Ngày 2/4, TAND TP HCM tuyên án đối với các bị cáo trong vụ khai thác cát trái phép lớn nhất nước, gây thiệt hại gần 294 tỷ đồng cho Nhà nước.
Ông Nguyễn Thanh Bình (cựu chủ tịch tỉnh An Giang) bị tuyên phạt 8 năm 6 tháng tù về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Ông Trần Anh Thư, cựu phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang, bị phạt 8 năm tù; Nguyễn Việt Trí (cựu giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi Trường) nhận 9 năm tù về tội Nhận hối lộ.
Theo HĐXX, ông Nguyễn Thanh Bình chỉ đạo cấp dưới tạo điều kiện cho Công ty Trung Hậu 68 (do Lê Quang Bình làm Chủ tịch HĐQT) được khảo sát, thăm dò và cấp phép khai thác cát tại mỏ xã Mỹ Hiệp và xã Bình Phước Xuân theo hình thức chỉ định không thông qua đấu giá. Trí sau đó chỉ đạo cấp dưới cung cấp tài liệu, chủ trương của UBND tỉnh, hướng dẫn trước các tiêu chí lựa chọn đơn vị cấp quyền thăm dò mỏ cát để tạo điều kiện cho Trung Hậu 68 trúng quyền thăm dò mỏ cát.
Ông Thư đã ký giấy phép khai thác khoáng sản cho Trung Hậu 68. Từ đó Trung Hậu 68 được cung cấp cát cho dự án cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ không đúng với chủ trương ban đầu khi giao mỏ cát chỉ để cung cấp cát phục vụ cho công trình tuyến nối quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên.
Ông Bình còn có sai phạm khi giúp Trung Hậu 68 nâng công suất mỏ cát lên hơn 1,1 triệu m3/năm dù không lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Khi độ sâu đáy sông khu vực mỏ cát đã vượt mức cho phép, ông Bình biết Trung Hậu 68 không đủ điều kiện để tiếp tục khai thác nhưng vẫn chỉ đạo cấp dưới "tạo mọi điều kiện, sớm thông qua báo cáo đánh giá tác động môi trường.
Quá trình xin cấp phép, nâng công suất khai thác, ông chủ của Trung Hậu 68 đã chi cho ông Trí 3,1 tỷ đồng, Nguyễn Thanh Bình 300.000 USD, Thư 961 triệu đồng và Nguyễn Bảo Trung 550 triệu đồng.
Theo HĐXX, cựu chủ tịch tỉnh An Giang cùng nhóm bị cáo là lãnh đạo, cán bộ thuộc UBND tỉnh và các cơ quan liên quan đều có trình độ cao trong lĩnh vực phụ trách nhưng vì động cơ vụ lợi, lợi ích cá nhân mà làm trái pháp luật, tạo điều kiện cho Công ty Trung Hậu 68 được cấp giấy phép thăm dò và khai thác trái phép khoáng sản, gây thiệt hại cho Nhà nước gần 294 tỷ đồng.
Tuy nhiên, tòa cũng ghi nhận các bị cáo nhiều tình tiết giảm nhẹ như: quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội, hợp tác tích cực với cơ quan điều tra; từng có nhiều thành tích xuất sắc trong công tác... nên đã tuyên mức án dưới mức đề nghị của VKS.
Đối với bị cáo Lê Quang Bình (Chủ tịch Công ty Trung Hậu 68 - đại gia cát miền Tây), tòa xác định bị cáo phạm tội với vai trò cầm đầu, hưởng lợi chính. Hành vi của bị cáo làm ảnh hưởng đến hoạt động đúng đắn của cơ quan, tổ chức; xâm phạm đến trật tự quản lý kinh tế mà cụ thể là các quy định của Nhà nước về quản lý trong lĩnh vực nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên; gây thiệt hại đặc biệt lớn, làm suy giảm niềm tin của nhân dân vào cơ quan công quyền, nên phải xử lý nghiêm để răn đe.
Từ đó, HĐXX tuyên phạt ông Quang Bình 13 năm tù về tội Đưa hối lộ, 6 năm tù về tội Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên và 12 năm tù về tội Rửa tiền. Tổng hợp hình phạt, ông này phải chấp hành 30 năm tù - mức án cao nhất của hình phạt tù có thời hạn.
40 bị cáo còn lại bị phạt tiền 500 triệu đồng đến 9 năm tù.
Về trách nhiệm dân sự, HĐXX buộc bị cáo Quang Bình nộp lại gần 294 tỷ đồng từ khai thác cát lậu và 817 triệu đồng thiệt hại tiền thuế của Nhà nước. Các bị cáo là cựu lãnh đạo, cán bộ tỉnh An Giang cũng phải nộp lại tiền phạm tội.
Một số cá nhân khác đã nhận tiền của Lê Quang Bình cũng phải nộp lại do có nguồn gốc từ hành vi phạm tội. Giữa những cá nhân này nếu phát sinh tranh chấp sẽ giải quyết bằng vụ kiện khác.
Bản án xác định, năm 2021, UBND tỉnh An Giang cấp phép cho Trung Hậu 68 được khảo sát, thăm dò, đến cuối năm thì được khai thác tại mỏ cát xã Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân. Theo giấy phép, Công ty Trung Hậu 68 được khai thác 300.000 m3 trong thời gian một năm.
Khi khai thác cát tại mỏ từ tháng 3/2022 đến tháng 7/2023, Công ty Trung Hậu 68 nhiều lần đề nghị được nâng "công suất". Dù doanh nghiệp này không đủ điều kiện nhưng Chủ tịch tỉnh vẫn chỉ đạo cấp dưới 7 lần quyết định điều chỉnh, bổ sung giấy phép tổng trữ lượng cát được phép khai thác lên 1,5 triệu m3 - gấp đôi thời gian khai thác. Số lượng cát khai thác chỉ được phép cung cấp cho 4 công trình gồm: cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ; tuyến nối quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên; đường kênh Long Điền A - B và đoạn Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau thuộc Dự án công trình đường bộ cao tốc Bắc Nam.
Lợi dụng việc được cấp phép khai thác cát, Lê Quang Bình đã chỉ đạo Hoàng Hải Thụy, Lê Trọng Hải, Võ Truyền Thống (các phó tổng giám đốc) và Nguyễn Tấn Lịnh (Giám đốc điều hành Công ty Trung Hậu) tổ chức khai thác tổng cộng hơn 5 triệu m3. Trong đó, khối lượng cát cung cấp vào công trình theo giấy phép là hơn 1,3 triệu m3, khai thác cát trái phép, bán cho khách lẻ ngoài 3,7 triệu m3, thu lời 294 tỷ đồng. Ngoài ra, ông Lê Quang Bình còn bán vị trí khai thác cát trong khu mỏ của Trung Hậu 68 cho các doanh nghiệp khác để họ khai thác, bán lẻ cho khách.
Nhà chức trách xác định, việc ông Nguyễn Thanh Bình chỉ đạo cấp dưới giúp đỡ đã tạo điều kiện cho Trung Hậu 68 khai thác trái phép 3,7 triệu m3 cát, gây thiệt hại cho nhà nước gần 294 tỷ đồng.
Số tiền thu lợi từ việc khai thác cát (170 tỷ đồng), ông Lê Quang Bình đã dùng 37 tỷ để nhờ anh trai và cháu mua 6 bất động sản ở TP HCM, Long An, Tiền Giang. Dùng 9,1 tỷ đồng mua 8 ôtô hạng sang như Mercedes S450, G63, Lexus 570...
Quốc Thắng