Sắp đến ngày đóng BHXH bắt buộc, chủ hộ kinh doanh vẫn muốn nêu ý kiến

Áp lực tài chính đè nặng hộ kinh doanh nhỏ

Chị Lê Thị Hoa, chủ một cửa hàng vật liệu xây dựng kiêm buôn bán lúa gạo tại huyện Nông Cống (Thanh Hóa), cho biết vợ chồng chị đã làm nghề gần 10 năm, nhưng thu nhập rất bấp bênh vì phụ thuộc vào mùa vụ.

“Mỗi năm chỉ có hai vụ chính, việc buôn bán chủ yếu diễn ra trong 1–2 tháng. Có năm lời lãi, có năm chỉ đủ chi phí điện nước, thuê người làm, xăng xe vận chuyển”, chị chia sẻ.

Với nguồn thu không ổn định, chị Hoa bày tỏ lo lắng trước quy định mới về việc chủ hộ kinh doanh phải tham gia BHXH bắt buộc từ 1/7/2025. Theo tính toán, mức đóng thấp nhất cũng khoảng 585.000 đồng mỗi tháng – con số không nhỏ với các hộ kinh doanh nhỏ, đặc biệt khi cộng thêm các chi phí khác.

“Chúng tôi hiểu đây là chính sách tốt để có lương hưu khi về già, nhưng trong lúc kinh tế khó khăn thế này thì rất khó xoay xở. Nếu không có sự hỗ trợ hay giãn lộ trình, nhiều hộ như tôi sẽ không trụ nổi”, chị Hoa nói.

Ngoài BHXH, chị Hoa cũng phản ánh việc siết chặt kiểm soát thuế, hóa đơn, đầu vào – đầu ra hàng hóa đang khiến các hộ kinh doanh nhỏ cảm thấy áp lực rất lớn.

“Trước đây buôn bán linh hoạt, giờ cái gì cũng hóa đơn, kê khai, nộp thuế đầy đủ. Làm ăn nhỏ bị ràng buộc bởi nhiều khoản đóng từ chính sách sẽ không dễ tồn tại”, chị Hoa băn khoăn.

Từ thực tiễn khó khăn, chị Hoa đề xuất, để chính sách BHXH bắt buộc thực sự đi vào cuộc sống, nhà nước nên có lộ trình áp dụng phù hợp, phân loại rõ đối tượng và có chính sách hỗ trợ cho nhóm hộ kinh doanh nhỏ, thu nhập thấp.

Cần hỗ trợ để chính sách đi vào cuộc sống

Theo Luật BHXH 2024, từ ngày 1/7/2025, chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh theo quy định của Chính phủ sẽ chính thức nằm trong nhóm đối tượng tham gia BHXH bắt buộc – điều chưa từng được quy định trong Luật BHXH 2014.

Cụ thể, tỷ lệ đóng BHXH là 25% trên mức thu nhập làm căn cứ đóng: gồm 22% vào quỹ hưu trí và tử tuất, và 3% vào quỹ ốm đau, thai sản. Mức thu nhập này do chủ hộ lựa chọn, nhưng không thấp hơn mức tham chiếu, tạm thời bằng mức lương cơ sở hiện nay là 2.340.000 đồng/tháng.

Như vậy, mức đóng BHXH thấp nhất là 585.000 đồng/tháng, và mức cao nhất có thể lên tới 11,7 triệu đồng/tháng, nếu chủ hộ chọn mức thu nhập bằng 20 lần mức lương cơ sở.

Ngoài ra, chủ hộ có thể lựa chọn phương thức đóng linh hoạt theo tháng, 3 tháng hoặc 6 tháng/lần.

Theo một chuyên gia kinh tế, việc mở rộng đối tượng tham gia BHXH là chủ trương đúng đắn, góp phần nâng cao phúc lợi xã hội và giảm gánh nặng ngân sách trong tương lai. Tuy nhiên, để chính sách thực sự đi vào cuộc sống, nhà nước cần có các cơ chế hỗ trợ cụ thể, đặc biệt với nhóm có thu nhập thấp và thiếu ổn định như hộ kinh doanh cá thể.

Thống kê của Tổng cục Thống kê cho thấy, cả nước hiện có hơn 5 triệu hộ kinh doanh cá thể, đóng góp khoảng 30% GDP, nhưng phần lớn quy mô nhỏ, hoạt động không ổn định, và khó tiếp cận các chính sách an sinh chính thức.

Hơn 5,1 triệu hộ kinh doanh cá thể phải tham gia BHXH bắt buộc? Luật BHXH hiện hành không bắt buộc chủ hộ kinh doanh cá thể tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, từ 1/7/2025 khi Luật BHXH 2024 có hiệu lực, đây là nhóm đối tượng phải đóng BHXH bắt buộc.