Sốt xuất huyết Dengue (viết tắt trong bài là sốt xuất huyết) không còn là vấn đề của riêng một mùa hay một khu vực, mà có nhiều yếu tố đang thúc đẩy dịch bệnh bùng phát cao, đặt ra thách thức lớn cho công tác phòng chống.
Nguy cơ mang mầm bệnh từ việc "xê dịch"
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, khi giao thương và du lịch phát triển mạnh mẽ, muỗi có thể theo các phương tiện giao thông như máy bay, tàu hỏa, ôtô di chuyển đến những khu vực mới. Những người mang mầm bệnh có thể vô tình mang virus đến vùng đất khác, hoặc ngược lại.
Du khách đến những quốc gia hoặc địa phương trong vùng dịch tễ cần đặc biệt cẩn trọng. Các đô thị như thành phố, trung tâm thị trấn hay khu vực mật độ dân cư cao thường là điểm nóng của dịch bệnh, do muỗi Aedes (muỗi vằn) - tác nhân truyền virus sốt xuất huyết - sinh sản mạnh ở môi trường này.
Nhiệt độ cao do hiệu ứng đô thị và mật độ dân cư dày đặc tạo điều kiện thuận lợi cho muỗi phát triển, làm gia tăng nguy cơ bùng phát dịch. Do đó, "xê dịch" vô tình giúp sốt xuất huyết lan truyền đến nhiều khu vực mới.
Biến đổi khí hậu tạo điều kiện cho muỗi sinh sôi
Hiện biến đổi khí hậu được xem là một trong những nguyên nhân chính khiến sốt xuất huyết lan rộng và khó kiểm soát.
Biến đổi khí hậu gây ra hiện tượng thời tiết cực đoan, cùng với sự nóng lên toàn cầu khiến gia tăng độ ẩm và nhiệt độ, tạo điều kiện lý tưởng cho muỗi vằn Aedes sinh sôi mạnh.
Bên cạnh đó, xâm nhập mặn cũng là một hệ quả của biến đổi khí hậu, khiến người dân phải tích trữ nước sạch trong lu, khạp... - nơi đẻ trứng, sinh sôi lý tưởng của muỗi vằn, nếu không đậy nắp kỹ và không có biện pháp ngăn ngừa. Ngoài ra, ấu trùng muỗi vẫn có thể phát triển ngay cả với lượng nước đọng nhỏ.
Khi muỗi vằn "kháng thuốc"
Một yếu tố bất ngờ và cũng đáng lưu tâm khác là khả năng thích nghi của muỗi vằn. Tại Việt Nam, sau thử nghiệm, quan sát, Viện Pasteur TP HCM và Nha Trang đánh giá một số quần thể muỗi Aedes aegypti đã kháng lại permethrin - hóa chất diệt muỗi trong nhiều loại bình xịt.
Không chỉ kháng thuốc, muỗi vằn còn đang thay đổi tập tính. The Guadian dẫn lại một nghiên cứu, muỗi vằn Aedes aegypti sinh sống ở khu vực đô thị đông dân thích đốt người nhiều hơn so với đồng loại Aedes albopictus ở nông thôn. Điều này cho thấy mật độ dân cư càng lớn, nguy cơ bị muỗi đốt và lây truyền các bệnh nguy hiểm như sốt xuất huyết càng tăng.
* Khảo sát về nguy cơ mắc sốt xuất huyết Dengue
Quảng Mạnh