Ngày cuối năm Giáp Thìn, từ sáng sớm hàng chục người dân kéo đến nhà ông Nguyễn Công Đồng, 67 tuổi, phường Hòa Hương, TP Tam Kỳ gói bánh chưng, bánh tét. Tầng 1 ngôi nhà hai tầng và sân vườn chật kín người làm.
Điện thoại đổ chuông, ông Đồng cầm viên phấn viết lên bảng rộng hơn 4 m2 chi chít đơn hàng của khách đặt bánh. Ghi xong ông chạy quanh giám sát người gói, phân phối nguyên vật liệu.
Sinh ra trong gia đình nông dân, ông lớn lấy vợ làm giáo viên, có ba người con. Công việc hàng ngày của ông là làm đồng áng. Lúc nhỏ, mỗi dịp Tết cả gia đình quây quần gói bánh chưng, bánh tét. Ông Đồng được dạy chế biến nguyên liệu, cách gói bánh, do khéo léo nên bánh vuông vức đẹp mắt.
Ông chưa từng nghĩ bánh chưng, bánh tét được nhiều người đặt mua, bởi mỗi năm chỉ đông khách dịp Tết. Tình cờ sau Tết Đinh Sửu 1997, em gái ông ế gần một tấn gạo nếp, chất đầy kho. Lo gạo để lâu hư hỏng, em gái nói ông Đồng mang về gói bánh chưng, bánh tét ăn.
Mua thịt, đậu xanh và các nguyên liệu, ông Đồng gói bánh và phân phát cho bà con chòm xóm, ai nấy đều khen ngon. Để xử lý hết số gạo, em gái bàn với ông thử gói rồi mang ra chợ bán để gỡ vốn.
Tháng giêng công việc đồng áng rảnh rỗi, ông Đồng gói bánh chưng bằng số gạo ế và đưa ra chợ cho em gái bán. Bánh làm ra tiêu thụ nhanh, một số tiểu thương đặt hàng vì bánh ngon, dẻo, thơm.
Đều đặn mỗi ngày, ông gói 50 bánh cho em gái bán và nhiều thương lái khác. Hơn một tháng, số gạo nếp tồn đọng được tiêu thụ hết. Bất ngờ hơn, bánh ra lò đều cháy hàng. Thấy nghề gói bánh chưng có thu nhập, đỡ vất vả hơn làm nông nên ông phát triển.
Có được lượng khách hàng ổn định, ông mở rộng cơ sở sản xuất bánh chưng. "Trước đây bánh sử dụng trong ngày Tết nhưng nay bánh ăn hàng ngày, dịp cưới hỏi, ma chay. Vào mùa mưa, bánh chưng tiêu thụ lớn", ông nói. Trước kia ông nấu bếp củi nên phải thức khuya canh lửa, nhưng nay chuyển qua nồi điện đỡ vất vả hơn. Nồi được đặt chế độ nấu 8 giờ, khi chín thì tự ngắt.
Gần 30 năm gói bánh chưng bán, ông nói rằng nghề này lấy công làm lời, nhưng đã giúp gia đình có nguồn thu nhập để nuôi ba con ăn học, xây được ngôi nhà hai tầng khang trang, sắm xe tải chở nguyên liệu, bánh chưng giao cho khách.
Ngày thường một mình ông gói bánh, mỗi dịp Tết đến ngôi nhà có gần 70 người làm. Mỗi ngày cận Tết, ông gói một tấn gạo nếp, cho ra gần 2.500 bánh chưng, bánh tét bán trong tỉnh Quảng Nam và nhiều tỉnh thành khác. Bánh tét nặng 1,4 kg bán 40.000 đồng/cái; bánh chưng 0,8-1,6 kg bán 30.000-70.000 đồng/cặp.
Nói về bí quyết bánh chưng làm ra được nhiều người mua, ông cho hay dùng gạo nếp cái hoa vàng, nhân bánh gồm đậu xanh nấu chín, thịt ba chỉ ướp gia vị cùng một số nguyên liệu khác. "Bánh chưng ai cũng biết làm nhưng mỗi người có bí quyết riêng", ông nói, thêm rằng quá trình làm nhân bánh, tẩm ướp gia vị do tự tay vợ chồng chế biến.
Nhiều siêu thị muốn hợp tác đưa bánh vào bán, chính quyền đặt vấn đề công nhận sản phẩm OCOP nhưng ông từ chối. "Tôi lớn tuổi nên làm được bao nhiêu bán cho các thương lái đi tiêu thụ ở các chợ là chính. Lượng khách hàng này nhiều lúc làm không kịp đáp ứng", ông nói.
Đến hẹn lại lên, ngày cận Tết anh Trịnh Xuân Gia Huy đến nhà ông Đồng gói bánh. Anh Huy gói bằng khuôn gỗ, lá chuối, mỗi giờ gói gần 50 bánh. Bánh gói xong được chuyền đến người bên cạnh buộc dây và cho vào nồi luộc. "Gói bánh mỗi ngày cho thu nhập 600.000 đồng, cao hơn các công việc khác", anh Huy nói.
Đắc Thành