Bộ Tài chính đang lấy ý kiến về dự thảo Nghị định quy định việc kê khai, tính thuế và khấu trừ thuế, sử dụng hóa đơn điện tử của hộ, cá nhân kinh doanh. Dự thảo lần đầu được xây dựng riêng về quản lý thuế cho nhóm hộ kinh doanh, tách khỏi Luật Quản lý thuế hiện hành.
Hiện, nhà điều hành áp dụng ngưỡng doanh thu nộp thuế (giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân) với hộ, cá nhân kinh doanh. Mức đang sử dụng là 100 triệu đồng, dự kiến tăng lên 500 triệu đồng, theo đề xuất của Chính phủ. Theo dự thảo, hộ, cá nhân kinh doanh căn cứ doanh thu thực tế hàng năm để tự xác định có thuộc đối tượng chịu thuế, phải nộp thuế hay không từ 1/1/2026.
Trường hợp sử dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, hệ thống thông tin sẽ hỗ trợ xác định số thuế giá trị gia tăng, thu nhập cá nhân, tiêu thụ đặc biệt, tài nguyên, bảo vệ môi trường (nếu có) phải nộp. Dữ liệu sẽ cập nhật cho người nộp thuế. Còn trường hợp không sử dụng hóa đơn điện tử thì hộ, cá nhân kinh doanh tự xác định số thuế phải nộp.
Về nguyên tắc, hộ, cá nhân kinh doanh phải khai chính xác, trung thực, đầy đủ các nội dung trong hồ sơ khai thuế, khoản thu với từng loại thuế. Họ phải tự tính số tiền thuế, khoản thu khác phải nộp, trừ trường hợp các khoản thu do cơ quan thuế thực hiện. Trường hợp các khoản thuế đã được kê khai, nộp thay, người nộp thuế không phải nộp số tiền này nữa.
Về sử dụng hóa đơn điện tử, quy định này được giữ như tại Nghị định 70, áp dụng từ giữa 2025. Cụ thể, hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên phải áp dụng hóa đơn điện tử có mã của cơ quan thuế, hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.
Hộ kinh doanh doanh thu hàng năm dưới 1 tỷ đồng không bắt buộc sử dụng loại hóa đơn này nhưng được khuyến khích nếu đáp ứng điều kiện về hạ tầng công nghệ thông tin, và có nhu cầu sử dụng.
Về thời gian thực hiện, đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng sẽ khai, nộp theo tháng, quý. Thuế thu nhập cá nhân theo doanh thu được thực hiện theo quý, còn tính theo lợi nhuận sẽ khai theo năm.
Trường hợp sử dụng hóa đơn điện tử, hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, hệ thống công nghệ thông tin tự động tạo lập tờ khai thuế gợi ý để hỗ trợ hộ, cá nhân kinh doanh. Nếu trường hợp tự xác định không thuộc đối tượng chịu thuế, hộ, cá nhân kinh doanh kê khai doanh thu chậm nhất là ngày 31/1 năm tiếp theo.
Thời hạn nộp thuế với hộ, cá nhân kinh doanh chậm nhất là ngày cuối cùng của thời hạn nộp hồ sơ khai thuế. Trường hợp khai bổ sung, thời hạn nộp thuế là thời hạn nộp hồ sơ khai thuế của kỳ tính có sai, sót.
Dự kiến, nghị định sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026 - cũng là thời điểm hộ kinh doanh chính thức bỏ hình thức nộp thuế khoán, chuyển sang kê khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế. Bộ Tài chính nhìn nhận cơ chế kê khai giúp cơ quan thuế kiểm soát chính xác doanh thu thực tế, hạn chế thất thu ngân sách. Nó cũng khuyến khích hộ kinh doanh minh bạch, chuyên nghiệp hóa hoạt động, giúp hộ từng bước cải thiện hệ thống kế toán, minh bạch tài chính.
Việc này cũng góp phần bình đẳng giữa các chủ thể kinh doanh, tránh hiện tượng, hộ quy mô lớn được ưu đãi hơn doanh nghiệp nhỏ. Đồng thời, hộ kinh doanh cũng được thúc đẩy chuyển đổi lên doanh nghiệp để tận dụng lợi ích từ cơ chế kế toán, tín dụng, pháp lý của doanh nghiệp.
Phương Dung