Thông tin được bà Nguyễn Thị Thu, Phó Vụ trưởng Vụ Thanh toán, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, chia sẻ tại tọa đàm “Trí tuệ nhân tạo và thách thức về niềm tin số: Nhận diện và ứng phó”, sáng 26/10 tại Hà Nội.
Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, các hành vi gian lận, lừa đảo trên các kênh số cũng gia tăng về mức độ và thủ đoạn ngày càng tinh vi hơn. Để đối phó với thực trạng này, bà Nguyễn Thị Thu cho biết thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, mang lại kết quả rõ rệt.
Bà dẫn số liệu cho thấy sau khi áp dụng quy định xác thực sinh trắc học khi chuyển tiền, số lượng tài khoản cá nhân bị lừa đảo giảm khoảng 59%, số tiền bị lừa đảo giảm 52%.
Cho đến nay, các ngân hàng thương mại đã thu thập, đối chiếu để làm sạch dữ liệu sinh trắc học của 133 triệu hồ sơ tài khoản cá nhân có giao dịch số và 1,5 triệu với tổ chức.
Đáng chú ý, thời gian tới, các quy định pháp lý sẽ được hoàn thiện, chỉnh sửa, bổ sung, bao gồm dự kiến yêu cầu xác thực sinh trắc học đối với cả tài khoản của khách hàng tổ chức, bà Nguyễn Thị Thu thông tin.
Các diễn giả tham gia thảo luận Trí tuệ nhân tạo và thách thức về niềm tin số. Ảnh: Du Lam
Một giải pháp khác mà Ngân hàng Nhà nước đang triển khai là hệ thống thông tin quản lý hỗ trợ phòng chống lừa đảo gian lận. Theo đó, từ thông tin thu thập của các cơ quan chức năng và báo cáo của các ngân hàng thương mại, Ngân hàng Nhà nước tiếp nhận và chia sẻ lại cho các ngân hàng.
Hệ thống được thử nghiệm từ tháng 4 đến nay, áp dụng với 5 ngân hàng thương mại với kết quả bước đầu khả quan. Cụ thể, khoảng 1,5 triệu lượt giao dịch đã nhận được cảnh báo, dẫn đến 490.000 trường hợp không tiếp tục tiến hành giao dịch với số tiền khoảng 1.800 tỷ đồng. Theo bà Nguyễn Thị Thu, Ngân hàng Nhà nước đang có lộ trình để triển khai đến nhiều đơn vị hơn.
Lừa đảo trực tuyến là một vấn đề nhức nhối, đặc biệt khi sự bùng nổ của AI kéo theo những rủi ro mới như video và giọng nói giả mạo, thao túng sinh trắc học, chiến dịch lừa đảo tự động hóa trên quy mô toàn cầu.
Dưới góc độ ngân hàng thương mại, ông Nguyễn Quang Huy, Quản lý cao cấp An ninh bảo mật CNTT VPBank, cho biết việc phải cân bằng giữa bảo mật và trải nghiệm của khách hàng là một thách thức lớn. Chẳng hạn, nhiều khách hàng vẫn sử dụng thiết bị cũ, nếu muốn áp dụng kỹ thuật cao để siết chặt quy định nhằm phòng chống lừa đảo, tỷ lệ khách hàng giao dịch thất bại có thể tăng.
Do đó, ngân hàng của ông áp dụng cách tiếp cận vừa làm, vừa nghiên cứu khi phát triển các dịch vụ và ưu tiên có bộ phận nghiên cứu rủi ro sớm, học hỏi từ các thực hành tốt nhất trên thế giới để đúc rút thành chính sách, tiêu chuẩn, áp dụng cho toàn bộ hệ sinh thái, được cập nhật liên tục.
Để giảm thiểu tình trạng lừa đảo do rò rỉ dữ liệu gây ra, ông Ngô Tuấn Anh – Chủ tịch Mạng lưới An ninh mạng ViSecurity, CEO Công ty An ninh mạng SCS, cho rằng cần có cơ chế báo cáo nhanh tương tự một số nước đang thực hiện. Ví dụ, nếu một người bị lừa đảo chuyển tiền, cần làm thế nào để cập nhật sớm nhất tài khoản lừa đảo vào hệ thống. Do việc mở tài khoản không thể diễn ra nhanh chóng, việc xử lý sớm sẽ giảm động lực của những kẻ lừa đảo.
Một vấn đề khác mà ông Ngô Tuấn Anh nêu ra là việc xác thực các tổ chức phát tán thông tin. Ông nêu trường hợp một người bị “lừa đảo kép”: sau khi bị lừa, họ tìm kiếm trên mạng và gặp phải một đơn vị mạo danh cơ quan chức năng hỗ trợ lấy lại tiền. Từ đây, ông nhấn mạnh cần có cơ chế trên các mạng xã hội cho phép người dân nhận biết các tổ chức chính thống một cách đơn giản.