Đột quỵ khác đột tử thế nào

BS.CKI Nguyễn Phương Trang, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, giải thích như trên, thêm rằng đột tử và đột quỵ đều là tình trạng nguy hiểm, không cấp cứu đúng cách có thể nguy hiểm, tử vong nhanh. Đây là hai tình trạng khác nhau hoàn toàn từ dấu hiệu, cơ chế xảy ra đến cách cấp cứu. Nhận diện sớm giúp tăng cơ hội cứu sống người bệnh, tránh di chứng nặng nề.

Đột tử là tình trạng tim đột ngột ngừng hoạt động, thường do thiếu máu nuôi dưỡng cơ tim, dẫn đến hoại tử mô cơ tim. Người bệnh đang khỏe mạnh có thể bất ngờ gục ngã, mất ý thức, không còn mạch đập hay hơi thở. Theo y khoa, đột tử diễn ra rất nhanh, thường trong vài phút, nếu không được can thiệp y tế kịp thời, người bệnh hầu như không có cơ hội sống sót.

Nguyên nhân đột tử chủ yếu liên quan đến tim như nhồi máu cơ tim cấp (động mạch vành tắc nghẽn do cục máu đông), rối loạn nhịp tim (rung thất, nhịp nhanh thất) hoặc bệnh cơ tim. Tình trạng này có thể xuất phát từ thuyên tắc phổi (máu đông chặn động mạch phổi), vỡ động mạch chủ, đột quỵ. Biểu hiện đột tử thường xuất hiện trong thời gian rất ngắn, bao gồm cảm giác khó thở, hồi hộp, mệt mỏi, suy hô hấp, đau tức ngực, loạn nhịp tim.

Trong khi đó, đột quỵ (tai biến mạch máu não) là tình trạng dòng máu lên não bị gián đoạn, dẫn đến tổn thương tế bào não. Nguyên nhân chủ yếu dẫn đến đột quỵ là do thiếu máu cục bộ (tắc nghẽn động mạch) và xuất huyết não (mạch máu bị vỡ). Đột quỵ thường có dấu hiệu báo trước theo quy tắc FAST gồm méo mặt (Face), yếu tay (Arm), nói khó (Speech), cần hành động ngay (Time). Các triệu chứng khác có thể xảy ra như hoa mắt, chóng mặt, mất thăng bằng, đau đầu dữ dội, buồn nôn.

Đột quỵ không gây tử vong ngay trong vài phút mà thường diễn tiến qua vài giờ hoặc vài ngày, tùy mức độ tổn thương não. Nếu được đưa đến bệnh viện trong "giờ vàng" (3-4,5 giờ đầu kể từ khi có triệu chứng), người bệnh có nhiều khả năng được cứu sống, giảm di chứng như liệt nửa người, mất ngôn ngữ.

"Đột tử tỷ lệ tử vong cao hơn so với đột quỵ", bác sĩ Trang nói, khuyến cáo khi nghi ngờ một người bị đột tử, hãy gọi cấp cứu và lập tức ép tim, thổi ngạt cho người bệnh. Đặt hai tay lên giữa ngực người bệnh và thực hiện ép ngực mạnh với tốc độ khoảng 100 lần mỗi phút. Đảm bảo mỗi lần ép ngực phải làm cho ngực người bệnh bị đẩy xuống, khoảng vài cm. Khi thực hiện ép ngực, có thể không cần thổi ngạt trừ khi người cấp cứu đã được đào tạo chuyên môn.

Bệnh nhân đột quỵ cần được phát hiện trong "giờ vàng" và đưa đến cơ sở y tế gần nhất có chuyên môn cấp cứu đột quỵ để xác định tình trạng thông qua chụp CT/MRI, dùng thuốc tiêu sợi huyết, can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật. Không châm cứu, bấm huyệt hay tự ý cho người bệnh dùng thuốc vì có thể làm tình trạng xấu đi.

Để phòng ngừa nguy cơ đột quỵ, đột tử, Bác sĩ Trang khuyên mỗi người cần kiểm tra sức khỏe định kỳ 1-2 lần mỗi năm. Người thuộc nhóm nguy cơ cao như mắc bệnh lý nền (tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu, béo phì...), người cao tuổi cần chủ động tầm soát các yếu tố nguy cơ, phát hiện sớm các bất thường ở tim mạch, não, can thiệp điều trị kịp thời.

Mỗi người nên duy trì chế độ ăn uống cân bằng, hạn chế chất béo xấu, ưu tiên rau củ quả. Bổ sung các tinh chất thiên nhiên như GDL-5 từ phấn mía Nam Mỹ hỗ trợ điều hòa mỡ máu, kiểm soát tăng huyết áp và bệnh tim mạch. Các tinh chất thiên nhiên như từ blueberry (việt quất) và biloba ginkgo (bạch quả) có thể tăng cường máu lên não. Tránh hút thuốc lá, rượu bia, chất kích thích. Ngủ đủ giấc, hạn chế tắm đêm lạnh và tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày để tăng cường sức khỏe.

Phương Phạm