Thông tin được ông Đinh Văn Lượng, Giám đốc Bệnh viện Phổi Trung ương, cho biết tại lễ kỷ niệm Ngày Thế giới phòng chống lao, ngày 24/3 tại Hà Nội.
Theo Báo cáo của Chương trình chống lao quốc gia, Việt Nam ghi nhận khoảng 182.000 ca lao mới mỗi năm. Trong đó, 9.900 trường hợp mắc lao kháng thuốc và khoảng 11.000 người tử vong vì căn bệnh này. Hiện nước ta đứng thứ 12 trong danh sách 30 quốc gia có gánh nặng bệnh lao cao nhất thế giới và xếp thứ 10 về số lượng bệnh nhân lao kháng thuốc.
"Tình hình dịch tễ bệnh lao ở nước ta vẫn rất nghiêm trọng", ông Lượng nhận định, đồng thời nhấn mạnh với mục tiêu chấm dứt bệnh lao vào năm 2030, Việt Nam chỉ còn 6 năm để đạt được đích đến này. Điều đó đòi hỏi nguồn lực đầu tư lớn hơn và triển khai hiệu quả các biện pháp can thiệp về phòng ngừa, chẩn đoán, điều trị và chăm sóc bệnh nhân.
Lao là bệnh lây nhiễm do vi khuẩn lao gây ra, chủ yếu qua đường không khí, khiến việc kiểm soát trở nên đặc biệt khó khăn. Bệnh được gọi là "kẻ giết người thầm lặng" vì thường phát triển âm thầm, kéo dài và được phát hiện khi bệnh đã ở giai đoạn muộn. Trong quá trình từ khi phát bệnh đến lúc tử vong, người bệnh có thể lây nhiễm cho nhiều người khác. Do đó, việc phát hiện sớm và truy vết chủ động không chỉ cứu sống bệnh nhân mà còn giúp giảm thiểu nguồn lây lan trong cộng đồng và tác động tích cực đến dịch tễ bệnh lao. Đáng chú ý, lao có thể chữa khỏi hoàn toàn nếu bệnh nhân tuân thủ chặt chẽ phác đồ điều trị.
Tuy nhiên, hiện chỉ khoảng 60% số ca lao trong cộng đồng được phát hiện. Số ca chưa được xác định vẫn là nguồn lây bệnh tiềm ẩn, tạo ra những thách thức lớn trong công tác kiểm soát bệnh. Theo ông Lượng, để đạt được mục tiêu kiểm soát triệt để lao, Việt Nam cần tăng tỷ lệ phát hiện bệnh nhân lên 65-70% trong thời gian tới.
Tại buổi lễ, Thứ trưởng Y tế Trần Văn Thuấn cho biết Việt Nam đã xây dựng và duy trì mạng lưới phòng chống lao tại 100% xã, phường trên toàn quốc, đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận dịch vụ phòng chống lao. Tỷ lệ điều trị thành công các ca bệnh lao mới và tái phát hiện đang ở mức cao, đạt gần 90%.
Tuy nhiên, ông Thuấn cũng nhận định việc phòng chống lao tại Việt Nam vẫn đối mặt nhiều khó khăn, thách thức. Tỷ lệ phát hiện bệnh nhân lao chủ động trong nhóm nguy cơ cao chưa đạt được mục tiêu đặt ra. Tỷ lệ điều trị khỏi bệnh lao phổi có bằng chứng vi khuẩn học cũng thấp hơn so với kỳ vọng.
Bên cạnh đó, nguồn lực tài chính, đặc biệt từ các tổ chức quốc tế, đang có xu hướng giảm mạnh. Việc đảm bảo các nguồn cung cấp thuốc, thiết bị và vật tư y tế gặp nhiều khó khăn do các thủ tục hành chính phức tạp và kéo dài. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả trong việc phát hiện và điều trị bệnh lao.
Trước tình hình nguồn hỗ trợ quốc tế giảm, ông Lượng nhấn mạnh cần chủ động đầu tư và hành động quyết liệt nhằm tiến tới mục tiêu chấm dứt bệnh lao. Theo ông, kiểm soát hiệu quả bệnh lao phải gắn liền với các cơ sở khám chữa bệnh trong nước, đồng thời huy động mọi nguồn tài chính, bao gồm bảo hiểm y tế, ngân sách nhà nước và các nguồn xã hội hóa. Việc tăng cường phát hiện bệnh nhân lao trong cộng đồng cũng cần được đẩy mạnh.
"Chúng tôi đã kiến nghị Chính phủ và Bộ Y tế triển khai các giải pháp thiết thực, trong đó yêu cầu tất cả cơ sở khám chữa bệnh và bác sĩ phải được đào tạo kiến thức về chẩn đoán, điều trị lao. Người dân đến các cơ sở y tế, phòng khám đều phải được khám sàng lọc lao. Đồng thời trong danh mục khám sức khỏe định kỳ hằng năm tại các cơ quan phải có khám sàng lọc lao", ông Lượng nói.
Lê Nga