Khi đến Trung tâm Kiểm soát cân nặng và Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội khám, Trang cao 1,48 m, nặng 65 kg, chỉ số mỡ nội tạng 163.8 cm² tức vượt ngưỡng bình thường. BS.CKII Lê Thanh Huyền chẩn đoán Trang bị rối loạn kinh nguyệt do béo phì, kèm rối loạn chuyển hóa gồm tăng axit uric máu, gan nhiễm mỡ độ một, tiền đái tháo đường, thiếu vitamin D.
Thừa cân, béo phì ở trẻ gái có thể gây rối loạn nội tiết, ảnh hưởng đến hoạt động buồng trứng và chu kỳ kinh nguyệt. Nguyên nhân chủ yếu do ba cơ chế gồm đề kháng insulin làm tăng hormone androgen (hormone sinh dục nam), tăng sản xuất testosterone nội sinh và gia tăng chuyển hóa estrogen tại mô mỡ ngoại vi. Những thay đổi này làm rối loạn quá trình phóng noãn, dẫn đến kinh nguyệt không đều.
Theo bác sĩ Huyền, điều trị béo phì ở trẻ vị thành niên không thể áp dụng phương pháp "ăn ít - vận động nhiều" như người trưởng thành. Lý do là trẻ đang trong giai đoạn phát triển thể chất, tâm sinh lý, mọi can thiệp đều cần đánh giá toàn diện, phối hợp chặt chẽ giữa dùng thuốc điều trị, dinh dưỡng và tập luyện.
Bác sĩ chỉ định sử dụng thuốc giảm cân đường tiêm có tác dụng tăng cảm giác no, giảm thèm ăn và cải thiện các rối loạn về chuyển hóa. Song song điều trị béo phì, Trang được bổ sung vitamin D cùng một số loại thuốc nhằm kiểm soát chỉ số axit uric, đường huyết. Bác sĩ cũng theo dõi các biểu hiện rối loạn kinh nguyệt và kiểm soát các nguy cơ có thể dẫn tới hội chứng buồng trứng đa nang.
Bác sĩ thiết kế cho Trang bữa ăn đủ chất nhằm đảm bảo phát triển với tổng mức năng lượng dao động 1.900-2.000 kcal một ngày - tương ứng với mức BMR (tỷ lệ trao đổi chất cơ bản) đo được qua máy InBody. Các thực phẩm được khuyến khích như protein nạc, chất xơ và tinh bột hấp thu chậm. Ưu tiên thực phẩm giàu chất sắt như thịt bò, thịt gà, cá... hỗ trợ tái tạo hồng cầu, ngăn ngừa thiếu máu do rong kinh. Trang cần ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc... để tăng cường nội tiết tố nữ, hạn chế đường và chất béo bão hòa, tránh ăn kiêng cực đoan.
Trang bắt đầu các bài tập từ mức độ nhẹ, sau đó tăng dần theo hướng dẫn của chuyên viên y học vận động giúp cơ thể thích nghi, vừa sức. Nữ sinh còn được bác sĩ tâm lý tư vấn cách tự điều chỉnh cảm xúc, xây dựng động lực tích cực.
Sau ba tháng điều trị, Trang giảm 5 kg, lượng mỡ nội tạng giảm còn 30 cm2, hết gan nhiễm mỡ, chỉ số axit uric và đường huyết ổn định, không bị mất cơ hay mất nước do giảm cân. Tình trạng rối loạn kinh nguyệt cải thiện rõ rệt, chu kỳ đều đặn hơn, giảm khó chịu mỗi khi đến kỳ kinh.
Bác sĩ Huyền lưu ý các cơ quan sinh dục ở bé gái mới dậy thì vẫn chưa phát triển toàn diện nên rối loạn kinh nguyệt trong thời gian đầu là bình thường. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài thường xuyên mà không được can thiệp, điều trị có thể ảnh hưởng xấu đến sức khỏe và khả năng sinh sản trong tương lai.
Minh Đức
*Tên người bệnh đã thay đổi