Hẹp động mạch cảnh gây thiếu máu não thoáng qua

Ông Lợi có tiền sử tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, uống thuốc đầy đủ theo toa của bác sĩ. Hai tuần nay, huyết áp ông không ổn định, thỉnh thoảng tăng lên 170-180/100 mmHg. Sau hai lần ngất tại nhà, ông đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM trong tình trạng chóng mặt, xây xẩm, huyết áp dao động 160-170/110 mmHg. Trong quá trình cấp cứu, ông ngất hai lần. Kết quả chụp CT cho thấy vùng não có dấu hiệu nhồi máu não nhẹ do động mạch cảnh trong bên phải hẹp nặng cản trở dòng máu lên nuôi não.

Động mạch cảnh là các nhánh chính xuất phát từ động mạch chủ ngực, đi dọc hai bên cổ lên cung cấp máu nuôi não (động mạch cảnh trong), các cấu trúc ở cổ và mặt (động mạch cảnh ngoài). Hẹp động mạch cảnh trong xảy ra khi thành mạch bị dày lên do mảng xơ vữa, làm hẹp dần lòng mạch. Lưu lượng dòng máu lên não cũng giảm theo. Nếu mức độ hẹp nhiều gây tổn thương cho não, biểu hiện bằng triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua hay đột quỵ.

TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực - Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nhận định ông Lợi xuất hiện triệu chứng điển hình của cơn thiếu máu não thoáng qua (đột quỵ nhẹ). Nếu không can thiệp mở rộng lòng mạch kịp thời, dòng máu lên não sẽ bị chặn hoàn toàn gây đột quỵ.

Bác sĩ phẫu thuật bóc nội mạc động mạch cảnh trong phải cho người bệnh. Phương pháp này được chỉ định trong các trường hợp hẹp động mạch cảnh 60-99%, vị trí hẹp thuận lợi để phẫu thuật, bệnh nhân không có nguy cơ biến chứng trong lúc mổ.

Để mở đường vào lòng mạch thực hiện lấy toàn bộ mảng xơ vữa, êkíp phải kẹp động mạch cảnh. Trong thời gian đó, bác sĩ gây mê sẽ duy trì huyết áp người bệnh ở mức 130-140 mmHg nhằm đảm bảo tưới máu não đầy đủ. Với sự hỗ trợ của thiết bị quang phổ hấp thụ cận hồng ngoại (Near Infrared Reflectance Spectroscopy - NIRS) đo và theo dõi oxy mô của não, êkíp ghi nhận tình trạng tưới máu cho não ở từng thời điểm để điều chỉnh phù hợp, thao tác hiệu quả.

Sau hơn một giờ, êkíp bóc tách toàn bộ tổn thương, không để sót mảnh vụn xơ vữa trong lòng mạch. Ông Lợi tỉnh táo, hồi phục nhanh sau phẫu thuật vài giờ, huyết áp ổn định 130/80 mmHg, xuất viện sau hai ngày.

Theo bác sĩ Dũng, bệnh động mạch cảnh thường không có triệu chứng cho đến khi xuất hiện cơn thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ. Khi có biểu hiện ngất, xây xẩm, méo miệng, liệt nửa người hoặc một bên tay/chân, khó nói hoặc không nói được, mất thị lực một bên, rối loạn thăng bằng..., người bệnh cần đi khám. Nhóm người có nguy cơ cao dù không có triệu chứng vẫn cần đi khám định kỳ và tầm soát bệnh tim mạch.

Để ngăn ngừa bệnh động mạch cảnh, bác sĩ khuyến cáo không hút thuốc lá, duy trì cân nặng khỏe mạnh, hạn chế chất béo xấu, ưu tiên trái cây và rau, giảm muối, tập thể dục thường xuyên, không lạm dụng rượu bia. Kiểm soát các bệnh mạn tính như rối loạn mỡ máu, đái tháo đường và tăng huyết áp để bảo vệ hệ động mạch.

Thu Hà

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi