắt cá chân.
Các giai đoạn của bệnh được phân loại từ 0 đến 6, giai đoạn 3 trở lên được xem là có CVI rõ rệt. Ở giai đoạn nặng nhất, người bệnh có thể bị loét da và nhiễm trùng kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vận động và sinh hoạt.
Nguyên nhân
Nguyên nhân phổ biến nhất của suy tĩnh mạch mạn tính là huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT) để lại mô sẹo và làm tổn thương các van trong tĩnh mạch. Ngoài ra, các nguyên nhân khác có thể do bất thường bẩm sinh về cấu trúc tĩnh mạch, giãn tĩnh mạch nguyên phát, hoặc yếu tố thứ phát như thừa cân, mang thai, hút thuốc, đứng lâu, tuổi cao.
Phụ nữ, người trên 50 tuổi và người có tiền sử DVT thuộc nhóm nguy cơ cao. Tỷ lệ mắc CVI tăng theo độ tuổi.
Biến chứng
Nếu không điều trị, CVI có thể dẫn đến viêm mô tế bào, tổn thương mô và loét tĩnh mạch. Những vết loét này thường khó lành, dễ nhiễm trùng và có thể tái phát nhiều lần. Trường hợp nặng, da có thể biến đổi thành dạng sẹo dai dẳng, gây đau đớn và khó vận động.
Biến chứng nguy hiểm nhất liên quan đến huyết khối là thuyên tắc phổi, khi cục máu đông di chuyển đến phổi và gây tắc nghẽn mạch máu. Đây là tình trạng đe dọa tính mạng và cần can thiệp y tế khẩn cấp.
Điều trị
Việc điều trị CVI tùy thuộc vào mức độ tiến triển bệnh. Các phương pháp phổ biến bao gồm điều trị bảo tồn bằng cách nâng cao chân mỗi ngày, tập thể dục nhẹ nhàng và kiểm soát cân nặng. Bác sĩ cũng có thể chỉ định dùng vớ nén y khoa để cải thiện tuần hoàn máu.
Nếu những biện pháp trên không hiệu quả, các thủ thuật can thiệp như xơ hóa hoặc đốt nhiệt nội tĩnh mạch sẽ được cân nhắc. Trong các trường hợp nặng, phẫu thuật thắt tĩnh mạch hoặc phẫu thuật nội soi xuyên tĩnh mạch sẽ được thực hiện nhằm loại bỏ tĩnh mạch bị suy.
Phòng ngừa
CVI là bệnh lý không thể chữa khỏi hoàn toàn song có thể kiểm soát hiệu quả bằng điều trị và thay đổi lối sống. Tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ giúp cải thiện chất lượng sống và ngăn ngừa tái phát.
Các biện pháp phòng ngừa gồm duy trì cân nặng hợp lý, tránh hút thuốc, vận động thường xuyên, hạn chế đứng hoặc ngồi lâu, điều trị dứt điểm các bệnh lý nền như DVT.
Người có nguy cơ cao như ông Trump, phát hiện và điều trị sớm có thể giúp hạn chế các biến chứng và duy trì hoạt động thường nhật. Nhà Trắng xác nhận ông Trump đang được điều trị theo phương pháp không xâm lấn và theo dõi chặt chẽ. Việc sử dụng aspirin của ông để điều trị bệnh tim cũng được cân nhắc trong phác đồ điều trị hiện tại.
Bệnh không nguy hiểm đến tính mạng trong hầu hết trường hợp, song suy tĩnh mạch mạn tính nếu không được kiểm soát tốt có thể gây khó chịu kéo dài và ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt thường ngày.
Thục Linh (Theo Cleveland Clinic, CNN)