Sáng thứ năm ngày 7/7/2005, trời mưa nhỏ. London vừa được công bố là thành phố đăng cai Thế vận hội Olympic 2012. Các tờ báo rộn rã đưa tin mừng chiến thắng của nước Anh. Tuy nhiên, chỉ trong vòng vài giờ, những tin tức hân hoan đó đã bị thay thế bởi thảm kịch.
Lúc 4h, Mohammad Sidique Khan, 30 tuổi, Shehzad Tanweer, 22 tuổi và Hasib Hussain, 18 tuổi, rời khỏi căn hộ thuê ở Leeds - "xưởng chế tạo bom" của họ, lái xe đến Luton. Những kẻ đánh bom này chưa hề được chính quyền biết đến trước đó.
5h05, Germaine Lindsay, 19 tuổi, kẻ đánh bom thứ tư, đến ga Luton và ngủ trong xe chờ đồng phạm đến.
6h51, bốn người đàn ông tập hợp tại bãi đậu xe của ga Luton, mở cốp lấy ra những chiếc balô lớn, mỗi chiếc chứa 2-5 kg thuốc nổ. Bom đinh được để trong chiếc xe Nissan Micra thuê.
7h24, bốn người bắt chuyến tàu trễ từ Bedford đến Brighton, đổi tuyến ở ga London King's Cross. Cả bốn trông thoải mái và phấn chấn.
8h23, những kẻ đánh bom xuống tàu ở King's Cross, ôm nhau trước khi tách ra ở ga tàu điện ngầm London. Khan, kẻ cầm đầu, lên tuyến Circle hướng tây; Tanweer lên tuyến Circle hướng đông và Lindsay lên tuyến Piccadilly hướng nam. Hussain đi về phía lối vào tuyến Piccadilly nhưng sau đó rời khỏi ga King's Cross sau khi không lên được tàu.
Ba vụ nổ liên tiếp trên tàu điện ngầm
8h49, ba quả bom phát nổ trên tàu điện ngầm trong vòng 50 giây sau đó. Quả đầu tiên được Tanweer kích nổ trên chuyến tàu 6 toa tuyến Circle giữa các ga Liverpool Street và Aldgate, khiến 7 người chết.
Quả bom thứ hai do Khan kích nổ trên chuyến tàu tuyến Circle vừa rời khỏi ga Edgware Road và đang đi về hướng Tây đến Paddington, khiến 6 người thiệt mạng. Chỉ vài giây sau, Lindsey, đang đi trên tuyến Piccadilly đông đúc, kích nổ balô giữa ga King's Cross và Russell Square, khiến 26 người thiệt mạng.
Michael Henning, nhân viên ngân hàng 39 tuổi, may mắn sống sót nhờ lỡ chuyến tàu thường lệ. Anh đang chờ chuyến tiếp theo thì quả bom đầu tiên phát nổ.
"Một tia sáng lóe lên rồi mọi thứ tối sầm. Bạn không thể nhìn thấy gì, chỉ nghe tiếng la hét. Chúng tôi cố tìm được đường thoát, để lại phía sau cảnh hoang tàn", Henning kể lại.
8h52, những cuộc gọi đầu tiên báo cáo có sự cố xảy ra trên tàu điện ngầm. Ban đầu họ nghĩ rằng đó là sự cố quá áp, nhưng người giám sát tại ga Aldgate nói với phòng điều khiển: "Có người trên đường ray".
Terry O'Shea, công nhân xây dựng từ Worcester, cũng sống sót sau vụ tấn công. Người đàn ông 42 tuổi kể: "Tôi ở toa thứ ba, sau toa xảy ra vụ nổ. Có một tiếng nổ lớn rồi chúng tôi cảm thấy đoàn tàu rung chuyển. Sau đó, khói bắt đầu tràn vào khoang". Theo O'Shea, mọi người hoảng loạn, nhưng đã bình tĩnh lại sau một hoặc hai phút. Khi được dẫn xuống đường ray qua toa tàu bị nổ, họ thấy trần toa tàu bị xé toạc và nhiều thi thể trên đường ray.
Trong khi đó, Hussain dường như gặp vấn đề với quả bom của mình và cố gắng liên lạc với đồng phạm qua điện thoại di động. Sau đó, anh ta mua một cục pin 9 volt từ cửa hàng rồi đi qua Euston Road đến McDonald's.
9h, các nhà điều hành tàu điện ngầm London tiếp tục nhận được các cuộc gọi về sự cố trên đường ray, nhưng khi ấy họ không nghĩ rằng chúng có liên quan đến khủng bố.
Nhiều hành khách trên các chuyến tàu khác được lệnh xuống tàu do "sự cố quá áp". Hàng trăm người đi lên phố, hỗn loạn ngày càng tăng.
9h13, phòng điều khiển của hệ thống tàu điện ngầm tuyên bố tình trạng khẩn cấp, hướng dẫn tất cả chuyến tàu đến ga gần nhất có thể. Một hướng dẫn khác được gửi lúc 9h40 yêu cầu sơ tán khoảng 200.000 hành khách.
Mandy Yu, 23 tuổi, đang ở trên tàu điện ngầm gần ga King's Cross khi một trong những quả bom phát nổ trên tàu của cô. Cô mô tả cảm giác "rung chuyển" từ phía trước của toa tàu.
"Mọi thứ tối đen, rồi đèn khẩn cấp bật sáng. Khói dày đặc từ đường ray tràn vào, khó thở đến nỗi mọi người phải quỳ xuống để cố gắng hít thở không khí", Mandy Yu kể.
Một phụ nữ ở toa đầu tiên la hét không ngừng. Mọi người cầu nguyện. Trong khoảng 20 phút, dưới ánh sáng lờ mờ, họ nói với nhau rằng không có hỏa hoạn và nên cố giữ bình tĩnh. Một số người cố gắng mở cửa và đập vỡ cửa sổ để thoát ra ngoài, và để không khí vào, nhưng không thể. "Chúng tôi bị mắc kẹt hơn nửa giờ cho đến khi được sơ tán qua phía sau tàu. Nguồn điện trên đường ray đã bị tắt và chúng tôi đi bộ qua đường hầm", Mandy Yu cho biết.
Sự bối rối, hoảng loạn và sau đó là nỗi kinh hoàng bao trùm thủ đô khi những người sống sót chạy lên từ các nhà ga ngầm, một số mất tay chân, số khác bám đầy bụi và bồ hóng đen kịt.
Vụ nổ phá tan xe buýt có hơn 100 người
Lúc 9h24, Hussain được nhìn thấy lần cuối trên camera giám sát. Anh ta lên xe buýt số 91 từ Gray's Inn Road đến Euston, sau đó lên xe buýt số 30 đến Old Street.
9h47, sau khi tìm được chỗ ngồi phía trên của một chiếc xe buýt hai tầng đông đúc, Hussain cho nổ thiết bị tại Quảng trường Tavistock, khiến 13 người thiệt mạng và 110 người bị thương. Vụ nổ xảy ra bên ngoài trụ sở của Hiệp hội Y khoa Anh khiến nơi đây trở thành trạm cấp cứu tạm thời.
Ayobami Bello, 46 tuổi, làm nhân viên bảo vệ tại Trường Vệ sinh và Y học Nhiệt đới London gần đó, chứng kiến vụ nổ phá hủy chiếc xe buýt. "Thật kinh khủng. Chiếc xe buýt vỡ tan thành từng mảnh. Có rất nhiều xác chết trên sàn, trên đường. Phần sau xe bị thổi bay hoàn toàn. Mọi người hoảng loạn chạy thục mạng", Bello kể.
10h21, trụ sở cảnh sát Scotland Yard xác nhận đã xảy ra "nhiều vụ nổ" ở London. Ngay sau đó, Cảnh sát Giao thông Anh xác nhận vụ đánh bom xe buýt.
10h53, Bộ trưởng Nội vụ Charles Clarke cho biết giao thông công cộng của London đã bị đình chỉ, đồng thời nói thêm rằng "những vụ việc kinh hoàng" đã gây ra "thương tích khủng khiếp". Các tài xế được khuyến cáo tránh vào thành phố, vì quy mô của vụ tấn công đang được làm rõ.
12h05, từ hội nghị thượng đỉnh G8 ở Scotland, Thủ tướng Tony Blair thông báo với cả nước rằng "khá rõ ràng là đã xảy ra một loạt vụ tấn công khủng bố ở London". Ông thề rằng những kẻ thủ ác sẽ phải đối mặt với công lý, rồi lập tức lên đường trở lại London bằng trực thăng để giải quyết khủng hoảng.
Ngay sau đó, nhóm khủng bố al-Qaeda, từng thực hiện vụ tấn công ngày 11/9/2001 tại New York, lên tiếng nhận trách nhiệm, gọi bốn kẻ đánh bom là "những chiến binh thánh chiến anh hùng".
Tổng thống Mỹ George W Bush cũng lên án các cuộc tấn công khi phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh.
'Xưởng chế tạo bom' giữa thành phố
Trong khi số người thương vong được cập nhật liên tục, cảnh sát nỗ lực xác định thủ phạm đằng sau các vụ tấn công. Đến 23h40, nhà chức trách tiết lộ đã tìm thấy giấy tờ tùy thân của Khan và Tanweer, cũng như điện thoại và các vật dụng cá nhân khác.
Manh mối quan trọng xuất hiện khi em trai của nghi phạm báo cáo về hoạt động đáng ngờ của anh mình ở Leeds. Người anh đã thuê một căn hộ riêng tại đường Alexandra Grove dù vẫn sống cùng gia đình.
Cảnh sát phát hiện những bụi cây bên ngoài căn hộ có lá héo úa, cho thấy khả năng tiếp xúc với hóa chất độc hại. Bên trong nhà, họ tìm thấy nhiều vật dụng bao gồm giấy lọc, chảo nhôm, bếp điện và hydrogen peroxide - thành phần chính được sử dụng trong quá trình chế tạo bom. Căn hộ được xác định là "xưởng chế tạo bom" của nhóm, rèm cửa sổ được dán lại để che giấu hoạt động.
Trong những tuần tiếp theo, số người chết tăng lên 52, hơn 770 người bị thương.
Vụ đánh bom London ngày 7/7 được coi là cuộc tấn công khủng bố tồi tệ nhất ở Vương quốc Anh kể từ vụ đánh bom Lockerbie năm 1988, châm ngòi cho cuộc kiểm tra nghiêm ngặt về những thất bại của cảnh sát và lực lượng an ninh.
Các cuộc tấn công đã phơi bày thực tế về những kẻ đánh bom liều chết ở Anh, gây ra thách thức đáng kể cho các cơ quan an ninh trong việc thích ứng và ngăn ngừa các sự cố trong tương lai.
Chỉ hai tuần sau, vào ngày 21/7, một nỗ lực đánh bom khác được thực hiện. May mắn là chất nổ không thể kích hoạt.
Giữa lúc căng thẳng gia tăng, cảnh sát đã bắn nhầm một người đàn ông vô tội người Brazil, tên Jean Charles de Menezes, tại ga tàu điện ngầm Stockwell, gây phản ứng dữ dội.
Cả bốn kẻ đánh bom ngày 7/7 thiệt mạng trong các cuộc tấn công. Bốn người đàn ông đứng sau vụ đánh bom bất thành ngày 21/7 đều bị kết án tù chung thân. Một kẻ khác vứt bom vào thùng rác bị kết án 33 năm tù.
Những cải cách để chống khủng bố
Sau vụ đánh bom, nguồn tài trợ chống khủng bố tăng mạnh. Ngân sách của Cơ quan Mật vụ MI5 gần như tăng gấp đôi trong vòng 5 năm, trong khi lực lượng cảnh sát cũng nhận được thêm nguồn lực cho các công cụ giám sát và chương trình đào tạo để theo dõi và chặn bắt khủng bố hiệu quả hơn.
Các đơn vị an ninh mới được thành lập, bao gồm Văn phòng An ninh Chống khủng bố Quốc gia, tập trung vào việc xác định các mối đe dọa và cải thiện sự phối hợp giữa cảnh sát và cơ quan tình báo.
Đạo luật chống khủng bố năm 2006 cho phép chính quyền giam giữ nghi phạm mà không cần buộc tội trong tối đa 28 ngày và hình sự hóa việc tôn vinh chủ nghĩa khủng bố. Các luật bổ sung mở rộng quyền truy cập của cảnh sát vào hồ sơ điện thoại và Internet, nhưng cũng gây tranh cãi về quyền riêng tư.
Tuệ Anh (theo Independent, Express)