Ngay khi dẫn dắt tuyển Bồ Đào Nha vào tháng 1/2023, điều đầu tiên Martinez (sinh ra ở Balaguer, Lleida của Tây Ban Nha, 52 tuổi) làm là học tiếng Bồ. Động thái này giúp ông chiếm được một phần cảm tình từ người hâm mộ, vốn đã quen với sự thờ ơ của người Tây Ban Nha đối với tiếng Bồ, dù hai nước cùng chia sẻ bán đảo Iberia.
Phần còn lại, đương nhiên, phụ thuộc vào những chiến thắng. Và Martinez, người từng tạo tiếng vang với thành tích dẫn dắt tuyển Bỉ từ năm 2016 đến 2022, đã không làm người hâm mộ Bồ Đào Nha thất vọng. Với tỷ lệ chiến thắng 70%, ông đang là HLV thành công nhất trong lịch sử ĐTQG nước này.
Song, những đồn đoán về tương lai của Martinez vẫn xuất hiện sau sự thay đổi ở bộ máy Liên đoàn Bóng đá Bồ Đào Nha. Dù đúng hay sai, những nghi ngờ này đã được xóa tan sau chức vô địch UEFA Nations League trước chính đội tuyển quê hương Tây Ban Nha.
Giờ đây, khó có ai ở Bồ Đào Nha tưởng tượng được việc Martinez – người đã gắn kết đội bóng và trao cho Ronaldo vai trò nổi bật mà một số người từng cho là không phù hợp – bị sa thải.
Dưới đây là những chia sẻ thú vị về nghề nghiệp và trải nghiệm văn hóa bóng đá của HLV Martinez trong cuộc phỏng vấn trên tờ El Pais (Tây Ban Nha).
- Ông nói được ngôn ngữ và hát cả quốc ca Bồ Đào Nha. Khi làm HLV ở một quốc gia không phải quê hương của mình, ông xoay xở thế nào? Phải cắt đứt gốc rễ hay giả vờ thể hiện cảm xúc?
- Không thể giả tạo được! Tôi may mắn vì bắt đầu vai trò HLV mà không hề biết trước. Khi đến một quốc gia với tư cách cầu thủ, bạn phải học cách hòa nhập vào phòng thay đồ, và cách tốt nhất là học ngôn ngữ và văn hóa. Tôi rất tự hào về gốc rễ của mình, nhưng điều đó không ngăn tôi mở lòng và thấu hiểu văn hóa của quốc gia khác. Để làm HLV đội tuyển, bạn cũng cần điều đó. Dẫn dắt Bỉ khác với Bồ Đào Nha, dù cả hai đều có dân số khoảng 10 triệu người. Bồ Đào Nha mang đậm chất Iberia, trong khi Bỉ có đến ba ngôn ngữ chính thức và sự đa dạng chính trị lớn. Hiểu những chi tiết này là cần thiết để khích lệ đội bóng.
- Sau khi làm việc ở Anh, Bỉ và Bồ Đào Nha, ông thấy đâu là nơi khó thích nghi nhất?
- Tôi nghĩ mọi nơi đều dễ và khó như nhau. Từ khi còn trẻ, tôi nhận ra bạn phải xây dựng thế giới riêng của mình, ngôi nhà của mình, và bạn có thể mang ngôi nhà ấy đến bất kỳ đâu. Điều đó khiến mọi thứ dễ dàng hơn. Vợ tôi là người Scotland, các con gái tôi sinh ra ở Manchester (Anh), gia đình chúng tôi có ba quốc tịch khác nhau. Tôi sinh ra trong một gia đình Catalonia, với cha là người Zaragoza, nên tôi luôn sống trong sự đa dạng và giàu có về văn hóa. Điều quan trọng là có một ngôi nhà riêng, sau đó mở cửa và trở thành một miếng bọt biển, thấm hút mọi thứ.
- Tiền đạo Alvaro Morata và gia đình anh ấy đang nhận những lời đe dọa vì quả luân lưu hỏng trong trận chung kết Nations League. Tình trạng đó có tồn tại khi ông làm việc ở Wigan?
- Khi đến Anh, tôi rất bất ngờ. Người Anh trải nghiệm bóng đá và thể thao theo cách rất khác, với sự cân bằng tuyệt vời giữa đam mê và tôn trọng. Tôi đến từ một nền văn hóa Iberia, nơi luôn có những toan tính ngầm, cảm giác tội lỗi khi không chấp nhận ai đó giỏi hơn hoặc mắc sai lầm. Ở Anh, tôi nhanh chóng học được rằng thắng thua là một phần của thể thao và cuộc sống. Có lúc thắng, có lúc thua, nhưng quan trọng hơn là biết cách thua và biết cách thắng. Đó là những giá trị tôi học được ở Anh, điều mà tôi chưa từng trải qua cho đến 16 tuổi.
- Nhưng tình trạng bạo lực xoay quanh bóng đá vẫn không ngừng gia tăng?
- Lối sống hiện nay, với mạng xã hội và ảnh hưởng của các ý kiến cá nhân được công khai, đã tạo ra một thời đại khác, không chỉ trong bóng đá mà ở mọi lĩnh vực, từ chính trị đến truyền thông.
- Trận chung kết Nations League có ý nghĩa thế nào với ông?
- Tôi may mắn được làm việc nhiều năm trong môi trường thể thao đỉnh cao. Cuối cùng, bạn phải tách mình khỏi mọi thứ và chỉ nghĩ đến việc giúp đội bóng giành chiến thắng. Sau trận đấu, bạn mới nhận ra ý nghĩa của việc không thắng. Đó là yếu tố con người, nhưng nó chỉ đến sau quá trình. Còn trong suốt quá trình đó, tôi tập trung cải thiện những gì chúng tôi đã làm ở Euro. Chúng tôi đã phá vỡ nhiều rào cản với chiến thắng đầu tiên trước Đức trên sân khách sau 25 năm, và lần đầu tiên Bồ Đào Nha đánh bại Tây Ban Nha – hiện là một trong những đội tuyển xuất sắc thế giới – trong một trận chung kết chính thức.
- Ở Bồ Đào Nha, người ta đồn rằng Chủ tịch Liên đoàn, Pedro Proenca, từng nghĩ đến việc thay thế ông. Ông có cảm thấy an toàn hơn sau chức vô địch vừa qua?
- Phải hiểu bối cảnh. Có sự thay đổi trong ban lãnh đạo, và điều đó mở ra những tranh luận. Tôi luôn bình tĩnh vì cuộc tranh luận không xuất phát từ kết quả kém hay mối quan hệ không tốt giữa ban huấn luyện và cầu thủ. Tôi rất tự phê bình khi đánh giá công việc của mình. Chúng tôi đã đạt được số trận thắng, bàn thắng và điểm số cao nhất trong nhiều thập kỷ, điều đó mang lại sự an tâm. Những thứ khác nằm ngoài tầm kiểm soát của tôi. Chưa ai từng đặt dấu hỏi về sự cam kết của tôi. Tôi đến Bồ Đào Nha vì kinh nghiệm ở Bỉ, và tôi tin rằng mình có thể giúp thế hệ này làm nên điều chưa từng có trong lịch sử bóng đá Bồ Đào Nha, đó là vô địch World Cup.
- Vậy cam kết của ông là gì?
- Toàn tâm, toàn ý. Tôi từng nói rằng tôi sẽ cam kết đến sau World Cup, đầu tiên vì tình cảm của người hâm mộ, và sau đó vì nỗ lực của Liên đoàn Bồ Đào Nha khi dám mạo hiểm chọn một HLV người Tây Ban Nha. Nhưng để trả lời câu hỏi liệu tôi có cảm thấy mạnh mẽ, có cảm thấy chiếc ghế của mình vững chắc không, tôi sẽ nói rằng tôi mạnh mẽ cho đến trận thua tiếp theo. Bóng đá là như vậy đấy.
- Giấc mơ của ông là vô địch World Cup?
- Đúng vậy. Tôi tự làm khó mình vì tham vọng này khiến kỳ vọng được nâng cao, nhưng đó là sự thật. Kinh ngạc thay khi một quốc gia chỉ có 10 triệu dân lại sở hữu những cầu thủ như thế này. Vô địch World Cup là mục tiêu mà chỉ vài đội tuyển có thể đạt được. Chức vô địch tại Nations League giúp chúng tôi tự tin hơn, cải thiện tâm lý, lòng tự trọng và niềm tin rằng chúng tôi có thể làm được điều chưa từng làm.
- Ông có một huyền thoại đang dần tiến đến ngưỡng giải nghệ trong đội hình. Ông đánh giá triển vọng tiếp tục thi đấu của Cristiano Ronaldo như thế nào?
- Đến ngày mai, ngày mai và ngày mai nữa. Bí quyết lớn nhất của Cristiano là cậu ấy luôn tập trung cải thiện bản thân mỗi ngày. Trong số các cầu thủ tôi từng làm việc, thường là cơ thể kéo tâm trí họ chậm lại. Nhưng Cristiano là cầu thủ đầu tiên mà tôi thấy tâm trí dẫn dắt cơ thể. Cậu ấy làm mọi thứ để duy trì phong độ đỉnh cao. Về thể chất, đáng ngạc nhiên khi ở tuổi 40, cậu ấy có thể thi đấu hai trận trong bốn ngày và ghi 20 bàn trong 25 trận. Về mặt tinh thần, sự cống hiến của cậu ấy cho đội tuyển là hình mẫu và truyền cảm hứng. Bên ngoài phòng thay đồ, Cristiano giống như một chủ đề ai cũng có thể nói đến, như chuyện thời tiết vậy. Khi Cristiano thi đấu, người ta bàn luận vì cậu ấy được ra sân; khi không thi đấu, người ta bàn luận vì cậu ấy ngồi dự bị. Cristiano Ronaldo là cầu thủ xuất sắc trong lịch sử Bồ Đào Nha, một biểu tượng toàn cầu và ở trong trái tim của mọi người.
- Việc Bỉ bị loại ngay từ vòng bảng ở World Cup 2022 có phải là thất bại lớn nhất của ông?
- Tôi không coi đó là thất bại. Thất bại là khi bạn không cố gắng giành chiến thắng. Với cấp đội tuyển, điều quan trọng là phải luôn cạnh tranh. Chúng tôi đã giữ vị trí số một trên bảng thứ tự FIFA trong bốn năm, điều đó cho thấy sự ổn định. Tôi không rời đi với cảm giác chúng tôi chưa cống hiến hết mình.
- Người Tây Ban Nha thực chất biết đến ông qua vai trò HLV tuyển Bỉ. Mối quan hệ của ông với quê hương mình thế nào?
- Về mặt chuyên môn, tôi khá xa lạ, điều đó bình thường. Khi có một thành tựu lớn, luôn có phản hồi từ Tây Ban Nha. Đó là đất nước của tôi, tôi là người Tây Ban Nha 100%, người Catalonia 100%, và tôi từng cảm thấy mình là người Anh 100% về mặt nghề nghiệp. Tôi thích hòa mình vào các quốc gia nơi tôi làm việc. Mối quan hệ của tôi với Tây Ban Nha rất tốt, và tôi luôn cảm nhận được nhiều tình cảm.
- Trong quá khứ, từng có tin đồn rằng ông được liên hệ để dẫn dắt Barcelona?
- Tôi không thích phá vỡ các dự án. Đã có những thời điểm các CLB liên hệ, nhưng sẽ không lịch sự chút nào nếu giờ đây tôi công khai nói về chuyện đó. Nhiều CLB hàng đầu ở Tây Ban Nha và nước ngoài từng quan tâm, nhưng thời điểm tôi hoàn toàn chấm dứt các ràng buộc hợp đồng với tuyển Bỉ là sau World Cup ở Qatar, và lúc đó chỉ có một CLB ở Anh và đội tuyển Bồ Đào Nha liên hệ.
- Tò mò là một tính cách mang đến động lực phấn đấu của ông. Ông không tò mò về việc huấn luyện ở Tây Ban Nha sao?
- Tôi không lập kế hoạch dài hạn. Nếu làm vậy, mọi thứ có thể đã rất tệ.
- Để tránh cảm giác thất vọng?
- Ngược lại, để không giới hạn những gì có thể đạt được. Nếu ai đó nói với tôi rằng ở tuổi 33 tôi sẽ làm HLV, ở tuổi 35 sẽ dẫn dắt một đội ở Ngoại hạng Anh và có cơ hội huấn luyện ở hai kỳ World Cup, tôi sẽ không dám mơ xa đến vậy. Tôi học cách tập trung vào từng ngày một và khi cơ hội đến, thay vì từ chối vì sợ thay đổi, sự tò mò khiến tôi tự hỏi: "Tại sao không?"
- Ông có muốn dẫn dắt đội tuyển Tây Ban Nha không?
- Tôi không nghĩ theo cách đó.
- Ông không trả lời vì như thế sẽ không hay về mặt chính trị, xã giao?
- Hiện tại, tôi tập trung vào các trận đấu tháng 9 sắp tới. Khi dự án này kết thúc, chúng ta sẽ xem điều gì tiếp theo. Tôi từng làm việc với những ông chủ tuyệt vời ở Ngoại hạng Anh như Dave Whelan. Với tôi, con người mà tôi làm việc cùng gần như quan trọng hơn tính biểu tượng hay thanh danh CLB. Phải là một dự án có hồn cái đã.
- Nếu cha của ông không phải là cầu thủ và HLV, liệu ông có đi con đường khác?
- Chắc chắn rồi. Tôi nhớ khi mới 2 tuổi, Chủ nhật là ngày tôi được chơi bóng với cha. Ông là hình mẫu của tôi. Ông dạy tôi rằng cách bạn thắng hay thua quan trọng hơn việc thắng hay thua.
Hoàng Thông (theo El Pais)