Nếu không đạt thỏa thuận trước ngày 9/7, hàng hóa xuất xứ Liên minh châu Âu (EU) nhập khẩu vào Mỹ có thể phải chịu mức thuế lên tới 50%. Các biện pháp trả đũa của châu Âu nhắm vào hàng loạt sản phẩm của Mỹ, vốn đang tạm hoãn, được dự báo kích hoạt trở lại.
Theo Hội đồng châu Âu (EC), Mỹ - EU là một trong những mối quan hệ thương mại quan trọng nhất thế giới, đóng góp khoảng 30% tổng thương mại hàng hóa toàn cầu. Những mặt hàng được giao dịch nhiều nhất giữa hai bên gồm dược phẩm, phương tiện giao thông đường bộ và sản phẩm từ dầu mỏ.
Năm 2024, tổng kim ngạch thương mại giữa Mỹ và EU vào khoảng 1.680 tỷ euro (1.980 tỷ USD). EU ghi nhận thặng dư 198 tỷ euro về hàng hóa, nhưng lại thâm hụt khoảng 148 tỷ euro trong dịch vụ. Điều này đồng nghĩa khối này thặng dư thương mại khoảng 50 tỷ euro so với Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump nhiều lần chỉ trích cán cân thương mại giữa Washington và Brussels là không công bằng. Ông cho rằng EU chỉ đang lợi dụng Mỹ.
Đến nay, các cuộc đàm phán thương mại giữa Mỹ và EU vẫn diễn ra chậm và gặp nhiều khó khăn. Thậm chí, nguồn cơn lời đe dọa áp thuế 50% với châu Âu cũng là do ông Trump phàn nàn khối này khó đàm phán.
Mỹ từ lâu vẫn chỉ trích các quy định của châu Âu với nông sản và thực phẩm, vốn để ngăn thịt bò nuôi bằng hormone và thịt gà rửa bằng clo nhập khẩu vào đây. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng đoàn đàm phán thương mại EU sẽ không nhượng bộ với mặt hàng này.
Một điều khác khiến Tổng thống Trump không hài lòng là thuế giá trị gia tăng (VAT) mà các chính phủ châu Âu áp dụng. Ông cho rằng thuế này đang tạo ra gánh nặng cho các công ty Mỹ.
CNBC trích nguồn tin thân cận cho biết hy vọng thực tế nhất của EU lúc này là đạt được một "thỏa thuận khung" mang tính chính trị, với nội dung rất sơ lược.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen dường như thừa nhận điều này. "Chúng tôi đang hướng tới một thỏa thuận về nguyên tắc", bà cho biết hôm 3/7, đồng thời thừa nhận việc đạt được một thỏa thuận chi tiết trong 90 ngày là "bất khả thi". Bà von der Leyen cũng nhấn mạnh: "Nếu không đạt thỏa thuận, mọi phương án đều sẽ được cân nhắc".
Cao ủy Thương mại EU Maros Sefcovic cũng cho biết đã có một tuần làm việc "hiệu quả" tại Washington. "Mọi việc vẫn đang được tiến hành. Mục tiêu của chúng tôi không đổi, vẫn là đạt một thỏa thuận thương mại tham vọng và tốt đẹp với Mỹ", ông nói.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent thì tỏ ra thận trọng khi được hỏi về khả năng đạt thỏa thuận trước thời hạn. "Chúng ta sẽ xem liệu có thể làm được gì với EU", ông cho biết trên CNBC hôm 3/7.
Giới chuyên gia cũng ngờ vực khả năng hai bên đạt thỏa thuận toàn diện trong thời gian ngắn. "Một thỏa thuận chi tiết thực sự rất dài, lên đến hàng nghìn trang. Kịch bản khả dĩ nhất là một văn bản khung như Mỹ - Anh, nhưng với nội dung khác", cựu Đại sứ Mỹ tại EU Anthony Gardner nói.
Carsten Nickel, CEO công ty tư vấn Teneo, cho rằng kết quả tốt nhất EU có thể đạt được là một thỏa thuận sơ bộ để kéo dài thời gian đàm phán. Theo ông, EU có thể chấp nhận mức thuế cơ bản 10% của Mỹ, sau đó tiếp tục đàm phán các ngoại lệ theo từng lĩnh vực. Phần lớn hàng hóa EU đang chịu thuế chung 10%. Riêng xe hơi và phụ tùng xe hơi là 25% và nhôm, thép chịu 50%.
Dù vậy, Nickel cảnh báo rằng bất kỳ thỏa thuận nào đạt được trong ngắn hạn cũng vẫn còn thiếu chắc chắn. "Bất kỳ thỏa thuận nào đạt được trước hạn chót đều vẫn cần đàm phán thêm nữa. Luôn tiềm ẩn rủi ro Mỹ đổi ý, mất kiên nhẫn hoặc chuyển hướng sang các lựa chọn khác", ông nói.
Ông cũng không cho rằng EU sẽ trả đũa nếu bị Mỹ áp thuế cao tuần tới. "Tôi không nghĩ EU sẽ đáp trả ngay, và kể cả nếu có, họ cũng sẽ làm một cách thận trọng", ông nói.
Hà Thu (theo Reuters, CNBC)