Việt Nam áp thuế thu nhập cá nhân với tài sản thừa kế, quà tặng là chứng khoán, phần vốn trong các tổ chức kinh tế, cơ sở kinh doanh, bất động sản và tài sản khác.
Góp ý dự thảo đề nghị xây dựng dự án Luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) của Bộ Tài chính, UBND tỉnh Ninh Thuận đề nghị bỏ chính sách thu thuế với tài sản thừa kế. Nguyên nhân bởi việc này không hợp lý, dễ gây khó khăn cho người dân, đặc biệt khi tài sản thừa kế không sinh ra thu nhập thường xuyên.
Trong khi đó, thành phố Đà Nẵng kiến nghị bổ sung miễn thuế với thu nhập từ nhận thừa kế, quà tặng của những người trong gia đình là động sản như tàu cá, phương tiện giao thông. Việc này nhằm không phân biệt khoản thừa kế, quà tặng là bất động sản với động sản, đảm bảo phù hợp theo luật định và thực tế.
Phản hồi trước các đề xuất này, Bộ Tài chính cho biết ngân sách Nhà nước định hướng cơ cấu lại để đảm bảo nền tài chính quốc gia an toàn, bền vững, trong đó mở rộng cơ sở thuế, hạn chế tối đa lồng ghép chính sách xã hội trong các sắc thuế. Cùng với đó, chính sách miễn, giảm, giãn thuế đảm bảo tính trung lập. Việc này được thực hiện theo Nghị quyết 07/2016 của Bộ Chính trị.
Do đó, việc sửa đối tượng miễn giảm cần được nghiên cứu để phù hợp với chủ trương, thực tiễn và xu hướng cải cách thuế trên thế giới.
Hiện tại thuế suất từ thừa kế, quà tặng khi nộp thuế thu nhập cá nhân là 10%. Theo Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn thừa kế bất động sản có mức thuế phải nộp cao hơn thu nhập từ chuyển nhượng địa ốc (2%). Trong khi đó, thu nhập chịu thuế từ thừa kế bất động sản chưa có căn cứ xác định, do không mua bán trên thị trường.
"Giá trị bất động sản càng cao thì thuế thu nhập cá nhân càng lớn, có thể gây sức ép với người thừa kế", Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn nêu, đề nghị Bộ Tài chính xem xét lại mức thuế này để đảm bảo công bằng.
Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho biết Luật thuế thu nhập cá nhân quy định mức thu với thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản là 25% trên thu nhập (giá bán trừ giá vốn và các chi phí liên quan). Trường hợp không xác định được giá vốn, các chi phí liên quan và có chứng từ chứng minh, mức thuế phải nộp là 2% giá bán.
Từ 2015, theo Luật sửa đổi bổ sung một số điều Luật Thuế thu nhập cá nhân, mức thu thống nhất là 2% trên giá chuyển nhượng bất động sản.
Theo cơ quan này, hoạt động thừa kế và chuyển nhượng khác nhau. Với chuyển nhượng, cá nhân có chi phí giá vốn. Do vậy, việc đồng nhất thuế suất giữa hai hoạt động là không phù hợp.
Thuế thu nhập cá nhân đem lại nguồn thu cao thứ 3 trong hệ thống thuế, sau VAT và thu nhập doanh nghiệp. Năm 2024, tổng thu ngân sách Nhà nước lần đầu vượt 2 triệu tỷ đồng. Trong đó, thuế thu nhập cá nhân ước đạt 189.000 tỷ đồng, tăng 20% so với năm trước đó. Tỷ trọng loại thuế này chiếm hơn 9,3% trong tổng thu ngân sách Nhà nước, tăng từ mức 5,3% vào 2011.
Với thu nhập chịu thuế từ thừa kế, quà tặng, theo Bộ Tài chính, Việt Nam đang không tính thuế thu nhập cá nhân với một loại tài sản thừa kế như nhiều nước áp dụng.
Chẳng hạn, nhiều quốc gia đánh thuế thừa kế, quà tặng theo giá trị, gồm tài sản và tiền mặt. Tại Thái Lan, tài sản chịu thuế thừa kế gồm bất động sản, chứng khoán, tài sản tài chính, tài khoản tiền gửi ngân hàng hoặc các loại tiền khác có tính chất tương tự. Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan quy định đánh thuế cá nhân với tất cả tài sản được thừa kế. Do đó, Bộ Tài chính đề xuất rà soát, nghiên cứu bổ sung quy định về thu nhập từ thừa kế, quà tặng tại luật Thuế thu nhập cá nhân cho phù hợp với thực tế.
Dự kiến, Chính phủ trình Quốc hội cho ý kiến về dự án luật Thuế thu nhập cá nhân (thay thế) tại kỳ họp cuối năm nay, thông qua tại kỳ họp vào tháng 5/2026.
Phương Dung