Thông tin này được nêu trong kết luận thanh tra tại Tổng công ty Xi măng Việt Nam (Vicem) của Thanh tra Bộ Tài chính vừa ban hành. Cơ quan này đã thanh tra việc chấp hành pháp luật về tài chính, kế toán, thuế của Vicem và 3 công ty con trực thuộc (gồm Vicem Tam Điệp, Vicem Hải Phòng, Vicem Hà Tiên).
Theo Thanh tra Bộ Tài chính, một số khoản đầu tư tại công ty mẹ Vicem tiềm ẩn rủi ro mất vốn đầu tư. Đến hết ngày 31/12, tổng công ty này trích lập dự phòng tổn thất cho 7 khoản đầu tư với số tiền khoảng 3.017 tỷ đồng.
Cụ thể, Vicem đã rót hơn 1.132 tỷ đồng vào Vicem Tam Điệp (chiếm 100% vốn điều lệ). Tuy nhiên, công ty con này đã lỗ lũy kế khoảng 1.126 tỷ, tương đương 99,5% vốn góp của chủ sở hữu.
"Công ty đang mất cân đối vốn, khả năng thanh toán nợ thấp. Vicem đang hỗ trợ cho công ty này vay vốn để thanh toán các khoản nợ dài hạn với tổng số tiền 396 tỷ đồng", thanh tra Bộ thông tin nêu.
Đồng thời, cơ quan thanh tra cũng xác định Vicem Tam Điệp hạch toán chi phí không đúng 575 tỷ đồng, dẫn đến phải giảm lỗ số tiền tương ứng. Vì vậy, công ty mẹ phải điều chỉnh giảm trích lập dự phòng tổn thất đầu tư tại đơn vị này 575 tỷ đồng.
Tại Công ty cổ phần Xi măng Hạ Long, Vicem đầu tư khoảng 1.605 tỷ đồng (chiếm 82,69% vốn điều lệ). Đến hết năm ngoái, Xi măng Hạ Long lỗ lũy kế hơn 4.900 tỷ, dẫn đến vốn chủ sở hữu âm 2.960 tỷ đồng. Vicem trích lập dự phòng rủi ro tại công ty này 1.605 tỷ.
Trước đó, Xi măng Hạ Long thuộc Tổng công ty Sông Đà, được chuyển giao về Vicem năm 2016. Tại thời điểm chuyển giao, doanh nghiệp này âm vốn 2.658 tỷ và lỗ lũy kế 3.640 tỷ.
Hiện tại, tình hình sản xuất kinh doanh của Xi măng Hạ Long vẫn gặp nhiều khó khăn, tình hình tài chính mất cân đối nghiêm trọng, không còn khả năng trả nợ đến hạn. Công ty đứng trước nguy cơ phải dừng hoạt động vì không có dòng tiền.
Tại Công ty cổ phần Xi măng Vicem Sông Thao, Vicem đầu tư 516 tỷ đồng (tỷ lệ 80,79% vốn điều lệ). Đến hết 31/12, công ty lỗ lũy kế trên 312 tỷ, tương ứng hơn 49% vốn góp của Vicem. Tổng công ty này trích lập 252 tỷ cho khoản đầu tư vào Vicem Sông Thảo. Trước đó, công ty này thuộc Tổng công ty Đầu tư phát triển Nhà và đô thị (HUD). Tại thời điểm chuyển giao về Vicem, doanh nghiệp lỗ lũy kế 430 tỷ.
Tương tự, Vicem Hải Vân cũng lỗ lũy kế hơn 60 tỷ, khiến Vicem phải trích lập dự phòng gần 34 tỷ đồng. Công ty cổ phần Sông Đà 12 lỗ lũy kế gần 233 tỷ đồng, Vicem với tỷ lệ sở hữu 24% phải trích lập dự phòng hơn 10,2 tỷ.
Tại Công ty cổ phần Tấm lợp Vật liệu Xây dựng Đồng Nai, Vicem đầu tư hơn 43 tỷ đồng, nắm 12,5% vốn. Công ty này lỗ lũy kế 787 tỷ đồng nên Vicem trích lập dự phòng 41,3 tỷ. Vicem cũng phải trích lập 4,2 tỷ đồng cho khoản đầu tư vào Công ty cổ phần Cao su Đồng Nai - Kraite (nắm 11,27% vốn). Công ty này lỗ lũy kế hơn 179 tỷ.
Thanh tra Bộ Tài chính cho biết 9 công ty con, công ty liên kết khác của Vicem cũng lỗ trong năm 2023. Tuy nhiên, vốn chủ vẫn cao hơn số tiền Vicem đã đầu tư.
Theo giải thích của Vicem, 10 công ty con hiệu quả kinh doanh thấp, nhiều đơn vị lỗ lớn năm ngoái và lũy kế lợi nhuận âm khoảng 6.700 tỷ đồng bởi nhiều lý do.
Trong đó, Vicem Tam Điệp, Vicem Sông Thao, Xi Măng Hạ Long đều là 3 đơn vị Vicem nhận bàn giao phần vốn Nhà nước từ địa phương hoặc doanh nghiệp khác thuộc Bộ Xây dựng. 3 công ty này đến hết năm ngoái lỗ lũy kế 6.341 tỷ, tăng 2.271 tỷ so với thời điểm bàn giao.
Vicem cho biết sản lượng sản xuất thấp hơn nhiều công suất thiết kế tối đa, dẫn tới định phí trên một đơn vị sản phẩm tăng và các chi phí bảo dưỡng cũng tăng theo. Đồng thời, giá bán clinker, xi măng không tăng và một số sản phẩm còn thấp hơn giá thành. Chi phí lãi vay lớn do một số công ty đầu tư chủ yếu bằng vốn vay. Tỷ giá biến động cũng khiến chi phí tài chính phát sinh bởi lỗ chênh lệch tỷ giá lớn.
Trước thực trạng này, Thanh tra Bộ Tài chính đề nghị Vicem rà soát, đánh giá các khoản tài chính tại doanh nghiệp kinh doanh kém hiệu quả. Vicem phải chỉ đạo người đại diện phần vốn góp tại các bên này có ý kiến với HĐTV, HĐQT xây dựng phương án cụ thể để khắc phục khó khăn tài chính, lỗ lũy kế kéo dài.
Thanh tra cũng yêu cầu Vicem khẩn trương xem xét, quyết định thực hiện giám sát tài chính phù hợp với các công ty có dấu hiệu mất an toàn tài chính.
Tổng công ty Xi măng Việt Nam là doanh nghiệp thuộc Bộ Xây dựng, có tuổi đời 45 năm. Vicem quản lý 10 nhà máy trên cả nước với 16 dây chuyền sản xuất, công suất 20 triệu tấn clinker và 27 triệu tấn xi măng mỗi năm. Hệ sinh thái nổi tiếng với các thương hiệu xi măng Hà Tiên, Hải Phòng, Bỉm Sơn, Hoàng Thạch, Bút Sơn, Hoàng Mai...
Anh Tú