Ngày 23/10, phát biểu tại tổ về dự án Luật Dân số (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết việc xây dựng luật này là một yêu cầu cấp bách và thiết yếu, xuất phát từ những thay đổi lớn về tình hình dân số và định hướng mới của Đảng, Nhà nước.
Theo bà Lan, quan điểm trước đây là dân số và kế hoạch hóa gia đình, nhưng nay chúng ta tiếp cận theo hướng dân số và phát triển, phù hợp với tinh thần của các nghị quyết của Bộ Chính trị.
Bộ trưởng Bộ Y tế cho biết đây là lần thứ 3 dự án Luật Dân số được trình Quốc hội. Việc lựa chọn những vấn đề để đưa ra cũng được cân nhắc rất kỹ lưỡng.
Một trong những vấn đề được các đại biểu quan tâm là quy định về mang thai hộ. Theo bà Lan, quy định hiện hành trong Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã được Quốc hội thảo luận rất kỹ lưỡng bởi liên quan đến nhiều mặt từ vấn đề gia đình, quyền lợi của những người mang thai hộ đến vấn đề hệ lụy tâm lý, xã hội...
Bà nhấn mạnh Việt Nam là một trong số ít quốc gia quy định vấn đề mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Quy định chỉ cho phép những người "thân thích" mang thai hộ nhằm tránh việc lợi dụng quy định để kinh doanh, đẻ thuê.
Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, khái niệm "thân thích" trong các nghị định hướng dẫn cũng đã được mở rộng, bao gồm anh chị em con chú, bác, cậu, cô, dì... chứ không chỉ giới hạn ở anh chị em ruột.
Việc mở rộng đối tượng mang thai hộ cho những người không thân thích là vấn đề rất phức tạp, cần được nghiên cứu thận trọng và không nên đưa vào Luật Dân số ở kỳ họp này, theo bà Lan.
Liên quan đến các chính sách hỗ trợ các gia đình sinh đủ 2 con, đặc biệt là về nhà ở, bà Lan cho rằng nhu cầu nhà ở xã hội hiện rất lớn, không phải ai đăng ký cũng được mua. Do đó trong dự án luật quy định một số nhóm đối tượng được ưu tiên.
"Chúng tôi đề nghị bổ sung thêm những gia đình mà phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà người vợ đã chết... nằm trong nhóm đối tượng được ưu tiên mua nhà ở xã hội. Nếu bây giờ cứ xếp hàng thì không biết bao giờ mới đủ điều kiện để mua nhà", Bộ trưởng Bộ Y tế nêu rõ.
Trả lời ý kiến đại biểu về việc mở rộng chính sách này cho "con ngoài giá thú", bà Lan cho rằng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng.
Dự thảo Luật Dân số quy định nhiều hành vi bị nghiêm cấm như lựa chọn giới tính thai nhi dưới mọi hình thức, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều 15 Luật này; cưỡng bức, ép buộc, khuyến khích, động viên, tư vấn việc phá thai vì lý do giới tính; kỳ thị, phân biệt đối xử trong chăm sóc sức khỏe sinh sản; nhân bản người vô tính...
Dự thảo luật này có một điều về duy trì mức sinh thay thế. Theo đó, các biện pháp để duy trì mức sinh thay thế gồm tăng thời gian nghỉ thai sản khi sinh con thứ hai, phụ nữ được nghỉ thêm một tháng, nam giới được nghỉ thêm 5 ngày làm việc khi vợ sinh con.
Dự thảo luật quy định hỗ trợ tài chính khi sinh con đối với phụ nữ dân tộc ít người, phụ nữ sinh đủ 2 con trước 35 tuổi, phụ nữ ở địa phương có mức sinh thấp.
Cùng với đó, dự thảo luật cũng ưu tiên mua hoặc thuê nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật về nhà ở đối với phụ nữ sinh đủ 2 con hoặc nam giới có 2 con đẻ mà không có vợ hoặc vợ đã chết.