Nhóm nghiên cứu của tiến sĩ, bác sĩ phẫu thuật mạch máu Ross Clark đã đo lượng vi nhựa và nano nhựa trong các mảng bám ở động mạch. Kết quả cho thấy, ở những người bị bệnh mà không có triệu chứng, lượng nhựa trong mảng bám cao gấp 16 lần so với động mạch khỏe mạnh. Ở những người từng bị đột quỵ, con số này tăng lên đến 51 lần.
Tiến sĩ Jaime Ross, một nhà khoa học thần kinh, nhận định đây là một phát hiện đáng chú ý. Theo bà, mức tăng gấp 51 lần là tín hiệu rất rõ ràng về mối liên hệ giữa vi nhựa và sức khỏe mạch máu.
Hồi đầu năm, một công trình đăng trên Science Advances do nhóm từ Viện hàn lâm Khoa học Môi trường Trung Quốc ở Bắc Kinh dẫn đầu, cũng cho thấy vi nhựa có thể dẫn đến tắc nghẽn dòng máu trong não, gây ra vấn đề về nhận thức. Dù chỉ dừng lại ở nghiên cứu trên chuột, nhưng công trình này đánh dấu lần đầu tiên chuyển động của vi nhựa được theo dõi theo cách này.
Sử dụng các kỹ thuật hình ảnh laser độ phân giải cao, các nhà nghiên cứu phát hiện các tế bào miễn dịch chứa vi nhựa bị mắc kẹt bên trong những mạch máu ở khu vực vỏ não. Tắc nghẽn trong mạch máu được ghi nhận và có liên quan đến các vấn đề về nhận thức.
Hiện vẫn chưa rõ vi nhựa có góp phần tạo ra hay làm tình trạng mảng bám trở nên nghiêm trọng hơn hay không. Tuy nhiên, nghiên cứu mới đã cung cấp một số gợi ý ban đầu. Dù chưa được bình duyệt, tiến sĩ Clark cho biết sẽ gửi bài báo khoa học sau khi xác nhận lại một số kết quả.
Ý tưởng nghiên cứu xuất phát từ cuộc trò chuyện giữa tiến sĩ Clark và đồng nghiệp Matthew Campen, người từng phát hiện vi nhựa trong não người. Cả hai nhận ra có rất ít dữ liệu về vi nhựa trong hệ tuần hoàn.
Trong nghiên cứu, nhóm của Clark phân tích mẫu động mạch cảnh của 48 người. Kết quả cho thấy lượng vi nhựa ở người bệnh cao hơn rõ rệt so với người khỏe mạnh. Ngoài ra, họ phát hiện tế bào trong mảng bám chứa nhiều nhựa có hoạt động gene khác với tế bào chứa ít nhựa.
Cụ thể, một nhóm tế bào miễn dịch trong môi trường nhiều nhựa đã tắt các gene liên quan đến giảm viêm. Một số tế bào gốc cũng có biểu hiện gene bất thường. Chúng vốn có nhiệm vụ bảo vệ động mạch bằng cách giảm viêm và giữ mảng bám ổn định.
Tiến sĩ Clark đặt câu hỏi liệu vi nhựa có làm thay đổi hoạt động gene của các tế bào này hay không. Ông cho rằng cần thêm nhiều nghiên cứu để xác định rõ, nhưng phát hiện này mở ra hướng đi mới trong lĩnh vực y học mạch máu.
Chuyên gia Jaime Ross, người nghiên cứu về cơ chế di truyền gây bệnh, đồng tình rằng cần nhiều bằng chứng hơn. Tuy vậy, bà cũng nhận định vi nhựa có thể đang ảnh hưởng đến các tế bào trong mảng bám.
Theo dõi vi nhựa trong cơ thể người là lĩnh vực mới nổi trong vài năm gần đây. Trong nghiên cứu này, nhóm của Clark đốt nóng mẫu mảng bám đến hơn 537 độ C để làm bay hơi các polyme nhựa, sau đó phân tích các phân tử hữu cơ còn lại để đo lường.
Tuy nhiên, một thách thức lớn là lipid trong mảng bám có thể phân hủy thành các hóa chất giống với polyethylene - loại nhựa phổ biến trong nhiều sản phẩm. Nhóm nghiên cứu đã thực hiện các bước loại bỏ lipid và xác minh quy trình này nhằm đảm bảo độ chính xác khi đo polyethylene.
Clark thừa nhận đây vẫn là một hạn chế lớn, các phương pháp cần được cải tiến thêm. Nhóm cũng đang tìm kiếm nguồn tài trợ để nghiên cứu thêm về tương tác giữa vi nhựa và tế bào miễn dịch trong thành mạch máu. Ông hy vọng mở rộng nghiên cứu này ra ngoài động mạch cảnh và thực hiện một số thí nghiệm trên động vật để kiểm tra nguyên nhân và kết quả.
"Điều chắc chắn duy nhất hiện nay là vi nhựa có mặt trong cơ thể người. Chúng ta cần nghiên cứu thêm để hiểu rõ tác động của nó", Clark cho hay.
Thục Linh (Theo Business Insider)