Trong khuôn khổ Những ngày Văn học châu Âu 2025, tọa đàm Âm vang kiên cường - Những tiếng nói của nữ nhà văn gốc Việt, diễn ra tối 8/5 tại Hà Nội, gồm các nhà văn Anna Moï (tên thật Trần Thiên Nga), Khuê Phạm và Cecile Pin. Họ là những cây bút gốc Việt, hiện sống ở Đức, Pháp, Mỹ.
Tại sự kiện, ba nhà văn bàn luận về cách viết, quá trình định vị bản sắc riêng trong thế giới văn chương với tư cách là tiếng nói Á Đông.
Độc giả trong nước biết đến Anna Moï qua tiểu thuyết Nọc bướm, bản dịch tiếng Việt của Hiền Trang được Nhà xuất bản Trẻ phát hành tháng 1. Sinh thứ hai trong gia đình có ba con gái, bà từng cố gắng trở thành một người con trai theo mong muốn của mẹ bằng cách đổi sang phong cách tomboy. Nhà văn bắt đầu sáng tác từ tiểu học song không xác định được giọng văn của mình. Bà thường học theo một số tác giả nam nhưng không thể viết.
Giai đoạn về Việt Nam, Anna Moï đi học hát vì yêu thích, được một người thầy dạy thanh nhạc nhận định bà có chất giọng nữ vang, cao. Nhà văn bắt đầu nhận ra mình nữ tính thế nào, hiểu rõ bản thân là ai. Từ đó, bà mới có thể sáng tác. Năm 2001 đến nay, tác giả đã ra mắt tám tập truyện ngắn và ba tiểu thuyết.
Khuê Phạm - nhà báo, nhà văn người Đức gốc Việt - cho biết ngày nhỏ, do là con cả, cô chịu sự nghiêm khắc từ bố mẹ, luôn phải làm gương cho em. Cô cho rằng điều này đã ''phủ màu'' lên các sáng tác của mình. Đôi lúc, cô không muốn nhân vật liên quan văn hóa phương Đông để tránh khỏi những áp lực phải lo toan nhiều điều. Trưởng thành trong một thế giới văn chương được định hình bởi nam giới, khi phần lớn cây bút vĩ đại qua các thời kỳ đều là đàn ông, Khuê Phạm luôn tìm cách để bản thân được lắng nghe, giúp những tác giả nữ không còn vô hình.
Nhà văn trẻ Cecile Pin sinh ra và lớn lên ở Paris và New York nhưng thường đặt ra nhiều câu hỏi về hình ảnh phụ nữ Việt, họ mạnh mẽ hay dịu dàng. Ở tiểu thuyết đầu tay Wandering Souls (Những linh hồn phiêu bạt), tác giả xây dựng nhân vật nữ phải gánh vác trách nhiệm con gái cả của gia đình. Cecile Pin cho rằng tác phẩm là cơ hội để tiếng nói của những người có hoàn cảnh tương tự được lan tỏa rộng rãi hơn.
Các tác giả cũng đề cập thói quen của bản thân khi sáng tác. Nhà văn Anna Moï thường xây dựng nhân vật là những người bà không am hiểu trước đó, từ ấy cố gắng tìm kiếm giọng điệu riêng. Bà viết mọi lúc, khi đi bộ ở rừng, lúc nấu ăn hoặc mua sắm. Bà cũng dành lời khuyên không cần tham gia nhiều khóa học mà hãy đọc nhiều để nâng cao hiểu biết, khả năng sáng tác.
Trước lúc có con, nhà văn Khuê Phạm làm việc tại một tòa soạn báo ở Đức, thường tranh thủ khoảng nghỉ để lên dàn ý cho bản thảo. Sau khi làm mẹ, tác giả dành phần lớn thời gian chăm sóc con, hiệu suất công việc thay đổi khiến nhiều lúc cô thấy quá tải. Con cứng cáp và có thể đi nhà trẻ, tác giả mới tập trung trở lại cho việc sáng tác.
Những ngày văn học châu Âu là hoạt động thường niên của Viện Văn hóa Quốc gia Liên minh châu Âu (EUNIC), diễn ra lần đầu năm 2011. Chủ đề năm nay là Từ đâu và đến đâu: Những tiếng nói văn học di dân châu Âu, khám phá quá trình sáng tác của những tác giả gốc Việt tại châu lục này. Sự kiện diễn ra ngày 8-12/5, được tổ chức trong bối cảnh đánh dấu nhiều cột mốc quan trọng như kỷ niệm 35 năm quan hệ với Liên minh châu Âu, 75 năm quan hệ với Cộng hòa Czech và 50 năm quan hệ với Cộng hòa Liên bang Đức.
Theo ông Oliver Brandt - giám đốc Viện Goethe Hà Nội, chủ đề năm nay mở ra các cuộc đối thoại về căn tính, ký ức và sự sáng tạo trong bối cảnh đa văn hóa. Những trăn trở của cá nhân trong thời kỳ toàn cầu hóa, quá trình đạt đến sự công nhận góp phần tạo nên một nền văn học châu Âu đa dạng. Ông cũng đánh giá văn chương của những tác giả gốc Việt ngày càng được chú ý nhiều hơn ở trong nước lẫn châu Âu. Các nhà văn này cũng khẳng định được vị trí của mình bằng nhiều giải thưởng uy tín.
Ngoài chương trình tối 8/5, sự kiện còn tổ chức nhiều tọa đàm như Cội nguồn cảm hứng: Văn hóa, trải nghiệm và con chữ (14h ngày 10/5), Căn tính di dân và sang chấn thế hệ (15h ngày 11/5). Bên cạnh đó là các buổi workshop chuyên đề viết tiểu thuyết, kịch bản phim, graphic novel, podcast, giúp bạn đọc và các cây viết trẻ có cơ hội rèn luyện kỹ năng, giao lưu nghề nghiệp trong môi trường đa chiều.
Phương Linh