Theo lộ trình Thủ tướng yêu cầu, từ tháng 7/2026, xe máy chạy xăng không được lưu thông trong vành đai 1 Hà Nội, gồm phạm vi các quận trung tâm cũ như Hoàn Kiếm, Ba Đình, Đống Đa, Hai Bà Trưng.
Để thực hiện, Sở Xây dựng Hà Nội đang nghiên cứu một số giải pháp như bổ sung các điểm trông giữ xe, ưu đãi giá trông xe với phương tiện xanh, miễn phí sử dụng lòng đường, hè phố tối đa 5 năm cho doanh nghiệp vận hành xe đạp điện, xe máy điện công cộng.
Hà Nội dự kiến quy hoạch tối thiểu 15% chỗ đỗ trong các bãi xe khu vực vành đai 3 có trạm sạc trước ngày 1/1/2030; các công trình xây mới dự kiến bố trí ít nhất 30% vị trí đỗ có trạm sạc công cộng. Trạm sạc được xác định là hạ tầng dùng chung, không độc quyền theo hãng.
Các đơn vị đã khảo sát 110 vị trí tiềm năng làm trạm sạc tập trung từ vành đai 3 trở vào để thí điểm giai đoạn đầu. Thành phố cũng nghiên cứu hệ thống trạm đổi pin cho xe điện hai bánh.
Thiếu hàng trăm nghìn chỗ đỗ xe
Đánh giá cao các nỗ lực của thành phố để đạt mục tiêu chuyển đổi xe máy xăng sang phương tiện sạch, song các chuyên gia cho rằng điểm nghẽn lớn nhất là Hà Nội đang thiếu trầm trọng quỹ đất dành cho giao thông tĩnh (bãi đỗ, điểm đỗ xe). Quỹ đất này hiện mới đạt khoảng 0,3-0,4% diện tích đất xây dựng đô thị, trong khi tiêu chuẩn theo quy hoạch chung và quốc tế cần 3-4%. Các tuyến đường vành đai 1, 2 đều thiếu quỹ đất xây các bãi đỗ xe lớn. Thiếu chỗ đỗ, xe sẽ tràn lan lòng đường, vỉa hè hoặc trong khu dân cư tự phát.
Theo PGS.TS Vũ Hoài Nam (Đại học Xây dựng), thời gian đầu cấm xe xăng vào vành đai 1, hàng trăm nghìn người dân quanh Hà Nội hoặc tỉnh ngoài sẽ chưa thể chuyển đổi ngay sang xe điện. Song hành với nhu cầu gửi xe máy tại vành đai 1, cần tính đến xe trung chuyển như xe buýt, taxi, xe hợp đồng chạy trong trung tâm. Quỹ đất hạn chế sẽ là rào cản lớn, đòi hỏi thành phố phải quy hoạch đồng bộ và sớm đầu tư hạ tầng.
Cùng chung nhận định, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải ôtô Việt Nam Nguyễn Văn Quyền, thêm rằng các bãi gửi xe nên đồng thời là trạm sạc/đổi pin có sức chứa lớn, giá rẻ, hoạt động 24/7 trên các tuyến đường hướng tâm. Đây cũng là nơi kết nối với các phương tiện công cộng để người dân tiện bắt tàu điện, BRT, xe buýt hoặc xe đạp vào trung tâm.
Ông khuyến nghị thành phố có chính sách hỗ trợ các đơn vị kinh doanh bãi đỗ xe và đầu tư trạm sạc như hỗ trợ giải phóng mặt bằng, giảm tiền sử dụng đất, kiên quyết thu hồi đất chậm sử dụng. Ông cũng gợi ý tổ chức điểm trông giữ xe tại các trụ sở công, nhà văn hóa, thể thao hoặc tận dụng các dự án công viên, vườn hoa... chưa xây dựng.
Với việc đầu tư trạm sạc xe điện, ông Quyền cho rằng 110 trạm sạc trong vành đai 3 như dự kiến của Hà Nội là rất ít. Cùng với việc tăng số lượng trạm sạc, các yếu tố kỹ thuật như trạm có nhiều cổng sạc cho nhiều loại xe cần được tính toán từ đầu.
Ông Nguyễn Mạnh Cường, Chủ tịch HĐQT Công ty EverEV, cho biết khi được ưu đãi, đơn vị sẵn sàng đầu tư khoảng 500 tỷ đồng để có khoảng 2.500 trạm sạc xe máy hoặc 100 trạm sạc ôtô. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất là thiếu đất, nhiều phường xã dù có vị trí đất nhưng không đồng ý để doanh nghiệp ông lắp đặt trạm sạc xe điện.
"Thành phố cần giao chỉ tiêu xây dựng trạm sạc xe điện về từng phường, xã để các cơ sở thực hiện. Có thể sử dụng bãi đỗ xe, vườn hoa, công viên, thậm chí các trụ sở phường, nhà văn hóa... để bố trí trạm sạc", ông Cường kiến nghị.
Phương án trụ sạc công suất nhỏ cho chung cư cũ
Vấn đề khó khăn khác là điểm sạc tại chung cư cao tầng. Ông Nguyễn Mạnh Cường cho rằng các chung cư cũ thường không đáp ứng tiêu chuẩn phòng cháy, thiếu nguồn điện dự phòng, hệ thống báo cháy, hút khói, do đó nên bố trí trụ sạc trên mặt đất.
Theo PGS.TS Vũ Hoài Nam, người dân ở các chung cư có hệ thống điện cũ thường lo ngại vấn đề cháy nổ pin xe điện, trong khi việc đầu tư nâng cấp hệ thống điện rất tốn kém. Giải pháp khả thi là có thể lắp đặt trụ sạc công suất nhỏ cho xe máy điện, tránh cải tạo lại toàn bộ hầm chung cư, giảm được chi phí lớn.
Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu người dân, thành phố có thể phát triển mô hình trạm đổi pin. Đây là giải pháp phù hợp nhất vì người dân không cần thời gian sạc dài, xe không chiếm nhiều diện tích để sạc và an toàn hơn vì pin được sạc trong môi trường kiểm soát, giảm rủi ro cháy nổ tại hầm chung cư.
Điểm đổi pin có thể đặt ở các cửa hàng tiện lợi, bãi đỗ xe, trạm xăng, trạm sạc... Để làm được thì cần có quy chuẩn về loại pin sạc để người dân thay thế pin nhanh. "Nếu việc dùng chung pin và trạm sạc tiện lợi thì người dân sẽ tự nguyện bỏ xe xăng", ông Vũ Hoài Nam nhận định.
Ông Nam cho rằng cần có khảo sát chi tiết về nhu cầu của người dân để tính toán nhu cầu sử dụng điện hiện tại và chuẩn bị nguồn điện trong tương lai. Hà Nội có khoảng 8 triệu xe máy xăng, nếu chuyển đổi thì nhu cầu điện là rất lớn.
Việc xử lý rác thải từ pin, vấn đề tiêu chuẩn, quy chuẩn với xe máy điện cũng được các chuyên gia đề nghị có chính sách hoàn thiện. Hiện người dân thoải mái bỏ pin thải vào thùng rác, tạo mối nguy hại lớn cho môi trường đất, nước. "Xe điện đến tay người tiêu dùng cần kiểm định chất lượng nghiêm ngặt và nên cấm sử dụng xe điện không rõ nguồn gốc", ông Quyền nói.
Đoàn Loan