Bộ Xây dựng nói về Kiến nghị tăng xử phạt, xem xét hình sự hóa vi phạm đất đai

Bộ Xây dựng vừa có văn bản trả lời kiến nghị của cử tri TP Hà Nội gửi trước Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, liên quan đến đề xuất rút gọn thủ tục và tăng chế tài xử lý vi phạm trật tự xây dựng.

Cử tri cho rằng, việc xử lý vi phạm theo Nghị định 16/2022 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực xây dựng và Nghị định 91/2019 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực đất đai vẫn còn quy trình phức tạp, mất nhiều thời gian.

Trong khi đó, tình hình vi phạm ngày càng có nhiều diễn biến phức tạp để lại nhiều hệ lụy, đơn thư, khiếu nại kéo dài, khó khăn trong quá trình giải quyết, gây lãng phí của cải xã hội đối với các trường hợp phải tháo dỡ.

Trước thực trạng này, cử tri đề nghị Chính phủ nghiên cứu sửa đổi theo hướng tinh gọn quy trình, cho phép xử lý, tháo dỡ ngay khi công trình mới phát sinh vi phạm. Đồng thời, nghiên cứu, xem xét việc tăng mức xử phạt, có thể hình sự hóa các vi phạm về đất đai, trật tự xây dựng, môi trường để tăng mức răn đe.

Trả lời kiến nghị trên, Bộ Xây dựng cho biết đang chủ trì xây dựng dự thảo Nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính về xây dựng thay thế Nghị định 16/2022.

Dự thảo đã được gửi Bộ Tư pháp thẩm định và dự kiến trình Chính phủ trong tháng 12/2025. Trong quá trình xây dựng dự thảo, nhiều quy định đã được nghiên cứu chỉnh lý để phù hợp với thực tiễn và pháp luật chuyên ngành.

Một trong những điểm đáng chú ý của dự thảo là việc bổ sung quy định liên quan đến xử lý và tháo dỡ công trình vi phạm.

Nghị định 16 hiện hành chỉ quy định trình tự xử lý đối với các công trình đang thi công mà: (i) xây sai so với giấy phép; (ii) không có giấy phép; hoặc (iii) không đúng với thiết kế đã được thẩm định. Những quy định này áp dụng trong trường hợp công trình vẫn đủ điều kiện được cấp giấy phép xây dựng hoặc điều chỉnh thiết kế.

Tuy nhiên, đối với các trường hợp không đủ điều kiện để cấp giấy phép hoặc điều chỉnh (tức công trình phát sinh sai phạm nghiêm trọng ngay từ khi thi công), dự thảo Nghị định mới bổ sung quy định cho phép áp dụng biện pháp buộc phá dỡ ngay phần công trình vi phạm.

Ngoài ra, dự thảo Nghị định mới cũng tách nhóm đối tượng và nâng mức phạt tiền tương ứng với tính chất, quy mô của hành vi vi phạm.

Các hành vi vi phạm về trật tự xây dựng quy định tại Điều 16 Nghị định số 16/2022 được phân loại theo quy mô gồm: nhà ở riêng lẻ; công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng và công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng và công trình khác. Trong đó, công trình phải lập báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng với công trình phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng được quy định chung mức tiền phạt.

Tuy nhiên, để phù hợp với tính chất, quy mô của công trình, tại dự thảo Nghị định thay thế Nghị định số 16/2022 đã tách 2 loại công trình trên để quy định mức phạt tiền khác nhau.

Theo đó, các hành vi vi phạm đối với xây dựng công trình có yêu cầu phải lập báo cáo nghiên cứu khả thi đầu tư xây dựng sẽ áp dụng khung tiền phạt cao hơn để bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa vi phạm và tương xứng với tính chất mức độ của hành vi vi phạm.

Bộ Xây dựng khẳng định sẽ tiếp thu, nghiên cứu thêm kiến nghị của cử tri trong quá trình chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo trước khi trình Chính phủ ban hành trong tháng 12/2025.

Bộ Xây dựng nói thẳng về hiện tượng thổi giá nhà đất Theo đại diện Bộ Xây dựng, để nhận diện liệu có hiện tượng thổi giá hay không, điều cốt lõi là phải xác định rõ các yếu tố cấu thành giá bán bất động sản.