Cụ thể, Điều 42 của Luật này quy định, người lao động được hưởng chế độ ốm đau khi nghỉ việc thuộc một trong các trường hợp sau:
Điều trị khi mắc bệnh mà không phải bệnh nghề nghiệp; điều trị khi bị tai nạn mà không phải là tai nạn lao động; điều trị khi bị tai nạn khi đi từ nơi ở đến nơi làm việc hoặc từ nơi làm việc về nơi ở theo tuyến đường và thời gian hợp lý với quy định của pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động;
Điều trị, phục hồi chức năng lao động khi thương tật, bệnh tật tái phát do tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hoặc do bị tai nạn; hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người theo quy định của pháp luật; chăm sóc con dưới 7 tuổi bị ốm đau.
Người lao động được hưởng chế độ ốm đau khi chăm sóc con dưới 7 tuổi bị ốm. Thời gian tối đa hưởng chế độ ốm đau trong một năm (từ 1/1 đến 31/12) đối với người lao động tính theo ngày làm việc không kể ngày nghỉ lễ, Tết, ngày nghỉ hằng tuần và được quy định như sau:
Làm việc trong điều kiện bình thường thì được hưởng 30 ngày nếu đã đóng BHXH bắt buộc dưới 15 năm; 40 ngày nếu đã đóng từ đủ 15 năm đến dưới 30 năm; 60 ngày nếu đã đóng từ đủ 30 năm trở lên;
Làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm do Bộ trưởng LĐ-TB&XH ban hành hoặc làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thì được hưởng 40 ngày nếu đã đóng BHXH buộc dưới 15 năm; 50 ngày nếu đã đóng từ đủ 15 năm đến dưới 30 năm; 70 ngày nếu đã đóng từ đủ 30 năm trở lên.
Về mức trợ cấp ốm đau, được tính theo tháng và tính trên căn cứ: Tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của tháng gần nhất trước tháng nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau; tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm xã hội của tháng đầu tiên tham gia bảo hiểm xã hội hoặc tháng tham gia trở lại nếu phải nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau ngay trong tháng đầu tiên tham gia hoặc tháng tham gia trở lại.
So với quy định hiện hành, Luật BHXH 2024 đã bổ sung quy định về chế độ ốm đau nhằm đáp ứng nhu cầu bảo vệ quyền lợi cho người lao động.
Cụ thể, bổ sung chế độ ốm đau không trọn ngày. Theo đó người lao động có thể hưởng trợ cấp ốm đau tính theo nửa ngày, cụ thể người lao động nghỉ việc hưởng chế độ ốm đau không trọn ngày thì trường hợp nghỉ việc dưới nửa ngày được tính là nửa ngày; từ nửa ngày đến dưới một ngày được tính là một ngày.
Quy định này đảm bảo người lao động vẫn được hưởng quyền lợi khi nghỉ việc vì lý do sức khỏe mà không phải nghỉ cả ngày.
Với các trường hợp hưởng chế độ ốm đau, Luật bổ sung quyền lợi cho người lao động nghỉ việc để điều trị các bệnh không phải bệnh nghề nghiệp, tai nạn trên đường đi làm, ghép mô hoặc các bộ phận cơ thể, hoặc khi sử dụng thuốc tiền chất theo chỉ định của bác sĩ.
Những trường hợp người lao động không được nhận chế độ ốm đau
Luật BHXH 2024 cũng quy định 4 trường hợp người lao động tham gia BHXH không được nhận chế độ ốm đau. Cụ thể, luật này quy định người lao động không được hưởng chế độ ốm đau trong các trường hợp sau:
Tự gây thương tích hoặc tự gây tổn hại cho sức khỏe của mình.
Sử dụng chất ma túy, tiền chất ma túy theo danh mục do Chính phủ quy định, trừ trường hợp sử dụng thuốc tiền chất hoặc thuốc dạng phối hợp có chứa tiền chất theo chỉ định của người hành nghề khám bệnh, chữa bệnh thuộc cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.
Trong thời gian lần đầu phải nghỉ việc để điều trị, phục hồi chức năng lao động khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.
Trong thời gian nghỉ việc trùng với thời gian nghỉ theo quy định của pháp luật về lao động hoặc đang nghỉ việc hưởng nguyên lương theo quy định của pháp luật chuyên ngành khác hoặc đang nghỉ việc hưởng chế độ thai sản, dưỡng sức phục hồi sức khỏe theo quy định của pháp luật về BHXH.