Tại hội nghị Triển khai hiệu quả chương trình đưa người lao động đi làm việc tại nước ngoài tổ chức ngày 20/10 ở Nghệ An, Bộ Nội vụ cho biết Hàn Quốc vẫn là thị trường trọng điểm thu hút lao động Việt Nam với gần 145.000 lượt người đi làm việc theo Chương trình cấp phép việc làm cho lao động nước ngoài (Chương trình EPS). Mức lương tối thiểu khoảng 40 triệu đồng mỗi tháng. Lao động đăng ký đông, thậm chí một chọi 7 trong kỳ thi tiếng Hàn hồi tháng 5 để lấy suất đi làm việc. Song chương trình cũng gặp nhiều thách thức.
Ông Nguyễn Thanh Phương, Giám đốc Trung tâm dịch vụ Việc làm Quảng Trị, chỉ ra thực tế lao động vi phạm hợp đồng, cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài làm ảnh hưởng đến hình ảnh và cơ hội của người đi sau. Thị trường Nhật Bản không chấp nhận lao động bất hợp pháp trong khi một bộ phận chủ sử dụng lao động Hàn Quốc lại ưa chuộng nên tỷ lệ cư trú bất hợp pháp tại nước này khá cao.
"Cần trao đổi với đối tác tăng giám sát, truy quét và trục xuất lao động nước ngoài cư trú bất hợp pháp, đồng thời xử phạt nặng doanh nghiệp sử dụng lao động loại hình này", ông kiến nghị với Bộ Nội vụ.
Thứ trưởng Nội vụ Vũ Chiến Thắng đánh giá nơi nào có người đi làm việc ngoài nước thì không khí, bộ mặt làng quê nhiều đổi mới. Song cũng cần nhận diện rất nhiều vấn đề bất cập để chấn chỉnh, như lao động vẫn còn khốn khổ vì nạn môi giới, chi phí xuất cảnh cao, bị lừa đảo đi làm thời vụ trong lĩnh vực nông nghiệp tại Hàn Quốc.
Một số địa phương chưa trực tiếp đàm phán mà thông qua bên thứ ba dễ làm tăng phí xuất cảnh của lao động, thậm chí chưa "nhận diện" được đưa đi theo hình thức phi lợi nhuận do đơn vị sự nghiệp triển khai với hình thức khác nên số lượng tham gia còn hạn chế. "Có người lao động đi qua môi giới lâm cảnh bế tắc, vay ngân hàng để nộp tiền đi xong không đi được, không biết phải đòi tiền ở đâu, trong khi lãi ngân hàng vẫn phải trả từ năm này qua năm khác", ông kể.
Ở góc độ lao động, anh Phan Anh Vũ, người từng làm việc tại Hàn Quốc theo chương trình EPS năm 2008, nhận diện thách thức khi sang nước ngoài ngoại ngữ và hội nhập công việc, khi về Việt Nam là tìm kiếm việc làm phù hợp. Phần lớn lao động sau khi hết hợp đồng đều muốn ở lại, trở lại nước từng đi hoặc tìm kiếm thị trường mới. Người trở về lại dễ hụt hẫng khi chênh lệch đồng lương trong nước với nước ngoài quá nhiều.
"Người đi vì vậy nên xác định tâm thế không chỉ kiếm tiền mà cần tích lũy ngoại ngữ, nâng cấp bản thân để chuẩn bị cho giai đoạn về nước lập nghiệp hoặc tìm việc làm thu nhập cao, không phải là lao động phổ thông", anh nói.
Anh Vũ dẫn kinh nghiệm bản thân những năm ở Hàn Quốc thường đi làm 5 ngày trong tuần và dành hai ngày nghỉ để đi học các lớp tiếng Hàn, mậu dịch thương mại, tham gia chương trình hội nhập xã hội về kinh tế, văn hóa, thi các bằng cấp chứng chỉ quốc gia. Nhờ tích lũy từ vốn liếng, ngoại ngữ, anh Vũ sau này về nước lập nghiệp, mở công ty chuyên về thương mại, dịch vụ.
Anh đề xuất cơ quan quản lý, địa phương nên tăng chương trình kết nối với doanh nghiệp FDI Hàn Quốc, Nhật Bản ở những địa phương nhiều khu công nghiệp. Lao động trở về nước từ đây có thể tìm được công việc mới với thu nhập ổn định, họ cũng có thể mở doanh nghiệp vệ tinh ở địa phương, vừa giải quyết vấn đề việc làm cho thanh niên và vận dụng được tri thức, kinh nghiệm nhiều năm đi làm ở nước ngoài.
Từ góc độ của địa phương, ông Nguyễn Văn Đệ, Phó chủ tịch tỉnh Nghệ An, đánh giá chương trình vẫn còn nhiều bất cập như hạn ngạch tiếp nhận của Hàn Quốc còn hạn chế trong khi nhu cầu của người đi lớn. Địa phương luôn thuộc nhóm dẫn đầu cả nước về số lượng lao động đi, bình quân mỗi năm tăng hơn 20.000. Riêng giai đoạn 2021-2025, toàn tỉnh có hơn 19.000 lượt đăng ký thi tiếng Hàn và hơn 6.000 người trong số này đã đi làm việc theo chương trình EPS.
"Thời gian tới ngoài củng cố thị trường truyền thống còn phải mở rộng thêm các thị trường mới, có nhu cầu cao, như Australia, Đức, Ba Lan theo hướng minh bạch, phi lợi nhuận", ông nói.
Thống kê 9 tháng đầu năm 2025, gần 110.000 lao động Việt Nam đi làm việc tại nước ngoài, đạt 84% kế hoạch năm nay. Nhật Bản vẫn là thị trường dẫn đầu với hơn 49.000 người; tiếp đến là Đài Loan gần 43.000 người; Hàn Quốc hơn 9.200 lao động, ngoài ra còn có Đức, Rumani, Hungary. Ước tính hết năm nay, 636.300 lao động đi làm việc ở nước ngoài.
Trung tâm lao động ngoài nước cho hay chương trình phi lợi nhuận đưa khoảng 155.000 lượt đi, mức thu nhập ổn với lượng kiều hối hàng năm gửi về khoảng 17.000 tỷ đồng.
Hồng Chiêu