Trả lời:
Có hơn 7.000 hóa chất trong khói thuốc lá, hơn 70 chất được xác định gây ung thư cho con người, theo Cơ quan Quản lý thực phẩm và Dựa phẩm Mỹ (FDA). Các hóa chất từ thuốc lá gây ung thư theo ba cơ chế. Một là trực tiếp xâm nhập tế bào, gây đột biến DNA hình thành ung thư. Hai là cản trở hoạt động bình thường của tế bào, khiến tế bào khó sửa chữa tổn thương DNA, tích tụ tổn thương hình thành ung thư. Ba là gây ra tình trạng căng thẳng oxy hóa, làm suy giảm hệ miễn dịch, khả năng chống lại tế bào ung thư của cơ thể kém, từ đó tiến triển bệnh.
Có khoảng 20 loại ung thư có liên quan đến thuốc lá, được chia làm 5 nhóm:
Nhóm cơ quan đường hô hấp, đầu cổ gồm ung thư phổi, ung thư khoang miệng, ung thư hầu họng, ung thư xoang mũi, ung thư hạ họng - thanh quản.
Nhóm cơ quan đường tiêu hóa gồm ung thư thực quản, dạ dày, đại tràng, trực tràng.
Nhóm cơ quan đường tiết niệu gồm ung thư thận, bàng quang, niệu quản.
Nhóm bệnh về máu gồm bạch cầu tủy cấp tính (AML), bạch cầu mạn dòng tủy (CML).
Nhóm cơ quan nội tạng khác như ung thư gan, đường mật, tụy, ung thư vú, cổ tử cung, buồng trứng.
Mối liên quan giữa thuốc lá với nhóm ung thư đường hô hấp, đầu cổ và tiêu hóa là hay gặp nhất, do khi hút thuốc lá, khói thuốc đi trực tiếp vào miệng, vòm họng, xoang mũi qua thanh quản rồi vào phổi. Chất gây ung thư trong khói thuốc được hấp thụ qua phổi vào máu, gây ra các dạng bệnh bạch cầu. Máu đưa chúng xâm nhập thêm các cơ quan khác như gan, vú, tụy để gây ung thư. Đường tiết niệu có vai trò đào thải các chất độc từ thuốc lá, phơi nhiễm chất ung thư tại thận, bàng quang và niệu quản gây bệnh.
Trong số các loại ung thư do thuốc lá, ung thư phổi phổ biến nhất. Globocan năm 2022 ghi nhận Việt Nam có hơn 24.400 bệnh nhân mắc mới ung thư phổi và khoảng 22.600 bệnh nhân tử vong.
Một số nghiên cứu tổng hợp cho thấy hút thuốc lá có nguy cơ mắc ung thư phổi cao hơn 17 lần so với người không hút thuốc. Con số này lần lượt là 9 lần với ung thư thanh quản, 7 lần với ung thư vòm họng, 4 lần với ung thư thực quản, 3 lần với ung thư mũi xoang. Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh ung thư còn lại là 1-3 lần.
Cai hút thuốc là cách giúp giảm nguy cơ mắc ung thư. Người cai thuốc liên tục 5-10 năm có thể giảm một nửa nguy cơ mắc ung thư miệng, vòm họng, thanh quản và ung thư phổi. Sau cai thuốc 15 năm, nguy cơ mắc tất cả loại ung thư nói chung có thể giảm còn một nửa so với người vẫn hút thuốc. Sau 20 năm cai thuốc, nguy cơ mắc một số loại ung thư như miệng, vòm họng, thanh quản và tuyến tụy giảm xuống gần bằng những người chưa từng hút thuốc.
Cai thuốc khi càng trẻ, dưới 40 tuổi, có thể giúp giảm 90% nguy cơ tử vong do mọi bệnh liên quan đến thuốc lá, tăng 10 năm tuổi thọ. Bạn đã cai thuốc nên cố gắng không hút lại, đến bác sĩ chuyên khoa Ung bướu để khám và xác định giai đoạn bệnh, điều trị phù hợp.
ThS.BS Vương Ngọc Dương
Phó khoa Xạ trị
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội
| Độc giả gửi câu hỏi về bệnh ung thư tại đây để bác sĩ giải đáp |