Cục diện vòng loại World Cup 2026 khu vực Nam Mỹ trước lượt trận cuối có vài điểm nổi bật. Thứ nhất là sự thống trị xuyên suốt của Argentina - đội dẫn đầu với khoảng cách 10 điểm. Nhà vô địch World Cup 2022 đã giành vé đến ngày hội bóng đá lớn nhất hành tinh sớm tới 5 lượt, từ tháng 3/2025.
Thứ hai là cuộc giằng co giữa các đội còn lại. Nếu Chile và Peru đã bị loại khỏi vòng chiến, Venezuela và Bolivia vẫn còn cơ hội cạnh tranh suất play-off liên lục địa cho vị trí thứ bảy. Phía trên họ, 5 đội, gồm Brazil, Uruguay, Ecuador, Colombia và Paraguay, chỉ cách nhau tối đa ba điểm, dù tất cả sẽ cùng đến giải đấu ở Bắc Mỹ hè 2026.
Theo thứ bậc hiện tại, Brazil đứng nhì bảng với 28 điểm. Nhưng có một chi tiết bị bỏ sót nếu chỉ nhìn vào bảng điểm, liên quan đến Ecuador. Đội tuyển với biệt danh "La Tricolor" (Ba màu) hiện kém Brazil hai điểm và nằm giữa nhóm bám đuổi. Trên thực tế, Ecuador phải bắt đầu vòng loại với án phạt trừ 3 điểm do sử dụng tài liệu giả mạo với cầu thủ Byron Castillo từ vòng loại World Cup 2022.
Nếu không vướng án phạt đó và chỉ dựa trên thành tích thực chiến, Ecuador mới là đội xuất sắc thứ hai Nam Mỹ với 29 điểm. Thậm chí, họ chỉ thua hai trận - thành tích còn ấn tượng hơn cả đội dẫn đầu, và đó là những trận làm khách trước Argentina và Brazil.
Từ khi tiếp quản ghế nóng thay thế Felix Sanchez tháng 8/2024, HLV người Argentina Sebastian Beccacece đã cùng Ecuador bất bại 10 trận liên tiếp - mạch không thua dài nhất trong lịch sử tuyển này. Dù kết quả trận đấu cuối cùng với Argentina sáng mai 10/9 tới có ra sao, Ecuador sẽ là một trong những cái tên đáng gờm của bóng đá Nam Mỹ khi VCK World Cup 2026 khởi tranh ở Mỹ, Canada và Mexico hè tới.
Tại họp báo trước trận làm khách của Ecuador, HLV Argentian Lionel Scaloni không tiếc lời khen chủ nhà. Ông nói: "Họ khiến tôi lo lắng về mọi mặt. Với tôi, Ecuador là một trong những đội tuyển hay nhất thế giới hiện tại, với nhiều cầu thủ xuất sắc".
Những gì Beccacece, 44 tuổi, đang làm được cùng Ecuador đã là thành quả đáng tự hào. Nhưng ông cùng các học trò giờ đây còn hướng tới những mục tiêu xa hơn. "Chúng tôi phấn khích và tự hào, vì giành vé dự World Cup không dễ", Beccacece nói. "Đây mới chỉ là lần thứ năm Ecuador góp mặt ở giải đấu này. Nghĩ về điều đó thôi cũng đã làm tôi xúc động. Các cầu thủ cũng ý thức được tầm quan trọng của chiến công này, nhưng họ không muốn dừng lại. Chúng tôi muốn biến kỳ World Cup năm sau thành giải đấu thành công nhất lịch sử bóng đá Ecuador".
Đến nay, qua 4 lần dự World Cup (2002, 2006, 2014, 2022), thành tích tốt nhất của Ecuador là vào đến vòng 1/8 trên đất Đức năm 2006. Điều đó có nghĩa là thầy trò Beccacece đang đặt mục tiêu đi sâu hơn cột mốc này, dù khác với trước đây, việc World Cup 2026 mở rộng lên 48 đội sẽ khiến con đường Ecuador phải đi dài hơn và gian nan hơn, vì sau vòng bảng sẽ là vòng 1/16, rồi mới đến vòng 1/8.
"Cảm giác chung của chúng tôi lúc này là Ecuador đang ở thế có thể làm nên lịch sử", Beccacece nói tiếp. "Chúng tôi nâng niu chiếc vé dự World Cup, ăn mừng nó, nhưng chúng tôi đã nghĩ tới việc tiến thêm một bước nữa. Toàn đội không hài lòng với những gì đã đạt được, và phía trước là những thử thách đầy thú vị".
Ecuador đã duy trì quỹ đạo đi lên suốt thời gian dài. Từ tháng 11/2017 đến 7/2024, họ đã vươn từ thứ 71 FIFA – dưới cả Haiti, Guinea và Cape Verde – lên thứ 27. Những bước tiến lớn đến dưới thời HLV Gustavo Alfaro và Felix Sanchez, người đã không gặp may khi mất việc sau Copa America 2024. Ở giải đấu đó, Ecuador vượt qua vòng bảng, nhưng bị Argentina loại bằng loạt luân lưu ở tứ kết.
"Tập thể Ecuador ngày đó không may", Beccacece nhận xét. "Họ đối đầu đội tuyển mạnh nhất thế giới và hoàn toàn có thể đi tiếp. Nhưng kết cục ấy cũng có mặt tích cực. Ecuador bấy giờ đang giai đoạn xây dựng, cần nếm trải những khoảnh khắc đau thương, khó khăn và thất vọng".
Theo HLV người Argentina, khi mới nhậm chức, ông nói với các học trò rằng Ecuador có thể sánh ngang với Uruguay và Colombia - hai đội tuyển giàu truyền thống của khu vực và thế giới. Và ông tin rằng đội đã đạt mục tiêu đó. "Chúng tôi từng chơi rất tốt trên sân khách trước Colombia và Uruguay, điều mà đội trước đây không làm được. Tôi tin rằng Ecuador đã mạnh hơn từ năm 2024. Hiện tại, chúng tôi chơi thứ bóng đá tốt hơn, chủ động hơn, tìm cách làm chủ trận đấu với bóng thay vì chỉ lo phòng ngự", Beccacece khẳng định.
Dẫu vậy, lý tưởng tiếp cận đó không phải lúc nào cũng mang lại kết quả mỹ mãn. Ecuador từng ghi 4 bàn vào lưới Bolivia tháng 11/2024, nhưng xuyên suốt vòng loại đến nay, họ gặp khó trong khâu ghi bàn và chưa có thêm trận nào thắng cách biệt hơn một bàn. "La Tricolor" vẫn đang phụ thuộc vào cựu tiền đạo West Ham đã 35 tuổi Enner Valencia.
Ngược lại, sức mạnh của Ecuador nằm ở hàng thủ đặc biệt vững chãi. Dưới thời Beccacece, họ chỉ để thủng lưới hai lần trong 11 trận. Bí quyết nằm ở những cá nhân xuất sắc, trình độ cao, như chính Beccacece liệt kê. Đó là thủ môn kỳ cựu Hernan Galindez, các trung vệ Willian Pacho, Piero Hincapie và Felix Torres, các hậu vệ cánh Pervis Estupinan và Joel Ordonez, tiền vệ phòng ngự Moises Caicedo. Rất nhiều trong số những gương mặt này đang khoác áo các CLB lớn ở châu Âu.
"Họ chơi quyết liệt, can trường, giỏi trong các tình huống một đối một và tốc độ", Beccacece phân tích. "Nhưng đội bóng cũng cần một cấu trúc tổ chức bài bản, bắt đầu từ tuyến đầu. Các tiền đạo là tuyến phòng ngự đầu tiên. Ví dụ ở trận hòa 0-0 trên sân nhà trước Brazil, chúng tôi tổ chức gây áp lực tầm cao và đoạt lại quyền kiểm soát bóng".
Beccacece, với mái tóc dài như một ngôi sao nhạc rock, cùng quê với Scaloni và Lionel Messi. Sau khi làm việc ở lò trẻ của Newell’s Old Boys, ông nổi lên khi là trợ lý cho Jorge Sampaoli. Hai người làm việc cùng nhau ở cấp CLB trong 7 năm trước khi chuyển sang cấp đội tuyển, giúp Chile vô địch Copa America đầu tiên vào 2015 và sau đó tái hợp ở chính tuyển Argentina.
Beccacece tin rằng kinh nghiệm tham dự hai kỳ World Cup – với Chile năm 2014 và Argentina năm 2018 – trong vai trò trợ lý sẽ giúp ích rất nhiều cho mùa hè tới. "Đó là một hành trang quý báu", ông nói. "Tôi từng chuẩn bị cho các trận giao hữu trước giải, xem xét địa điểm và kế hoạch di chuyển, phân bổ thời gian giữa các trận tại World Cup. Tôi không chỉ nghe kể, mà đã tự mình trải nghiệm. Đó là kinh nghiệm thực chiến và tôi sẽ cố gắng tận dụng nó để giúp Ecuador".
Beccacece sở hữu hồ sơ huấn luyện không mấy ấn tượng với tư cách HLV trưởng, khi chỉ từng dẫn dắt Defensa y Justicia, Independiente và Racing ở Argentina, cũng như Elche ở Tây Ban Nha. Nhưng LĐBĐ Ecuador vẫn đặt trọn niềm tin vào ông và được đền đáp.
"Quan điểm của tôi về bóng đá là toàn diện", HLV 44 tuổi nói. "Tấn công và phòng ngự không thể tách rời. Chúng tôi càng chơi tốt khi kiểm soát bóng, càng dễ giành lại bóng. Khi thực hiện nhiều hơn hai đường chuyền, đội sẽ tạo ra trật tự trên sân, và khi mất bóng, sẽ có người ở đúng vị trí để thu hồi. Ecuador giờ chơi cao hơn trước, xa hơn vài mét. Chúng tôi đã tăng đáng kể tỷ lệ kiểm soát bóng, đặc biệt là trên sân nhà, và đối phó tốt hơn trước các đội chơi phòng ngự lùi sâu. Sự khác biệt còn nằm ở thể lực. Ở các trận làm khách tại Uruguay và Colombia, đội đều cân bằng được thế trận".
Thành công hiện tại của Ecuador không chỉ là câu chuyện đơn lẻ của cấp đội tuyển. Giải quốc nội Ecuador ngày càng phát triển, với ngọn cờ đầu mang tên Independiente del Valle, đội bóng đã tận dụng khôn ngoan mối quan hệ hợp tác và nguồn đầu tư từ Học viện Aspire của Qatar để trở thành CLB tiên phong trong việc phát triển tài năng trẻ ở Nam Mỹ. Caicedo, Hincapie và Pacho là những cái tên tiêu biểu từ lò đào tạo này trong những năm gần đây.
"Không thể không nhắc đến những nỗ lực nơi hậu trường: cải thiện công tác tuyển chọn, giáo dục và huấn luyện", Beccacece cho hay. "Giải VĐQG Ecuador ngày càng uy tín hơn. Ở châu Âu, bóng đá Ecuador cũng được đánh giá cao hơn. Ngày nay, các cầu thủ xuất sắc không còn phải trung chuyển qua Argentina, mà sang thẳng châu Âu. Caicedo, Hincapie, Pacho, Kendry Paez... đã chứng minh rằng người Ecuador có thể làm được. Điều đó lan tỏa niềm tin. Những đứa trẻ Ecuador giờ đây có thần tượng để noi theo".
Beccacece luôn cố gắng truyền tải niềm tin này, như việc tổ chức các trận vòng loại World Cup trên sân nhà ở Guayaquil, từ bỏ lợi thế lâu nay khi thi đấu ở thủ đô Quito với độ cao 2.850 mét so với mực nước biển.
"Chúng tôi đã chơi ở nơi đất thấp trước Bolivia và Brazil, trước Argentina cũng sẽ như vậy", ông nói. "Chúng tôi muốn chứng minh rằng Ecuador có thể cạnh tranh sòng phẳng với những đội tuyển lớn ở độ cao bình thường. Khi điều kiện địa lý không còn là yếu tố quyết định, đội có thể mở mang tư duy và đón nhận thử thách. Rủi ro là có, nhưng với tôi, điều này là một bước tiến về chất cho bóng đá Ecuador. Chúng tôi dám thử điều mới mẻ, không cảm thấy áp lực vì Ecuador đang đuổi theo giấc mơ của mình".
Hoàng Thông tổng hợp