Hệ thống phòng không SAMP/T (Surface-to-Air Missile Platform/Terrain), còn được gọi là MAMBA, là một trong những thành tựu công nghệ quân sự nổi bật của châu Âu, do Tập đoàn Eurosam - liên doanh giữa MBDA Italy, MBDA France và Thales phát triển.
Được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa trên không, từ máy bay, tên lửa hành trình đến tên lửa đạn đạo chiến thuật, SAMP/T đã khẳng định vị thế như một đối thủ cạnh tranh đáng gờm với các hệ thống phòng không khác, bao gồm cả Patriot của Mỹ.
SAMP/T là hệ thống phòng không di động tầm trung, được thiết kế để bảo vệ các đơn vị cơ giới hóa và các cơ sở chiến lược khỏi các cuộc tấn công từ trên không.
‘Siêu’công nghệ tên lửa Red Wolf, Green Wolf Mỹ: ‘Bầy sói mới’ khiến phòng không ‘tắt sóng’
Hệ thống sử dụng tên lửa Aster-30, có khả năng đánh chặn mục tiêu ở khoảng cách lên đến 120km đối với mục tiêu khí động học và 60km đối với tên lửa đạn đạo.
Với radar Arabel 3D, SAMP/T có khả năng phát hiện và theo dõi hơn 1000 mục tiêu đồng thời, mang lại khả năng phòng thủ toàn diện 360 độ, một lợi thế so với hệ thống Patriot, vốn bị hạn chế về góc phủ sóng cho đến khi tích hợp radar LTAMDS.
Phiên bản nâng cấp SAMP/T NG, dự kiến được triển khai từ cuối năm 2025, hứa hẹn nâng cao khả năng đánh chặn với tầm bắn tối thiểu 150km và khả năng đối phó với tên lửa đạn đạo chiến thuật có tầm bắn 600km.
Điều này giúp SAMP/T trở thành một trong những hệ thống phòng không tiên tiến nhất, đáp ứng nhu cầu bảo vệ không gian chiến trường hiện đại.
Ứng dụng thực tiễn và hiệu quả
SAMP/T đã được Pháp và Ý triển khai để bảo vệ các khu vực chiến lược, bao gồm cả việc triển khai tại Romania để củng cố sườn phía Đông của NATO.
Tại Ukraine, hệ thống này do Pháp và Ý cung cấp nhằm tăng cường khả năng phòng không trước các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Nga. Tuy nhiên, hiệu quả của SAMP/T tại Ukraine đã gây ra nhiều tranh cãi.
Wall Street Journal và Le Monde cho rằng hệ thống gặp vấn đề về phần mềm, dẫn đến việc không thể đánh chặn hiệu quả các tên lửa đạn đạo tại Ukraine.
Tỷ lệ bắn hạ máy bay không người lái cũng giảm mạnh từ 90% trong năm 2024 xuống còn 30% vào năm 2025, phần lớn do thiếu hụt tên lửa Aster-30 và các hạn chế kỹ thuật của radar Arabel.
Tuy nhiên, các nguồn khác, khẳng định rằng SAMP/T và tên lửa Aster-30 đã hoạt động tốt trong việc đối phó với các mối đe dọa tên lửa đạn đạo chiến thuật (TBM).
Những ý kiến trái chiều này cho thấy sự phức tạp trong việc đánh giá hiệu quả của hệ thống trong môi trường chiến đấu thực tế.
Một bệ phóng tên lửa Patriot khai hỏa tên lửa đánh chặn. Ảnh: Anthony Sweeney / Lục quân Hoa Kỳ.
Thách thức và hạn chế
Một trong những thách thức lớn nhất của SAMP/T là vấn đề nguồn cung tên lửa Aster-30. Theo DW, Ukraine đang đối mặt với tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng tên lửa này, trong khi kho dự trữ của Ý cũng đã cạn kiệt và Pháp chưa cam kết cung cấp thêm.