Đánh giá trên được ông Phạm Vũ Thăng Long, chuyên gia kinh tế trưởng Công ty cổ phần Chứng khoán TP HCM (HSC), nêu tại sự kiện công bố báo cáo cập nhật kinh tế Việt Nam của Ngân hàng Thế giới (WB) ngày 8/9.
Một số mức thuế được đại diện HSC công bố cụ thể như điện tử (12%), đồ gỗ (22%), dệt may (40%), giày da (34%). Mức này được tính toán dựa trên giá trị nhập khẩu, số thu thuế từ Việt Nam và các quốc gia khác trên cổng thông tin của Ủy ban Thương mại Quốc tế Mỹ (USITC).
Ông Long nói Việt Nam có vị thế tốt hơn nhiều các đối thủ cạnh tranh, tính trên mức thuế suất trung bình lẫn thuế từng ngành hàng từ Mỹ. Chuyên gia kinh tế trưởng của HSC tính toán mức thuế trung bình của Mỹ áp lên hàng Việt là gần 18%, với Indonesia là 22,2%, Trung Quốc 28,2%, Ấn Độ 27%.
Ông cho rằng việc doanh nghiệp Mỹ chuyển đổi nhà cung ứng là khó, bởi Việt Nam nằm trong top 5 nhà xuất khẩu lớn nhất với 25 mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD vào thị trường này.
Thêm vào đó, nếu chia theo ngành hàng cụ thể, thuế suất lên hàng Việt vẫn thấp hơn các đối thủ cạnh tranh chính.
Ví dụ, với hàng điện tử, mức thuế Mỹ áp với hàng Việt là 12%, thấp hơn mức 36% như hàng Trung Quốc và 34% với Ấn Độ. Đồ gỗ bị áp thuế ở mức 22%, thấp hơn Trung Quốc (49%). Dệt may bị áp thuế 22%, thấp hơn Trung Quốc (50%) và Ấn Độ (56%).
Mặc dù vậy, ông Sacha Dray, chuyên gia kinh tế WB, cảnh báo một số lĩnh vực xuất khẩu của Việt Nam đang "đặc biệt phụ thuộc" vào Mỹ như dệt may, da giày, đồ gỗ. Giới chuyên gia khuyến nghị Việt Nam đa dạng hóa nguồn cung đầu vào, đồng thời khai thác hiệu quả hơn 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) đang có.
Ngoài bất định về chính sách thương mại, triển vọng tăng trưởng toàn cầu suy yếu và nhu cầu giảm từ các đối tác thương mại lớn dự tính kéo đà tăng trưởng của Việt Nam chậm lại. WB dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam cả năm 2025 sẽ ở mức 6,6%, tới năm 2026 sẽ chậm lại còn 6,1%, trước khi phục hồi lên 6,5% vào năm 2027, nhờ thương mại toàn cầu khởi sắc và việc giữ lợi thế là điểm đến sản xuất cạnh tranh.
Để hỗ trợ tăng trưởng và giảm thiểu rủi ro từ bên ngoài, báo cáo khuyến nghị Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư công, kiểm soát rủi ro trong hệ thống tài chính, và thúc đẩy các cải cách cơ cấu. "Nếu được thực hiện hiệu quả, đầu tư công sẽ vừa giải quyết những bất cập hạ tầng, vừa tạo thêm việc làm", bà Mariam J. Sherman, Giám đốc WB tại Việt Nam, Campuchia và Lào, nhận định.
Bà Sherman đồng thời khuyến nghị Việt Nam thúc đẩy cải cách để củng cố dịch vụ thiết yếu, xây dựng nền kinh tế xanh, phát triển vốn con người và đa dạng hóa thương mại. Đây là những yếu tố then chốt giúp Việt Nam giảm thiểu rủi ro toàn cầu và duy trì tăng trưởng dài hạn.
Với tham vọng trở thành nước thu nhập cao vào năm 2045, ông Adam McCarty, chuyên gia kinh tế trưởng và nhà sáng lập công ty tư vấn Mekong Academics, khuyến nghị Việt Nam cần vạch ra từng mục tiêu nhỏ trong 5-10 năm, đồng thời có công cụ đo lường.
Một sáng kiến đo lường điển hình Việt Nam có thể nhân rộng là chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI). Ví dụ, Việt Nam có thể có khoảng 20 chỉ số tương tự PCI để cả nước đạt mục tiêu 2045, với những thước đo sát sườn như mức độ hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân. Ông khuyến nghị chỉ số này cần khách quan, công khai, và đặt áp lực đo lường lên các cấp lãnh đạo.
Thủy Trương