Tại Mỹ, hàng chục triệu học sinh sử dụng xe buýt mỗi ngày, nhưng loại phương tiện này không yêu cầu ghế an toàn cho trẻ nhỏ hay dây đai ba điểm như trên ôtô cá nhân. Quy định này tồn tại nhiều năm và dựa trên đặc thù thiết kế, tiêu chuẩn kỹ thuật lẫn yếu tố vận hành của hệ thống xe buýt học sinh, vốn được đánh giá là một trong những phương thức đưa đón trẻ an toàn nhất tại quốc gia này.
Tiêu chuẩn an toàn riêng cho xe buýt trường học
Xe buýt đưa đón học sinh tại Mỹ được xếp vào nhóm phương tiện có tiêu chuẩn an toàn riêng theo FMVSS (Federal Motor Vehicle Safety Standards). Các luật này không yêu cầu dây đai hay ghế riêng trên xe buýt kích thước lớn. Ngược lại, những xe buýt nhỏ dưới 10 chỗ, cấu trúc tương đương SUV/van, phải tuân thủ quy định giống ôtô con, bao gồm bắt buộc sử dụng dây an toàn và ghế an toàn cho trẻ.
Một chiếc xe buýt tiêu chuẩn có thể chở 40-90 học sinh. Nếu yêu cầu sử dụng ghế riêng, tài xế hoặc nhân viên trên xe phải gắn và tháo hàng chục ghế mỗi ngày. Điều này không chỉ tốn thời gian, gây chậm trễ giờ đưa đón mà còn làm tăng khả năng lắp sai, yếu tố vốn được coi là nguy hiểm hơn cả việc không dùng ghế. Bên cạnh đó, việc mang theo ghế cá nhân cho từng trẻ, đảm bảo đúng kích thước theo từng độ tuổi cũng không khả thi về mặt vận hành.
Cơ chế bảo vệ đặc trưng của xe buýt trường học
Các loại xe buýt chở học sinh tại Mỹ sử dụng những biện pháp khác nhau để đảm bảo an toàn cho trẻ. Khác với ghế ôtô thông thường, ghế trên xe buýt được thiết kế theo tiêu chuẩn "compartmentalization", có thể hiểu là "vùng đệm an toàn". Cụ thể, mỗi hàng ghế trang bị đệm dày, tựa lưng cao và dùng vật liệu hấp thụ lực. Khoảng cách giữa các ghế cũng được tính toán để khi xảy ra va chạm, cơ thể trẻ chỉ di chuyển trong phạm vi ngắn và được đỡ bởi hàng ghế phía trước. Cơ chế này hoạt động như những khoang bảo vệ cho từng hàng ghế, thay thế vai trò giữ chặt cơ thể của dây đai và ghế riêng.
Cơ quan an toàn giao thông quốc gia Mỹ (NHTSA) từng nhiều lần khẳng định thiết kế này phù hợp với đặc tính sử dụng thực tế, khi trẻ lên xuống liên tục và ngồi sát nhau trong xe buýt.
Bên cạnh đó, xe buýt có trọng lượng lớn, khung thép cứng và vị trí ghế ngồi cao hơn so với ôtô con. Chính vì thế trong cùng một tai nạn, xe buýt chịu lực va chạm ít hơn và cabin thường không bị biến dạng mạnh. Nhờ đó, nguy cơ chấn thương nghiêm trọng giảm đáng kể. Thống kê của NHTSA cũng cho thấy tỷ lệ tử vong liên quan đến xe buýt đưa đón học sinh thấp hơn rất nhiều so với xe cá nhân, là cơ sở để cơ quan này duy trì tiêu chuẩn riêng.
Xe buýt đưa đón học sinh tại Mỹ chạy chủ yếu trong khu dân cư, đường nội bộ quanh trường và thường dừng để đón trả liên tục. Chính đặc điểm này làm giảm rủi ro tai nạn ở tốc độ cao, tình huống mà ghế an toàn thường phát huy hiệu quả bảo vệ trẻ một cách rõ rệt hơn.
Đặc biệt trong các sự cố nghiêm trọng như cháy hay va chạm mạnh, trẻ nhỏ cần được sơ tán càng nhanh càng tốt. Ghế an toàn vốn yêu cầu mở khóa, tháo dây, có thể khiến trẻ bị kẹt hoặc chậm thoát ra, giảm cơ hội thoát thân của trẻ. Xe buýt chở học sinh thường được trang bị cửa thoát hiểm trên nóc, cửa sau và hai bên hông, giúp học sinh có thể tự rời khỏi xe trong vài chục giây.
Hồ Tân