Dự báo của 11 nhà phân tích do Reuter khảo sát cho biết xuất khẩu thép của nền kinh tế thứ hai thế giới tăng 4-9% năm nay, lên 115-120 triệu tấn. Trước đó, tất cả đều cho rằng xuất khẩu sẽ giảm vào 2025.
Kim ngạch xuất khẩu cao nhất của sản phẩm này từng diễn ra năm 2015. Sau đó, sản lượng đi xuống do rào cản thương mại gia tăng và thị trường nội địa hút hàng nhờ bất động sản bùng nổ.
Hiện thép xuất khẩu tăng vọt do các nhà sản xuất nỗ lực tìm đầu ra mới khi nhu cầu nội địa đã đạt đỉnh vào 2020 - thời điểm trước khi thị trường nhà đất gặp khó. Họ duy trì thị trường quốc tế thành công nhờ xoay trục sang các nước ít rào cản.
7 tháng đầu năm, thép xuất sang Arab Saudi, Malaysia và Thái Lan tăng lần lượt 24%, 14% và 13% so với cùng kỳ 2024. Ngược lại, tiêu thụ của Việt Nam và Hàn Quốc giảm 20% và 10%, do vấp phải các biện pháp chống bán phá giá, theo Hiệp hội Sắt thép Trung Quốc (CISA).
"Hiện hầu như không có đơn đặt hàng nào từ Việt Nam và Hàn Quốc. Chúng tôi không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phát triển các thị trường mới", một thương nhân tại miền Đông Trung Quốc cho biết.
Theo Cơ sở dữ liệu Biện pháp phòng vệ thương mại Trung Quốc, từ đầu 2024 đến nay, có 54 vụ kiện và rào cản thương mại nhằm vào sản phẩm thép nội địa, nhiều hơn tổng số vụ của 5 năm trước đó. Giới phân tích cho rằng việc xuất khẩu trên đà lập kỷ lục càng dẫn tới nguy cơ gia tăng các rào cản thương mại mới.
Hồi tháng 7, Malaysia áp thuế chống bán phá giá với một số mặt hàng thép nhập từ Trung Quốc. Đầu tháng này, Liên minh châu Âu tuyên bố sẽ tìm cách kiềm chế nhập khẩu thép. Tuần trước, Mexico cũng đề cập kế hoạch cải cách thuế quan, gồm nâng thuế thép Trung Quốc.
Tháng trước, Baojun Liu, Tổng giám đốc Baosteel thừa nhận đối mặt số lượng tranh chấp thương mại kỷ lục, gồm các vụ kiện chống bán phá giá. "Nhưng với quy mô hiện nay, chúng tôi buộc phải xuất khẩu", ông nói.
Baoshan Iron & Steel, nhà sản xuất thép niêm yết lớn nhất Trung Quốc cho biết các thị trường mới nổi ở Trung Đông, Trung Á và Bắc Phi đang tăng trưởng nhanh chóng, dự kiến xuất khẩu đạt 10 triệu tấn năm nay.
Trung Quốc sản xuất hơn một nửa lượng thép của thế giới. Họ thường xuất khẩu các sản phẩm có giá trị cao, nhưng các nhà sản xuất đang dần chuyển sang dạng bán thành phẩm để ít chịu thuế hơn.
Cụ thể, xuất khẩu phôi thép 7 tháng đầu tăng gấp 3 lần so với cùng kỳ, loại thanh vằn dùng trong xây dựng tăng 77%. Ngược lại, thép cuộn cán nóng - loại phổ biến trong sản xuất và thường bị áp thuế - giảm 23%, theo số liệu hải quan.
Chuyển sang xuất các sản phẩm giá trị thấp kéo giảm giá trị xuất khẩu dù sản lượng tăng mạnh, Alexis Ellender, chuyên gia cấp cao tại Kpler. 8 tháng đầu năm, xuất khẩu tăng 10% về khối lượng, nhưng giảm 1% giá trị tính theo USD.
Ngoài ra, có khả năng kỷ lục xuất khẩu năm nay của thép Trung Quốc cũng chính là đỉnh sản lượng bán hàng quốc tế của nước này. Tomas Gutierrez, Trưởng bộ phận dữ liệu tại Kallanish Commodities chỉ ra rằng xuất bán thành phẩm tăng mạnh thường báo hiệu xuất khẩu đã gần đạt đỉnh.
"Các thị trường nước ngoài đã bão hòa, rào cản thương mại thì ngày càng nhiều. Bán ra nước ngoài sẽ không còn dễ dàng nữa", ông Gutierrez nói thêm.
Kpler dự báo xuất khẩu thép Trung Quốc giảm còn 100-105 triệu tấn vào 2026. Ba nhà phân tích khác dự báo sản lượng còn dưới 100 triệu tấn. Nhưng ngay cả ở mức này, đây vẫn là nhà cung cấp lớn thứ hai thế giới sau Ấn Độ.
Phiên An (theo Reuters)