Ngành thủy sản Việt Nam đã trải qua những biến động lớn trong vài năm qua. Sau đại dịch Covid-19, từ 2020 đến 2023, xuất khẩu thủy sản liên tục đối mặt khó khăn, khiến tổng kim ngạch năm ngoái dưới 9 tỷ USD, giảm 18% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, năm 2024 đang đánh dấu sự phục hồi mạnh mẽ, với các số liệu tích cực từ đầu năm đến nay.
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), 8 tháng đầu năm 2024, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt gần 6,3 tỷ USD, tăng 9% so với cùng kỳ. Sự tăng trưởng này được dẫn dắt bởi tôm, cá tra, và cá ngừ - những sản phẩm chủ lực của ngành.
Trong đó, xuất khẩu tôm đạt hơn 2,4 tỷ USD, tăng 10% so với năm 2023. Riêng tháng 8, kim ngạch xuất khẩu tôm đạt 404 triệu USD, tăng tới 20%, mức cao nhất từ đầu năm, cho thấy nỗ lực của các doanh nghiệp trong việc khôi phục sản xuất và tăng trưởng.
Cá tra cũng không đứng ngoài đà tăng trưởng này. 8 tháng đầu năm, xuất khẩu cá tra đạt gần 1,3 tỷ USD, tăng 9%. Trong khi đó, cá ngừ mang về 652 triệu USD, tăng mạnh 21% so với cùng kỳ. Đây là những con số cho thấy ngành thủy sản Việt Nam đang hồi sinh sau thời kỳ khó khăn.
Nguyên nhân chính của sự phục hồi này nằm ở việc nhu cầu tiêu thụ từ các thị trường lớn như Mỹ, Trung Quốc và EU tăng mạnh trở lại. Đặc biệt, tại Mỹ, xuất khẩu tôm đã tăng 21% trong tháng 8 nhờ các nhà bán lẻ cần bổ sung hàng hóa cho mùa lễ hội cuối năm. Tồn kho giảm và nền kinh tế Mỹ phục hồi cũng góp phần thúc đẩy nhập khẩu tôm từ Việt Nam.
Trung Quốc, một trong những thị trường lớn nhất của thủy sản Việt Nam, cũng ghi nhận tăng trưởng đáng kể. Xuất khẩu tôm sang Trung Quốc trong tháng 8 tăng 21% so với cùng kỳ năm trước, một phần nhờ Ecuador - đối thủ cạnh tranh chính gặp vấn đề về kiểm dịch và chất lượng sản phẩm, mở ra cơ hội chiếm lĩnh thị phần cho Việt Nam.
Thành công không chỉ đến với tôm, mà còn ở cá tra. Tháng 8, xuất khẩu cá tra sang Mỹ đạt 35 triệu USD, tăng 40% so với cùng kỳ. Điều này không chỉ nhờ vào nhu cầu tăng, mà còn do chương trình đấu thầu của Bộ Nông nghiệp Mỹ, mở rộng cơ hội cho cá thịt trắng như cá tra Việt Nam. Bên cạnh đó, cuộc điều tra chống bán phá giá đối với cá tra từ Bộ Thương mại Mỹ (DOC) cũng đã mang lại tin vui khi các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam được xác định không vi phạm, giúp họ tránh được thuế chống bán phá giá. Đây là bước ngoặt quan trọng sau hai thập kỷ đối mặt với các rào cản thương mại từ thị trường Mỹ.
Tuy nhiên, triển vọng tích cực không thể che mờ những thách thức lớn vẫn còn phía trước. Giá tôm nguyên liệu có xu hướng tăng 10-20% so với cùng kỳ, đồng thời các dịch bệnh như EHP (bệnh vi bào tử trùng) đang ảnh hưởng nghiêm trọng đến năng suất nuôi trồng. Thêm vào đó, Trung Quốc - thị trường quan trọng của thủy sản Việt Nam có dấu hiệu chững lại, khiến sức mua giảm. Dù vậy, các dịp lễ lớn như Trung thu và Quốc khánh tại Trung Quốc có thể kích cầu tiêu thụ thủy sản, đặc biệt là tôm.
Trong bối cảnh toàn cầu đầy biến động, VASEP cho rằng các doanh nghiệp thủy sản Việt Nam cần tiếp tục duy trì chất lượng sản phẩm, nâng cao năng lực cạnh tranh và tận dụng tối đa các cơ hội từ các chương trình thương mại và đấu thầu quốc tế. Nếu giữ được đà tăng trưởng như hiện tại, mục tiêu đạt 10 tỷ USD kim ngạch xuất khẩu trong năm 2024 hoàn toàn khả thi.
Thi Hà