Bộ Tài chính mới đây có tờ trình báo cáo Chính phủ về đề xuất xây dựng dự án Luật Quản lý thuế (thay thế) để bổ sung vào chương trình lập pháp năm 2025.
Đề cập đến việc thay đổi hình thức thu thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh, Bộ cho biết việc duy trì thuế khoán đã không còn phù hợp với xu hướng minh bạch hóa quản lý thuế theo chuẩn mực quốc tế. Theo số liệu của Bộ này, đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ, cá nhân kinh doanh đang được quản lý thuế. Số hộ kinh doanh ổn định là 2,2 triệu hộ.
Tổng thuế thu từ khu vực này đạt gần 26.000 tỷ đồng trong năm 2024. Mức thuế khoán bình quân của mỗi hộ kinh doanh hiện khoảng 672.000-700.000 đồng/tháng. Trong khi đó, mức thuế bình quân theo phương pháp kê khai là khoảng 4,6 triệu đồng một tháng, tức cao gấp gần 7 lần.
Trong đó có hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỷ đồng nhưng hơn một nửa trong số này vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu.
Bộ Tài chính cho rằng tình trạng trên là bất công nên đề xuất đổi mới phương pháp quản lý thuế với doanh nghiệp siêu nhỏ, gồm cả hộ, cá nhân kinh doanh. Ngành thuế sẽ xóa bỏ quy định khoán thuế với hộ, cá nhân kinh doanh để chuyển sang cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp trực tiếp (tỷ lệ % trên doanh thu).
Các con số kể trên cũng cho thấy thuế khoán vẫn là phương thức phổ biến nhất đối với hộ kinh doanh cá thể, nhưng mức thuế thu được từ phương pháp kê khai lại cao gấp nhiều lần so với thuế khoán. Điều này cho thấy sự chênh lệch lớn trong việc phản ánh doanh thu thực tế và nghĩa vụ thuế giữa hai hình thức này.
Chưa kể, trong bối cảnh nền kinh tế số được dự báo sẽ tăng trưởng gấp 11 lần, đạt 220 tỷ USD vào năm 2030, việc không kiểm soát được doanh thu thực tế và giao dịch điện tử của hàng trăm nghìn hộ kinh doanh online cũng sẽ gây trở ngại lớn cho quá trình chuyển đổi số quốc gia.
Cùng với đó, việc không theo dõi được dòng tiền thực tế của 286.000 hộ kinh doanh có doanh thu mỗi năm từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng cũng sẽ tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế và ảnh hưởng đến an ninh kinh tế.
Trước đó, từ ngày 1/6, Nghị định số 70/2025 chính thức có hiệu lực. Toàn bộ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán có doanh thu 1 tỷ đồng/năm trở lên và hoạt động trong lĩnh vực bán lẻ, cung cấp hàng hóa dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng sẽ phải thực hiện xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.
Từ ngày 1/1/2026, hình thức thuế khoán sẽ chính thức bị bãi bỏ để thay thế bằng phương pháp kê khai nhằm minh bạch hóa hoạt động kinh doanh và tăng hiệu quả quản lý thuế.
Theo thống kê của Bộ Tài chính, tổng thu ngân sách Nhà nước từ hộ, cá nhân kinh doanh 3 tháng đầu năm nay ước đạt 8.695 tỷ đồng, tăng 25,7% so với cùng kỳ năm 2024. Tổng đóng góp của hộ kinh doanh vào ngân sách Nhà nước năm 2024 là khoảng 25.953 tỷ đồng.