Đề Ngữ văn vào lớp 10 tại TPHCM "chạm đến tim người" nhưng không dễ đạt điểm cao

Đề thi cho học sinh 1 bầu trời ý tưởng

Nhận định về đề thi môn Ngữ văn vào lớp 10 tại TPHCM, thầy Võ Kim Bảo, Giáo viên Trường THCS Nguyễn Du, nhìn nhận nội dung đề thi rất gần gũi và phù hợp với lứa tuổi của học sinh. Với chủ đề “HÀNH TRÌNH TRƯỞNG THÀNH”, đề có độ mở cao, học sinh chắc chắn sẽ không cảm thấy áp lực mà có nhiều ý tưởng hay, độc đáo, sáng tạo trong quá trình làm bài. Đề thi hứa hẹn sẽ có những bài viết phá cách, sáng tạo, nội dung hấp dẫn và gây được ấn tượng với giám khảo.

Về nội dung, đề tuy gần gũi nhưng không phải dễ đạt được điểm cao. Với Chương trình giáo dục phổ thông 2018, một học sinh trung bình và học đúng mục tiêu (phát triển phẩm chất và năng lực) thì có thể đạt được ít nhất 6.5 đến 7 điểm. Nhưng một học sinh trung bình, không học đúng định hướng, có thói quen ỷ lại vào bài giải, học thuộc lòng văn mẫu sẽ không thể có bài làm chất lượng.

Nhận xét từng phần trong đề thi, thầy Bảo cho rằng, ở phần I, Đọc hiểu văn bản văn học và viết đoạn văn nghị luận văn học, các câu hỏi được người ra đề sắp xếp rất tinh tế theo mức độ nhận thức cũng như theo trình tự tư duy. Học sinh có kĩ năng tốt sẽ biết vận dụng lời giải của câu hỏi trước đề tiếp tục phát triển và trả lời các câu hỏi sau. Như vậy, một học sinh có kĩ năng chưa tốt, đảo trật tự trả lời các câu hỏi này sẽ vô tình phá vỡ mạch tư suy mà người ra đề đã “cài đặt” sẵn nhằm gợi ý thêm cho thí sinh trong quá trình làm bài. “Có thể học sinh vẫn làm được bài nhưng câu trả lời sẽ không toàn diện, đầy đủ nếu làm theo thứ tự mà người ra đề đã sắp xếp”, thầy Bảo nói.

Giáo viên này cho rằng, việc trả lời tốt các câu hỏi này sẽ là tiền đề vững chắc để học sinh viết được đoạn văn nghị luận văn học ở câu 2. Vì bản chất các câu hỏi trên dùng để gợi mở, kích thích tư duy, giúp học sinh có cách hiểu đúng về tác phẩm. Từ đó, học sinh sử dụng các câu trả lời ở câu 1 để thực hiện phần viết đoạn văn ở câu 2 sẽ thuận tiện và khoa học hơn.

Câu 2 không quá xa lạ và đa số học sinh sẽ không cảm thấy áp lực ở phần này. Thêm vào đó, nếu học sinh biết vận dụng những câu trả lời mình đã thực hiện ở câu 1 vào bài viết chắc chắn học sinh sẽ tiết kiệm được rất nhiều thời gian cho việc làm bài. Đặc biệt, nếu học sinh tinh ý thì việc đưa nhận định của Chế Lan Viên về thơ của Tế Hanh vào bài viết làm cho bài viết trở nên có chiều sâu thì chắc chắn sẽ có được những ưu ái của giám khảo.

Trong đề thi, câu hỏi này là câu có tính phân hóa rõ nét nhất. Việc viết đoạn văn nghị luận văn học tuy quen thuộc nhưng không dễ dàng. Để hiểu được một tác phẩm văn học, chúng ta cần có nhiều yếu tố. Với trình độ nhận thức của học sinh tuổi 15, người ra đề không yêu cầu học sinh có những cái nhìn sâu sắc, toàn diện như một người trưởng thành về nội dung hay nghệ thuật của tác phẩm. Tuy nhiên, nếu trong suốt 4 năm học qua, học sinh lơ là với phần này, không có ý thức thường xuyên rèn luyện, không có nhiều trải nghiệm văn học chắc chắn không thể làm tốt.

Thầy Bảo cho rằng, những học sinh đạt điểm cao ở phần này là những học sinh có kĩ năng tốt, có trải nghiệm văn học, đưa ra những nhận định hay, suy nghĩ riêng của bản thân mình. Bài làm sẽ được đánh giá rất cao nếu học sinh đưa ra được những nhận định về cách ngắt dòng thơ độc đáo của tác phẩm.

Ở phần II, Đọc hiểu văn bản nghị luận và viết bài văn nghị luận xã hội, câu số 1 khá đơn giản, học sinh đã được làm quen trong đề minh họa, và chắc chắn giáo viên cũng đã rèn luyện dạng câu hỏi này cho học sinh rất nhiều. Chính vì vậy, khi gặp lại dạng câu hỏi này, tôi tin chắc nhiều em sẽ “ẵm trọn” 1 điểm.

Câu 2, có tính phân hóa khá cao trong đề thi. Vấn đề được đặt ra khá mới mẻ nhưng lại không xa lạ với học sinh. “Tôi cho rằng đã số các em sẽ hiểu đề, hiểu yêu cầu của đề vì đề cho rất rõ ràng, tường minh, nhưng cũng sẽ có nhiều em sẽ lần đầu tiên nghĩ đến việc “biết đọc” – biết nhận ra những giá trị tốt đẹp đang bị che lấp – là biểu hiện của sự trưởng thành”, thầy Bảo nói.

Thầy Bảo đánh giá rất cao nội dung này của đề thi. Vừa có tính phân hóa, vừa gợi ý cho học sinh về những điều gần gũi, quen thuộc mà các em ít khi nào để tâm đến. Trong quá trình làm bài, chắc chắn các em học sinh sẽ có cho riêng mình rất nhiều tư liệu đời sống để đưa vào bài. Vừa làm bài, học sinh sẽ vừa nhìn nhận lại chính bản thân mình, biết soi chiếu lại hành vi, suy nghĩ của bản thân.

“Tôi mong chờ sẽ được đọc những bài viết có chiều sâu, cách suy nghĩ chân thành đến từ những học sinh đang tiến bước trên “HÀNH TRÌNH TRƯỞNG THÀNH”. Chính vì vậy, tôi cho rằng, câu hỏi này sính là điểm sáng đáng chú ý của đề thi tuyển sinh lớp 10 năm nay của TPHCM”, thầy Bảo đúc kết.

Đề thực hiện trọn vẹn chức năng chạm đến tim người

Thạc sĩ Nguyễn Phước Bảo Khôi, giảng viên Ngữ văn, Trường Đại học Sư phạm TPHCM nhận định, đề thi phân hóa tốt và thực hiện trọn vẹn chức năng “chạm đến tim người”.

Đầu tiên, đề thi có tính phân hóa rất tốt, phù hợp với mục đích, yêu cầu của kì thi. Tính phân hóa được thể hiện rõ trong các nội dung sau.

A. Câu hỏi 1b trong phần I đặt ra yêu cầu “hiểu gì” về hai câu thơ. Câu hỏi này học sinh cần nêu 2 ý. - ý 1 là trả lời câu hỏi “Hai câu thơ này nói về điều gì/ đề cập đến nội dung gì?” – ý 2 là trả lời câu hỏi “Người viết đã nói về điều ấy/ đề cập đến nội dung ấy với thái độ, tình cảm gì/ nhằm mục đích gì?”. Tuy nhiên nhiều khả năng học sinh sẽ sót ý 2.

B. Câu viết đoạn nghị luận văn học, luận đề đặt ra đã bao quát cả 2 định hướng được nêu rõ trong cấu trúc đề thi tuyển sinh (phân tích nội dung chủ đề và đặc sắc nghệ thuật). Điều này đòi hỏi học sinh cần tổng hóa các kĩ năng, xác định chủ đề và phân tích rõ từng khía cạnh nội dung, từng yếu tố hình thức (đặc sắc nghệ thuật) để đáp ứng yêu cầu đề. Phần xác định và phân tích các nét đặc sắc nghệ thuật sẽ không khó, phần phân hóa có lẽ chính ở yêu cầu phân tích nội dung chủ đề.

C. Câu hỏi 1b trong phần II tương tự đề thi minh họa đã cho, tuy nhiên việc xác định bằng chứng và luận điểm cũng không dễ dàng. Bằng chứng trong đoạn đầu của văn bản không phải là bằng chứng khách quan nên học sinh phải bám vào từ khóa “biểu hiện” để hiểu rõ. Cũng như thế, luận điểm cũng không hiển lộ để dễ phát hiện, học sinh cần kết nối những cụm từ quan trọng trong câu đầu đoạn văn một với vấn đề nghị luận bên dưới thì sẽ chuẩn xác hơn

Theo thầy Khôi, đề thi đã chạm đến con tim. Chủ đề của đề thi khơi gợi nhiều nhận thức giá trị cho học sinh, giúp các em biết yêu thương gắn bó hơn cùng gia đình, biết thấu cảm với người khác, biết phân biệt rõ và phát hiện ra chân giá trị trong cuộc sống. Không chỉ dừng ở nhận thức, học sinh còn được định hướng đến với những việc làm cụ thể, thiết thực, đúng đắn, phù hợp với lứa tuổi. Điều này cũng đã góp phần làm rõ mục tiêu hình thành và phát triển năng lực, phẩm chất cho người học của giáo dục hiện nay nói chung và môn Ngữ văn nói riêng.

Để giảm bớt áp lực cho học sinh trong quá trình làm bài, cấu trúc đề thi theo trục chủ đề đã được giữ ổn định tương tự các năm trước và bám sát định hướng mà Sở GD-ĐT đã đưa ra. Hơn thế, lời đề tựa của đề thi, thông điệp gợi ra từ ngữ liệu đọc hiểu trong phần I, nội dung ngữ liệu đọc hiểu trong phần II, cách dẫn dắt để đưa ra yêu cầu nghị luận thực sự là những gợi ý xác đáng, giúp học sinh có thể liên kết thông tin, từ đó triển khai bài viết NLXH dễ dàng hơn.

Hướng trọng tâm đến những vấn đề gần gũi nhưng vẫn có biên độ sáng tạo không quá giới hạn để khuyến khích các em thể hiện quan điểm, cảm nhận riêng của bản thân đối với vấn đề, lại thực sự có được sự chia sẻ với học sinh do vậy, phải dành thêm nhiều sự trân trọng cho người ra đề.

Thạc sĩ Hồ Tấn Nguyên Minh, Trường THPT Chuyên Lương Văn Chánh, Phú Yên nhận định, đề thi hay, phù hợp với mục đích tuyển sinh vào lớp 10 ở thành phố lớn và đông dân nhất cả nước. Văn bản được ra trong đề thi hay, giàu ý nghĩa, phù hợp với lứa tuổi, trình độ học sinh. Có sự hài hoà, bao quát cả văn bản văn học và văn bản nghị luận. Mặt khác, đề thi bám rất sát vào chương trình lớp 9. Hệ thống câu hỏi chặt chẽ, logic, được ra theo nhiều mức độ, đảm bảo sự phân hoá, có sự bao quát cả câu hỏi đọc hiểu, yêu cầu viết đoạn và yêu cầu viết bài, độ khó phù hợp với mục đích thi tuyển sinh. Cả đề thi cùng hướng về một chủ đề được thể hiện ngay trong phần đầu của đề thi. Chủ đề đề thi hướng đến cũng rất giàu ý nghĩa.

Đáp án môn Ngữ văn thi vào lớp 10 tại TPHCM năm 2025 Đáp án môn Ngữ văn thi vào lớp 10 tại TPHCM năm 2025 được VietNamNet cập nhật để học sinh và phụ huynh tham khảo.