TS.BS Diệp Bảo Tuấn, Giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP HCM, cho biết nơi này ước tính tiếp nhận hơn 1,08 triệu lượt khám trong năm nay, tăng hơn 200.000 lượt so với 880.000 lượt của năm trước, tức hơn 22%. Trong hơn 42.000 ca ung thư mới tại viện trong năm, ung thư tuyến giáp đứng đầu với tỷ lệ 23,2%, tiếp theo là ung thư vú (18,1%). Vài năm gần đây, ung thư tuyến giáp liên tục giữ vị trí cao nhất, thay thế ung thư vú vốn từng dẫn đầu trước đó.
Theo Globocan 2022, ung thư tuyến giáp xếp thứ 6 về tỷ lệ mắc mới tại Việt Nam và đứng thứ 21 về tỷ lệ tử vong. Bác sĩ Tuấn lý giải số ca được phát hiện tăng lên chủ yếu do kỹ thuật chẩn đoán ngày càng chính xác. Trước đây, khối u phải 1-2 cm mới phát hiện được, nay các tổn thương 3-4 mm đã có thể thấy trên siêu âm và được chọc hút tế bào để khẳng định.
"Nhờ phát hiện sớm, điều trị thường đơn giản, chỉ cần phẫu thuật cắt thùy tuyến giáp với tỷ lệ thành công tới 98%", bác sĩ Tuấn nói. Bệnh nhân ung thư tuyến giáp có tiên lượng tốt, tỷ lệ sống sau 5 năm trên 90% nếu điều trị đúng. Tuy nhiên bệnh có thể xâm lấn thanh quản, thực quản hoặc di căn hạch, phổi, xương nếu để muộn.
Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi, trong đó nữ mắc nhiều gấp ba lần nam. Các yếu tố nguy cơ gồm chế độ ăn thiếu iốt, tiếp xúc tia phóng xạ và tiền sử gia đình. Người có người thân mắc bệnh được khuyến cáo siêu âm tuyến giáp định kỳ. Ở giai đoạn đầu, ung thư tuyến giáp thường không có triệu chứng, xét nghiệm hormone vẫn bình thường; phần lớn được phát hiện khi sờ thấy khối ở cổ hoặc qua siêu âm. Đến giai đoạn muộn, khối u có thể gây nói khàn, khó nuốt, khó thở do chèn ép dây thần kinh, thực quản hoặc khí quản.
Nhiều người lo ngại tia X-quang làm tăng nguy cơ ung thư tuyến giáp. Tuy nhiên bác sĩ Tuấn khẳng định liều tia trong chụp X-quang hiện đại rất thấp, thời gian chụp chỉ một phần nghìn giây, "không đủ gây bệnh". Chỉ những trường hợp chụp nhiều lần trong thời gian ngắn hoặc xạ trị mới có nguy cơ ảnh hưởng.
Tùy loại ung thư tuyến giáp và mức độ di căn, điều trị gồm phẫu thuật, iốt phóng xạ, thuốc nhắm trúng đích hoặc miễn dịch. Phẫu thuật vẫn là phương pháp nền tảng trong điều trị ung thư tuyến giáp.
Lãnh đạo bệnh viện cho biết lượng bệnh nhân đến khám tại viện tăng còn do là cơ sở điều trị tuyến cuối, người bệnh điều kiện kinh tế khá hơn và việc di chuyển thuận lợi hơn nhờ hệ thống cao tốc giúp từ miền Tây và miền Trung đến TP HCM dễ dàng. Các yếu tố dịch tễ như lối sống hoặc môi trường cần thêm nghiên cứu để xác định rõ ảnh hưởng.
Một nghiên cứu tại 5 bệnh viện lớn cho thấy 50-80% bệnh nhân đến viện khi ung thư đã ở giai đoạn 3-4, dẫn tới tỷ lệ tử vong cao và chi phí điều trị tốn kém. Nguyên nhân chính là người dân chỉ đi khám khi có triệu chứng, không kiểm tra sức khỏe định kỳ.
Bệnh viện Ung Bướu TP HCM đang chuẩn hóa quy trình tầm soát quốc tế, đồng thời chuyển giao cho tuyến tỉnh để tăng hiệu quả phát hiện sớm. TP HCM cũng thúc đẩy chủ trương khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư cho người dân. Bệnh viện dự kiến cải tạo cơ sở 1 thành trung tâm khám sức khỏe - tầm soát dành cho người chưa có bệnh và trong tháng 12 sẽ khai trương hai phòng khám chuyên tầm soát ung thư.
Lê Phương