Sáng 27/11, Quốc hội thảo luận dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi. Điều 6 của dự thảo nêu các ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh như ma túy, hóa chất và khoáng vật đặc biệt; động vật hoang dã; mại dâm; mua bán bộ phận cơ thể; sinh sản vô tính trên người; pháo nổ, đòi nợ và bảo vật quốc gia.
Đại biểu Phạm Trọng Nhân, Phó chủ tịch Liên đoàn Lao động TP HCM, cho rằng khí cười N2O là chất hướng thần kiểu mới, gây hủy hoại sức khỏe nhanh và nặng nếu sử dụng sai mục đích. Ông đề nghị Quốc hội bổ sung bóng cười - tức N2O dùng cho mục đích giải trí - cùng các chất hướng thần mới vào nhóm ngành nghề cấm đầu tư kinh doanh.
Theo ông Nhân, nghiên cứu của Bệnh viện Bạch Mai cho thấy ngộ độc N2O gây tổn thương tủy sống gần như tuyệt đối; nồng độ hormone tăng gấp 5 lần mức bình thường, biểu hiện phá hủy bao myelin cấp tính. Nhiều bệnh nhân sử dụng chỉ vài tuần đến vài tháng đã tàn phế, và 100% trường hợp trong nghiên cứu để lại di chứng sau điều trị.
Ông phân tích N2O gây hại theo hai cơ chế: làm mất vitamin B12, phá hủy lớp vỏ sợi thần kinh dẫn đến tê bì, yếu liệt, liệt vĩnh viễn; đồng thời kích hoạt hệ thống gây khoái cảm não bộ, tạo lệ thuộc nhanh, buộc người dùng liên tục tăng liều. Hai cơ chế cộng hưởng khiến người trẻ vừa tổn thương thần kinh vừa nghiện, rất khó hồi phục.
Trong khi đó, nhóm sử dụng chủ yếu là học sinh, sinh viên - những người dễ tò mò, dễ bị dụ dỗ và dễ tổn thương nhất. Pháp luật lại khó chạy kịp tốc độ xuất hiện các chất hướng thần mới, nên "giải pháp hiệu quả nhất là đóng chặt ngay từ Điều 6 thay vì liên tục cập nhật danh mục rồi đuổi theo tội phạm".
Dẫn kinh nghiệm quốc tế, đại biểu Phạm Trọng Nhân cho biết Anh cấm tuyệt đối N2O; Hà Lan cấm bán và sở hữu; Thái Lan, Nhật Bản, Hàn Quốc kiểm soát rất chặt; Mỹ cấm cung cấp cho mục đích giải trí. Những nước này không gặp vướng mắc pháp lý quốc tế khi bảo vệ sức khỏe thanh thiếu niên.
Ông cũng chỉ ra nghịch lý khi khí cười được ngành y tế cảnh báo, công an truy quét, báo chí lên tiếng, nhưng vẫn nằm ngoài khung pháp lý. Dự thảo Luật Đầu tư sửa đổi hiện cũng chưa có điều khoản cấm kinh doanh bóng cười. Ông cho rằng việc thiếu dữ liệu quốc gia về tỷ lệ sử dụng không phải vì bóng cười "không nguy hiểm", mà vì thị trường đang hoạt động hoàn toàn ngoài kiểm soát.
Theo ông, thị trường bóng cười hiện vận hành theo nguyên tắc "5 không": không phép, không tiêu chuẩn chất lượng, không kiểm định độc tính, không truy xuất nguồn gốc và không báo cáo y tế định kỳ. "Không phải chúng ta không quản lý được, mà là nó không thuộc bất kỳ khung pháp lý nào", ông nói.
Từ các phân tích, đại biểu đề nghị bổ sung bóng cười N2O dùng cho mục đích giải trí và các chất hướng thần mới vào Điều 6 theo hướng cấm tuyệt đối; giao Chính phủ xây dựng tiêu chí nhận diện để cập nhật kịp thời; đồng thời rà soát toàn bộ khí công nghiệp, khí thực phẩm để ngăn chặn việc lợi dụng vỏ bọc thương mại.
Ông cảnh báo nếu không "đóng cửa" ngay từ Điều 6, khoảng trống pháp lý sẽ tiếp tục đẩy thế hệ trẻ vào nguy cơ tổn hại nghiêm trọng trong tương lai.
Giải trình, Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Bộ Tài chính đồng thuận với kiến nghị của đại biểu Phạm Trọng Nhân về quản lý thuốc lá điện tử và khí cười. Bộ sẽ phối hợp Bộ Công an và Bộ Y tế nghiên cứu, tiếp thu các đề xuất để hoàn thiện dự thảo luật. Dự thảo cũng được điều chỉnh theo hướng cho phép sản xuất, sử dụng N2O trong trường hợp có yêu cầu hoặc chỉ định của cơ quan y tế.
Theo Nghị quyết 173/2024, Quốc hội đã thống nhất cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, vận chuyển và sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng cùng các loại khí, chất gây nghiện hoặc gây hại sức khỏe từ năm 2025. Vì khí N2O có thể gây nghiện và gây tác hại với sức khỏe, bóng cười nằm trong danh mục bị cấm theo nghị quyết này. Như vậy, từ năm 2025, bóng cười sẽ trở thành mặt hàng bị cấm tại Việt Nam.
Sơn Hà