Sáng 21/11, tại tọa đàm Nâng cao năng lực quản trị an ninh phi truyền thống trong kỷ nguyên vươn mình của Việt Nam trước những thách thức toàn cầu do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, GS TS Nguyễn Xuân Yêm (Viện trưởng An ninh phi truyền thống, Trường Quản trị và Kinh doanh, Đại học Quốc gia Hà Nội) đánh giá năm nay nhiều nguy cơ về an ninh phi truyền thống nổi lên ở Việt Nam, chẳng hạn thiên tai, bão lũ. Cùng với đó là nhiều cuộc tấn công mạng "rất dữ dội" nhằm vào các tập đoàn kinh tế lớn như PVOil, Vinadirec, Tổng công ty VNPost.
"Từ đó đòi hỏi phải đặc biệt quan tâm trong điều kiện nước ta chuẩn bị bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc", ông Yêm nói.
Theo Viện trưởng, khoảng 30 nguy cơ đe dọa an ninh phi truyền thống đã, đang và sẽ nổi lên. Trong đó các nguy cơ cần phải lưu ý là vấn đề tội phạm xuyên quốc gia; an ninh kinh tế; an ninh môi trường, nguồn nước; an ninh y tế; an ninh mạng và an ninh xã hội.
Với an ninh kinh tế, theo ông, rất đáng lo ngại khi nguy cơ chệch hướng phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa làm giảm tăng trưởng kinh tế, rơi vào bẫy thu nhập trung bình. Vấn đề nợ công của nhà nước, địa phương, tội phạm về kinh tế cũng đe dọa an ninh tài chính, an ninh doanh nghiệp.
An ninh môi trường, nguồn nước gắn liền với biến đổi khí hậu, thảm họa thiên nhiên như kiểu cơn bão Yagi vừa qua. Y tế, sức khỏe liên quan đến già hóa dân số, mất cân bằng giới tính, an toàn thực phẩm.
Ông ví dụ, thu nhập toàn tỉnh Yên Bái năm 2023 đạt 4.100 tỷ đồng song chỉ sau một tuần bão lũ quét qua địa phương này đã thiệt hại hơn 4.600 tỷ. Đây chính là nguy cơ làm giảm sự phát triển bền vững về kinh tế xã hội, ảnh hưởng trực tiếp đến an ninh quốc phòng của đất nước.
Ở cấp độ địa phương, đại tá Đỗ Tiến Thùy, Phó giám đốc Công an tỉnh Tuyên Quang, cho hay bão Yagi đổ bộ vừa qua đã cho thấy nguy cơ về an ninh nguồn nước, rủi ro về môi trường rất rõ ràng. Tuyên Quang khi đó đối diện với ngập lụt, mưa lớn diện rộng và thủy điện phải mở cả 8 cửa xả lũ.
Ông giả sử trong lúc bão lũ bắt buộc phải phá đập tràn chủ động hồ thủy điện Thác Bà thì không khác gì một "quả bom nước" trút xuống Tuyên Quang. Từ đó sẽ gây ra thiệt hại rất lớn, thậm chí cuốn trôi thành quả phát triển của địa phương nhiều năm qua.
Ông nói nêu dẫn chứng cụ thể như vậy để nhấn mạnh cần có biện pháp chủ động xử lý, phòng ngừa các nguy cơ an ninh phi truyền thống từ xa.
Ngành xăng dầu cũng là một trong lĩnh vực đối diện với nguy cơ an ninh phi truyền thống. Ông Nguyễn Văn Sự, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam Petrolimex, chia sẻ từng chứng kiến các sự cố tràn dầu hay cháy nổ. Đây là những tình huống rất xấu nên nếu xảy ra sẽ gây mất trật tự và có tính "lan tỏa rất ghê gớm".
Bởi vậy, trong quá trình quản trị, ngành xăng dầu đã tập trung vào hệ thống cơ sở vật chất như kho, cảng để tránh rủi ro có thể xảy ra. Ông dẫn chứng khi vừa qua bão Yagi đi qua nhưng tàu của Petrolimex "vẫn đứng vững", đảm bảo sử dụng thông suốt ngay.
An ninh phi truyền thống là việc bảo đảm an toàn, không có hiểm nguy cho con người, quốc gia, dân tộc và toàn nhân loại trước các mối đe dọa có nguồn gốc phi quân sự như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, khan hiếm nguồn lực, dịch bệnh lây lan nhanh, khủng hoảng tài chính, an ninh mạng, tội phạm nguy hiểm xuyên biên giới..
Phạm Dự