Nguy cơ đột quỵ do hẹp động mạch cảnh

Ngày 17/9, TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Tim mạch - Lồng ngực, Trung tâm Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết động mạch cảnh trong bên phải của ông Thịnh hẹp 80%, động mạch cảnh trong trái hẹp nhẹ khoảng 30% kèm xơ vữa. Chỉ số ABI chi phải (áp lực động mạch chi dưới so với chi trên) là 0,6, cho thấy huyết áp chân phải thấp hơn nhiều so với tay phải. Siêu âm doppler động mạch chi dưới ghi nhận hẹp nặng động mạch đùi hai bên. Tình trạng này gọi là bệnh lý đa động mạch, thường gặp ở người có nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch (đái tháo đường, rối loạn chuyển hóa mỡ máu, tăng huyết áp, hút thuốc lá...).

Động mạch cảnh là các nhánh chính xuất phát từ động mạch chủ ngực, đi dọc hai bên cổ, cung cấp máu nuôi não. Hẹp động mạch cảnh xảy ra khi thành mạch bị dày lên do mảng xơ vữa, làm hẹp dần lòng mạch. Tình trạng này dễ gây tổn thương cho não, biểu hiện bằng cơn thiếu máu não thoáng qua hay đột quỵ. Ông Thịnh đau đầu, chóng mặt, ngã là dấu hiệu của cơn thiếu máu não thoáng qua.

Theo bác sĩ Dũng, hai phương pháp ngoại khoa giúp điều trị bệnh gồm phẫu thuật và đặt stent động mạch cảnh. Trong đó, phẫu thuật bóc lớp trong động mạch cảnh là kỹ thuật cho kết quả tốt nhất. Phương pháp này được chỉ định cho các trường hợp hẹp động mạch cảnh 60-99%, vị trí hẹp thuận lợi để phẫu thuật, bệnh nhân không có nguy cơ cao gặp biến chứng trong lúc mổ.

Bác sĩ phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh trong phải cho ông Thịnh. Người bệnh được duy trì huyết áp ở mức 130-140 mmHg để đảm bảo lượng máu tưới não, không làm tổn thương não trong quá trình phẫu thuật. Thiết bị đo oxy mô của não giúp bác sĩ ghi nhận tình trạng tưới máu cho não ở từng thời điểm để điều chỉnh phù hợp. Sau hơn một giờ, êkíp lấy trọn mảng xơ vữa, không để sót mảnh vụn xơ vữa trong lòng mạch.

Bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, hết hẳn triệu chứng đau đầu sau mổ, xuất viện ba ngày sau đó. Dự kiến trong thời gian tới, ông tiếp tục được can thiệp điều trị hẹp động mạch đùi.

Trong những nguyên gây đột quỵ, hẹp động mạch cảnh do xơ vữa chiếm khoảng 15%, theo bác sĩ Dũng. Các yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch bao gồm rối loạn chuyển hóa mỡ máu, tăng huyết áp, đái tháo đường, hút thuốc lá, béo phì, ít vận động. Stress, lạm dụng một số loại thuốc như thuốc ngừa thai, thuốc giảm đau... cũng làm tăng khả năng mắc bệnh.

Trường hợp ông Thịnh có nhiều yếu tố nguy cơ gây bệnh gồm tuổi cao, rối loạn mỡ máu, đái tháo đường, xơ vữa mạch máu. Ông còn mắc bệnh xương khớp mạn tính, thường uống thuốc khớp không rõ nguồn gốc để cải thiện cơn đau. Bác sĩ cho rằng bệnh nhân lạm dụng thuốc không rõ nguồn gốc để trị viêm khớp thời gian dài cũng góp phần đẩy nhanh xơ vữa mạch máu.

Hẹp động mạch cảnh ít có dấu hiệu đặc trưng nên việc tầm soát giúp phát hiện sớm bệnh. Bác sĩ Dũng khuyến cáo người có nguy cơ cao dù không có triệu chứng cần tầm soát bệnh tim mạch. Bệnh nhân bị hẹp động mạch cảnh đột nhiên xuất hiện triệu chứng méo miệng, liệt nửa người hoặc một bên tay hoặc chân, khó nói hoặc không nói được, mất thị lực một bên, rối loạn thăng bằng... phải đến viện cấp cứu ngay.

Thu Hà