Tại Diễn đàn quốc gia về doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam, sáng 15/1 ở Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá công nghệ số Việt Nam thời gian qua có bước phát triển mạnh mẽ, như doanh thu ước đạt 152 tỷ USD năm 2024, hơn 74.000 doanh nghiệp hoạt động với gần 1.900 doanh nghiệp vươn ra quốc tế, doanh thu hơn 11 tỷ USD.
"Điều này không chỉ cho thấy năng lực và sự sáng tạo của doanh nghiệp Việt Nam mà còn chứng minh tiềm năng lớn trong việc mở rộng thị trường, gia tăng giá trị xuất khẩu và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu", ông nói.
Ghi nhận nỗ lực của các doanh nghiệp cũng như Bộ Thông tin và Truyền thông trong vai trò của cơ quan quản lý nhà nước về công nghiệp công nghệ số, tuy nhiên Tổng Bí thư cũng cho rằng lĩnh vực này còn nhiều hạn chế, cần khắc phục để đảm bảo phát triển vững mạnh.
Ông nêu ba nhóm vấn đề lớn gồm năng lực nghiên cứu và phát triển công nghệ còn phụ thuộc nước ngoài; khả năng thu hút nhân tài công nghệ cao chưa đủ mạnh dẫn đến thiếu hụt nguồn nhân lực; trình độ công nghệ của doanh nghiệp trong nước "ở mức khiêm tốn" trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Dẫn một số báo cáo về việc Việt Nam nằm trong top các nước về xuất khẩu điện thoại, linh kiện máy tính, phần mềm, Tổng Bí thư cho rằng những con số "có vẻ rất ấn tượng, hoành tráng, đáng tự hào", nhưng cần nhìn sâu vào bản chất của số liệu này.
Ông lấy ví dụ ngành sản xuất điện thoại và linh kiện, 100% giá trị xuất khẩu đến từ doanh nghiệp FDI, trong đó 80% giá trị từ linh kiện nhập khẩu. Samsung tại Thái Nguyên có 60 đối tác cung cấp nhưng 55 đơn vị trong đó là nước ngoài, còn doanh nghiệp trong nước chủ yếu cung cấp dịch vụ an ninh, suất ăn công nghiệp, xử lý rác thải.
"Tôi muốn nêu rõ bất cập này để nhìn thẳng vào sự thật rằng doanh nghiệp của chúng ta đang đứng ở đâu trong chuỗi giá trị toàn cầu cũng như trong năng lực cạnh tranh quốc tế", Tổng Bí thư nói.
Ngoài ra, đóng góp của khu vực FDI đối với việc nâng cao tiến bộ khoa học nội địa được ông đánh giá "còn thấp". Trong số các doanh nghiệp FDI, khoảng 5% sử dụng công nghệ cao, trong khi 80% dùng công nghệ trung bình, 14% sử dụng công nghệ lạc hậu.
"Thu hút FDI phải chọn lọc tốt hơn, đừng để Việt Nam trở thành cứ điểm lắp ráp, gia công và bãi rác công nghệ của thế giới, trong khi doanh nghiệp trong nước không học hỏi được điều gì", ông nói.
Một số bất cập khác cũng được nêu ra, như việc phát triển công nghệ số diễn ra không đồng đều giữa các vùng, miền. Một số địa phương gặp nhiều khó khăn trong việc áp dụng và triển khai công nghệ, dẫn đến khoảng cách lớn trong tiếp cận và sử dụng công nghệ số. Hạ tầng số tại nhiều khu vực chưa được đầu tư đầy đủ, ảnh hưởng đến khả năng kết nối toàn quốc.
Bảy nhiệm vụ trọng tâm của công nghệ số
Trước hàng trăm doanh nghiệp công nghệ số có mặt tại sự kiện, Tổng Bí thư đưa ra 7 nhiệm vụ trọng tâm đối với ngành và doanh nghiệp công nghệ số trong giai đoạn tới.
Thứ nhất, Tổng Bí thư cho rằng phải nỗ lực tự cường, tự chủ công nghệ và phát triển công nghệ chiến lược, công nghệ lõi. "Đây là căn cơ để xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ", ông nói, đồng thời cần đẩy mạnh đầu tư nghiên cứu và phát triển, đặc biệt công nghệ chiến lược như AI, IoT, Big Data, điện toán đám mây, blockchain, công nghệ nano, thông tin di động 5G, 6G, công nghệ vũ trụ, không gian.
"Tập trung vào làm chủ và ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến của thế giới để tạo ra sự tự chủ về công nghệ và từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh", ông nhấn mạnh.
Thứ hai, Việt Nam cần tiếp tục đầu tư phát triển hạ tầng công nghệ số, vì hạ tầng số sẽ đóng vai trò cốt lõi trong thúc đẩy sự phát triển công nghiệp công nghệ số.
Thứ ba là khơi nguồn nhân tài và thu hút chuyên gia công nghệ cao, trong đó cần tăng cường chính sách, xây dựng môi trường làm việc hấp dẫn, hỗ trợ nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực nội địa và tạo ra các doanh nghiệp công nghệ số hàng đầu quốc tế.
Thứ tư, Tổng Bí thư cho rằng cần xây dựng hệ sinh thái công nghệ số bền vững bằng cách đẩy mạnh phát triển hệ sinh thái công nghệ số với sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu và các tổ chức hỗ trợ.
Thứ năm, phát triển kinh tế số và xã hội số, tạo điều kiện cho doanh nghiệp công nghệ số xây dựng các giải pháp công nghệ ứng dụng vào quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng dịch vụ công, thúc đẩy giao dịch điện tử, và tăng cường khả năng tiếp cận công nghệ thông tin cho người dân.
Thứ sáu là nâng cao năng lực và vị thế cạnh tranh toàn cầu. "Chúng ta cần phấn đấu trở thành trung tâm công nghiệp công nghệ số của khu vực và thế giới. Đến năm 2030, đưa Việt Nam vào top ba nước dẫn đầu Đông Nam Á về nghiên cứu và phát triển công nghệ số, đồng thời tạo ra ít nhất 5 doanh nghiệp công nghệ số lớn có khả năng cạnh tranh quốc tế", ông nói, đề nghị mỗi doanh nghiệp cần tự đặt ra cho mình mục tiêu phát triển cao, đầy khát vọng và không ngừng nâng cao chất lượng nhân lực cả về số lượng và chất lượng.
Thứ bảy là thu hút đầu tư và hợp tác quốc tế. Tổng Bí thư cho rằng cần "đứng trên vai những người khổng lồ", bằng cách tăng cường hợp tác với các tổ chức, doanh nghiệp công nghệ hàng đầu thế giới, thu hút thêm tổ chức nghiên cứu và sản xuất công nghệ số vào Việt Nam, tạo điều kiện để doanh nghiệp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu và đưa sản phẩm công nghệ số của mình ra thị trường quốc tế.
"Đây là thời cơ vàng để chúng ta thực sự khẳng định năng lực cạnh tranh của mình trên trường quốc tế, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi công nghiệp công nghệ số hàng đầu của khu vực Đông Nam Á và thế giới", Tổng Bí thư nói, khuyến khích doanh nghiệp "không ngừng vượt qua giới hạn của bản thân, vượt qua thách thức và cùng nhau biến những khó khăn thành động lực để vươn xa".
"Hãy tận dụng thế mạnh về trí tuệ, nguồn nhân lực, và tinh thần khởi nghiệp sáng tạo cùng hào khí Việt Nam để góp phần đưa đất nước phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên mới", ông nói.
Bài phát biểu của Tổng Bí thư nhận được sự ủng hộ lớn từ các doanh nghiệp có mặt tại Hội nghị. Đáp lời, Bộ trưởng Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng cho biết doanh nghiệp công nghệ số Việt Nam từ nay có "xung lực mới" để phát triển, làm chủ công nghệ, đóng góp cho sự phát triển của Việt Nam và thế giới.
"Trong năm 2025, các doanh nghiệp sẽ có sự phát triển bứt phá về tổng doanh thu, đặc biệt tăng tỷ lệ giá trị Việt Nam trong tổng doanh thu công nghiệp công nghệ số, cả về doanh thu từ nước ngoài, làm chủ ứng dụng, sản phẩm, dịch vụ và cả về tự cường công nghệ, với tốc độ tăng trưởng gấp 2-3 lần tốc độ tăng GDP", Bộ trưởng nói.
Lưu Quý