Ngày 18/9, TAND Hà Nội tuyên ông Hà phạm tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn gây ảnh hưởng đối với người khác để trục lợi. Mức án này tương đồng với quan điểm của VKS (5-6 năm tù) đã đề nghị hôm 10/9.
Ông Hà là người duy nhất trong 29 bị cáo bị tuyên phạm tội này.
>>Mức án tòa tuyên với 29 bị cáo
Ông Lê Ô Pích, cựu Phó chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang, bị tuyên 3 năm tù (VKS đề nghị 3-4 năm tù), cũng là người duy nhất bị truy tố về Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.
Tòa xác định ông Pích nhận 4 tỷ đồng "hoa hồng" từ Tập đoàn Thuận An, sau khi tạo các điều kiện không trong sáng cho doanh nghiệp này trúng thầu công trình trị giá hơn 1.100 tỷ đồng.
27 người còn lại đều bị tuyên phạm tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng, trong đó Nguyễn Duy Hưng, cựu Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thuận An, bị tuyên mức án nặng nhất 10 năm 6 tháng tù (VKS đề nghị 10-11 năm).
Ông Hưng bị đánh giá có vai trò cao nhất, phạm tội "mang tính chất thao túng" làm tha hóa biến chất các cán bộ liên quan khi "lợi dụng mối quan hệ thân thiết" với một số lãnh đạo cấp cao nhà nước, nhờ họ can thiệp, giới thiệu, tác động tới các địa phương, Bộ Giao thông vận tải. Việc này giúp Tập đoàn Thuận An được tạo điều kiện tham gia đấu thầu, thi công. Ông trực tiếp gặp người có thẩm quyền để thỏa thuận tỷ lệ chi phần trăm, thông đồng, móc ngoặc tại 5 dự án, gây thiệt hại tài sản Nhà nước hơn 120 tỷ đồng, bản án nêu.
5 cựu giám đốc ban quản lý tại 4 tỉnh thành và Cục Đường bộ bị tuyên 4-6 năm tù. Trong đó, ông Nguyễn Văn Thạo, cựu Giám đốc Ban quản lý dự án Bắc Giang, bị phạt 6 năm - mức cao thứ hai trong vụ án.
Số tiền ông Thạo nhận từ Thuận An là 11 tỷ đồng, trong đó có 3 tỷ được chia cho cựu Phó chủ tịch tỉnh Lê Ô Pích.
Các giám đốc ban quản lý dự án bị cáo buộc tạo nhiều cơ chế đặc biệt, trái pháp luật cho Tập đoàn Thuận An, nhận hoa hồng của doanh nghiệp này sau khi dự án về tay. Mỗi cựu giám đốc được ít nhất 5 tỷ đồng, nhiều nhất hơn 9 tỷ đồng.
Các bị cáo còn lại được xét vai trò thứ yếu, phạm tội ít nghiêm trọng, theo chỉ đạo cấp trên... bị phạt 2 năm án treo đến 7 năm tù (trong đó có 7 người hưởng án treo).
Ông Nguyễn Duy Hưng và tập đoàn Thuận An phải khắc phục thiệt hại thế nào
Tòa đánh giá hành vi của các bị cáo rất nguy hiểm, xâm phạm trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước, vi phạm các quy định về bảo đảm công bằng, khách quan, minh bạch trong nhóm hoạt động đấu thầu, gây thiệt hại lớn về tài sản cho Nhà nước, ảnh hưởng xấu đến uy tín của các cơ quan.
Các bị cáo đều là những người có năng lực trách nhiệm hình sự, trực tiếp tham gia các hoạt động đấu thầu và các gói thầu có sử dụng tiền ngân sách của Nhà nước. Họ biết rõ các quy định trong lĩnh vực đấu thầu nhưng vẫn cố ý thực hiện các hành vi vi phạm pháp.
"HĐXX quyết định án phạt dựa trên tinh thần nghiêm trị người đứng đầu, có vai trò chính, hưởng lợi nhiều; khoan hồng người có vai trò thứ yếu, không hưởng lợi, làm theo chỉ đạo cấp trên", bản án nêu.
Về trách nhiệm dân sự, tòa xác định, trong vụ án này Nguyễn Duy Hưng là người có vai trò, trách nhiệm chính vì bị cáo và tập đoàn được hưởng lợi từ hành vi vi phạm pháp luật. Tại tòa, Hưng và đại diện tập đoàn cũng có ý kiến là "sau khi các bị cáo khác nộp tiền khắc phục mà còn thiếu thì họ sẽ chịu số tiền này.
HĐXX ghi nhận việc này, buộc Hưng cùng doanh nghiệp của mình liên đới bồi thường cho các nguyên đơn dân sự là các Ban quản lý dự án - nơi có dự án sai phạm.
Tòa thông báo tổng số tiền đưa và nhận trái phép các bị cáo đã nộp lại là hơn 84 tỷ đồng; các bị cáo và gia đình khắc phục 70 tỷ đồng và 90.000 USD.
Trong những ngày tòa xét xử vừa qua, không bị cáo nào kêu oan, đều trình bày ngắn gọn, nhận tội. Cựu chủ tịch Thuận An Nguyễn Duy Hưng khai đã lợi dụng các mối quan hệ để "đối ngoại chạy dự án", mặt khác đôn đốc nhân viên gian lận hồ sơ, thông đồng chủ đầu tư, kiếm "quân xanh, quân đỏ". Ông trực tiếp chỉ đạo chia barem các khoản hoa hồng và cử người hoặc tự mình đi biếu sau mỗi lần trúng thầu.
Ông Hưng và nhiều bị cáo dưới quyền phân trần một số công trình dự toán quá thấp, khó thực hiện, nhiều rủi ro. Vì địa phương nhờ vả thuyết phục, ông vì thế vẫn thực hiện dù bị lỗ.
Hưng cho rằng cơ chế "xin - cho" là nguyên nhân khách quan khiến các doanh nghiệp lớn có năng lực như của mình phải dùng đến những phương cách sai lầm, dẫn đến lao lý.
Trong khi đó, biện luận phổ biến của các cán bộ nhận tiền và giúp đỡ trái luật cho tập đoàn này là "được lãnh đạo tỉnh có lời, chỉ đạo" trong những bữa sáng, bữa trưa, bữa tối tại nhà lãnh đạo. Nên họ tự nhận thức đây là "doanh nghiệp của các bác trung ương".
Khi dốc lòng giúp, họ cũng vô tư nhận những túi quà nặng nhiều kilogam nhưng "không biết đó là tiền".
Người đưa là các cấp dưới của Hưng tại Thuận An cũng "không biết đó là tiền". Lý luận của họ bị chủ tọa nghiêm khắc nhắc nhở, cho rằng "làm việc đó quá nhiều rồi" nên coi là bình thường.
Ông Phạm Thái Hà trình bày ngắn nhất, chỉ xin được thông cảm cho những"rủi ro, không thể lường trước" trong nghề trợ lý nguyên Chủ tịch Quốc hội.
Bào chữa cho ông Hà, các luật sư mong HĐXX đặt mình vào hoàn cảnh bị cáo để có cái nhìn khách quan. Luật sư cho rằng việc thân chủ nâng đỡ tập đoàn Thuận An là "sai nhưng không nguy hiểm". Ông Hà đã rơi vào "vùng tối nhận thức" khi muốn giúp bạn trên góc độ tình cảm.
Luật sư của Hưng so sánh vụ án này với vụ án của Tập đoàn Phúc Sơn, cho rằng chủ tịch Phúc Sơn Nguyễn Văn Hậu gây thiệt hại nhiều hơn nhưng án nhẹ hơn. Quan điểm bào chữa này bị VKS phản đối gay gắt, nói luật sư so sánh nhưng đưa ra thông tin sai sự thật. Kiểm sát viên khẳng định nhà nước khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân đảm bảo doanh nghiệp phát triển lành mạnh, minh bạch nhưng "không đồng nghĩa dung túng cho các hành vi vi phạm pháp luật".
5 công trình liên quan sai phạm của các bị cáo trong vụ án này gồm: Dự án cầu Đồng Việt tại huyện Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang (cũ); dự án cao tốc Tuyên Quang - Phú Thọ tại tỉnh Tuyên Quang (cũ); dự án Cầu Vĩnh Tuy 2 tại Hà Nội; dự án cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 14E thuộc địa phận tỉnh Quảng Nam của Bộ Giao thông vận tải, nay là Bộ Xây dựng và Đường ven sông kết nối từ đường cao tốc Hạ Long - Hải Phòng đến thị xã Đông Triều - dự án trọng điểm của tỉnh Quảng Ninh.
Không xuất hiện, không được triệu tập đến tòa, nhiều cá nhân, cán bộ liên quan và có sai phạm đang được cơ quan điều tra tách hồ sơ, tiếp tục xử lý.
Phạm Dự - Thanh Lam