Ngày 27/11, Phó thủ tướng thường trực Nguyễn Hòa Bình họp với lãnh đạo các bộ ngành, doanh nghiệp về Dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam. Cuộc họp nhằm tham vấn các doanh nghiệp về dự định, giải pháp, đồng thời tìm hiểu, đánh giá thực chất năng lực và thiện chí của các nhà đầu tư.
Tại cuộc họp, Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình cho biết dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam có 3 phương thức đầu tư, gồm đầu tư công, đối tác công - tư (PPP) và tư nhân. Yêu cầu đặt ra là phải lựa chọn được hình thức đầu tư tối ưu, có lợi nhất cho đất nước.
Theo báo cáo của Bộ Xây dựng, số lượng hồ sơ, tài liệu doanh nghiệp quan tâm tới dự án gửi đến nhiều. Song qua kiểm tra, rà soát, nhiều doanh nghiệp có ý tưởng đầu tư chưa rõ ràng, thiếu năng lực về đầu tư và tài chính, thậm chí nhiều hồ sơ doanh nghiệp còn thiếu thông tin, địa chỉ liên hệ...
Liên minh nhà đầu tư Mekolor và Great (USA) - đơn vị tuyên bố huy động 100 tỷ USD cho dự án - được liên hệ để mời họp nhưng không liên lạc được.
Phó thủ tướng nhấn mạnh quan điểm xem xét phải công tâm, khách quan, minh bạch, công khai, "không có gì dấm dúi" và trao đổi thẳng thắn, cởi mở. Đồng thời, Chính phủ cũng hoan nghênh, đánh giá cao thiện chí của các doanh nghiệp muốn cống hiến cho sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.
Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam được Quốc hội chốt chủ trương đầu tư tháng 11/2024 với tổng vốn sơ bộ khoảng 1,7 triệu tỷ đồng, tương đương 67 tỷ USD. Tuyến đường dài 1.541 km, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội), điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP HCM), đi qua 20 tỉnh, thành. Đây là một trong những công trình hạ tầng chiến lược được kỳ vọng tạo động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế. Dự án được áp dụng hình thức đầu tư công, tổng mức đầu tư sơ bộ 1,713 triệu tỷ đồng (hơn 67 tỷ USD).
Một số doanh nghiệp đã thể hiện mong muốn tham gia đầu tư dự án này, như Vinspeed (thuộc Vingroup), Thaco, liên danh Mekolor - Great USA, Công ty Xây dựng Thăng Long Quốc gia, Vận tải Đường sắt Việt Nam... Hòa Phát cũng dự kiến xây một nhà máy thép nhằm cung cấp sản phẩm thép ray cho dự án này.
Tại cuộc họp, đại diện các doanh nghiệp trình bày ý tưởng, dự định tham gia đầu tư, phương án về tài chính, công nghệ, hình thức đầu tư khi tham gia. Lãnh đạo Chính phủ trực tiếp trả lời, trao đổi các câu hỏi, vấn đề mà nhà đầu tư quan tâm.
Đại diện Công ty TNHH Việt Nam 3000 - Tập đoàn Đầu tư và phát triển Việt Nam muốn được hợp tác đầu tư vào dự án theo hình thức đối tác - công tư. Song, công ty này chưa làm rõ được một số nội dung về năng lực tài chính, tỷ lệ vốn đóng góp, cơ sở huy động vốn...
Ông Nguyễn Nam Thiều, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần Tập đoàn Discovery, bày tỏ thiện chí được hợp tác đầu tư vào dự án theo phương án kinh doanh thu hồi vốn. Hiện, tập đoàn có khoảng 70 người và tổng vốn khoảng 2.000-3.000 tỷ đồng, bằng khoảng 0,2% tổng mức đầu tư dự án (67 tỷ USD).
Trong khi đó, đại diện Công ty cổ phần Vận tải đường sắt Việt Nam mong muốn tham gia vào dự án nhưng chủ yếu tập trung ở mảng hạ tầng về thiết bị thông tin tín hiệu, hệ thống điện.
Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Trường Hải Nguyễn Hoàng Tuệ cho biết nhà đầu tư này sẽ chịu trách nhiệm 20% vốn đầu tư, 80% huy động và đi vay. Ngoài vốn tự có, Thaco sẽ lập các công ty để huy động vốn đầu tư từ các doanh nghiệp, tập đoàn trong nước và quốc tế để triển khai.
Thaco tính toán thời gian thực hiện dự án dự kiến đầu từ Hà Nội đến Vinh và đầu từ TP HCM tới Nha Trang là 5 năm, đoạn từ Nha Trang đến Vinh là 7 năm. Ông Nguyễn Hoàng Tuệ khẳng định Thaco cam kết bảo đảm công tác nhân sự, tiến độ, chất lượng dự án, giải ngân theo đúng tiến độ. Họ đề nghị Chính phủ sớm ban hành các cơ chế chính sách, khung tiêu chuẩn với dự án để doanh nghiệp nghiên cứu, tham gia.
Công ty cổ phần Đầu tư và phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed đề xuất đầu tư dự án theo hình thức đầu tư kinh doanh với tổng mức đầu tư trên 61 tỷ USD (không gồm giải phóng mặt bằng). Thời hạn thi công dự kiến 5 năm kể từ khi nhà nước giao đất sạch cho dự án.
Ông Nguyễn Việt Quang, Phó chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Tập đoàn Vingroup - nhà đầu tư Vinspeed đề nghị được vay 80% vốn đầu tư dự án và hoàn trả trong vòng 30 năm. Vinspeed khẳng định chấp hành nghiêm các quy định trong vay vốn, không bán thầu, chuyển nhượng dự án. Họ khẳng định sẽ bảo đảm đầu tư công nghệ, thiết bị hiện đại, tăng hợp tác với các đối tác trong tăng tỷ lệ nội địa hóa ngành đường sắt. Tập đoàn này cũng sẵn sàng chấp nhận một số rủi ro kinh doanh, cam kết không để phát sinh vốn, đội vốn...
Theo phương án của VinSpeed, nhà nước cho vay 80% thay vì tự trả 100% tổng mức đầu tư. Cùng với đó, nhà nước có thể thu hồi 80% vốn cho vay sau 30 năm thay vì chờ hoàn vốn sau 140 năm, thậm chí lâu hơn. Ngoài ra, hệ thống được đưa vào vận hành sau 5 năm thay vì sau 10 năm.
"Điều này sẽ tạo động lực cho kinh tế đất nước phát triển, giao thông tiện lợi, đồng thời nhà nước không lo bị đội vốn và bị kéo dài tiến độ và vẫn có được ngành công nghiệp đường sắt cao tốc mà không phải bỏ vốn đầu tư", ông Quang nói.
Kết luận, Phó thủ tướng Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh dự án đường sắt tốc độ cao có quy mô lớn, hàm lượng công nghệ cao và vô cùng quan trọng với nền kinh tế. Ông cho rằng việc trao đổi, tìm hiểu thông tin với các doanh nghiệp, nhà đầu tư là rất cần thiết. Qua đó, nhà điều hành biết được các thiện chí của doanh nghiệp.
Theo lãnh đạo Chính phủ, đây không phải là cuộc để lựa chọn, quyết định nhà đầu tư. Do vậy, trên cơ sở các tài liệu và thông tin các doanh nghiệp cung cấp, ông đề nghị Bộ Xây dựng, Tài chính, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan hoàn thiện báo cáo đề xuất phương thức đầu tư và các cơ chế để trình Chính phủ.
"Các bộ ngành tích cực có ý kiến đóng góp với báo cáo. Đây sẽ là cơ sở quan trọng để Chính phủ thảo luận, đánh giá trước khi báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định", Phó thủ tướng nói thêm.
Phương Dung